قازاق حالقىنىڭ تاريحي-مادەني مۇراسىن زەرتتەۋگە، ساقتاۋعا جانە جاڭعىرتۋعا وراسان زور ۇلەس قوسقان الاش ارداقتىسىنا قۇرمەت كورسەتىلدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، مادەنيەتتانۋشى-عالىم، جازۋشى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى مۇرات مۇحتار ۇلى اۋەزدىڭ 80 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان «وتكىردىڭ ءجۇزى» اتتى كەزدەسۋ ءوتتى.
مەرەيتوي يەسىنە وسىناۋ كەشىن ۇيىمداستىرۋعا مەگاپوليستەگى رەسپۋبليكا سارايىنان باستاپ، ءتۇرلى ىرگەلى مادەنيەت وشاقتارى، تەاتر، فيلارمونيا عيماراتتارى ۇسىنىلعان ەكەن. ءبىراق ۇلىنىڭ ۇلى «مەن ءۇشىن كىتاپحانادان اسقان كيەلى ورىن جوق» دەپ وسى ءۇيدى تاڭداعان كورىنەدى.
ءيا، كەشە پاراسات پەن رۋحانيات ۇيىعان ەڭسەلى كىتاپحاناعا بەينە قازاقستاننىڭ بۇكىل زيالى قاۋىمى جينالعانداي اسەردە بولدىق. رۋحاني كەشتە مەرەيتوي يەسىنە تىلەكشى جانداردىڭ كوپ بولعانى سونشالىق، جارتىسى تىكەسىنەن تىك تۇرىپ تىڭدادى بارلىق لەبىز-تىلەكتى.
مەرەيتوي يەسىن استانادان ارنايى كەلىپ قۇتتىقتاعان ق ر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى اسحات ورالوۆ:
– كەشەگى الاش ارىستارىنىڭ اماناتىن اۋىرسىنباي ارقالاعان، ەل مەن جەرگە دەگەن شەكسىز ماحابباتتى تۋ ەتكەن مۇرات مۇحتار ۇلى جايلى قالاي ايتساق تا جاراسادى. ءتۇبى ءبىر تۇركى الەمىنە ورتاق تۇلعا «جاس تۇلپار» ۇيىمىندا قابىرعا گازەتىن شىعارۋدان باستاپ، قابىرعالى قايراتكەرگە اينالعانعا دەيىن تىنىم تاپپادى. ءقازىردىڭ وزىندە قولىڭىزدان قالامىڭىزدى تۇسىرمەي، جاس ۇرپاققا رۋحاني مادەنيەتىمىزدى تانىتۋدا، ۇلت مۇراسىن زەرتتەپ، زەردەلەۋدە اتقارىپ جاتقان ىستەرىڭىز از ەمەس. كەلەشەك جاس بۋىن ءسىزدى ءدىلمار ديپلومات، تەرەڭ ءپالساپاشى، ءىرى مادەنيەت قايراتكەرى دەپ تانۋى قاجەت. ونەگەلى ءومىر جولىڭىز وسكەلەڭ ۇرپاققا تەمىرقازىق بولعاي دەيمىز. ءبىز ءوز كەزەگىمىزدە سول سىزدەر سالعان تاعىلىمدى جولمەن ءجۇرىپ، جارقىن بولاشاققا ايقىن باعىت ۇستاۋىمىز كەرەك. اسا ءقادىرلى مۇرات مۇحتار ۇلى، سىزگە بارشا يگىلىكتى تىلەي وتىرىپ، ءالى دە حالىق قازىناسىن مولايتا بەرىڭىز، ۇلتىمىزدىڭ ۇستىنىنا اينالعان بيىك تۇلعاڭىز ەشقاشان الاسارماسىن دەگىم كەلەدى، – دەپ، جىلى لەبىزىن ءبىلدىرىپ، مەرەيتوي يەسىنىڭ يىعىنا شاپان جاپتى.
الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ەربولات دوسايەۆتىڭ ارنايى قۇتتىقتاۋىن جەتكىزگەن قالالىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ باسشىسى عاني مايلىبايەۆ تا مۇرات مۇحتار ۇلىنىڭ يىعىنا وقالى شاپان جاۋىپ، گۇل شوعىن ۇسىندى.
ولجاس سۇلەيمەنوۆ، مارات سەمبين، سماعۇل ەلۋباي، تورەگەلدى شارمانوۆ سىندى زامانداستارى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، قالامگەرلەر ءسوز سويلەپ، وسىدان تۋرا 60 جىل بۇرىن «جاس تۇلپاردىڭ» جالىنا جارماسقان 20 جاستاعى جالىندى جىگىتتىڭ 80ء-نىڭ سەڭگىرىنە شىققانعا دەيىنگى ءاربىر قادامىنان، بەل-بەلەسىنەن، كۇرەسكەرلىككە تولى ومىرىنەن قىزىقتى ەستەلىكتەر ايتتى. سوناۋ اباي مەن اقتوبە وبلىستارىنان ارنايى قۇتتىقتاي كەلگەن وكىلدەر دە قازاقتىڭ مۇرات اۋەزدەي ۇلىنا شاپان كيگىزدى. سونداي-اق، «اباي اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى» اتاعى سالتاناتتى تۇردە تابىستالدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق كىتاپحاناسىنىڭ ديرەكتورى باقىتجامال وسپانوۆانىڭ ەرەكشە ەستەلىگىنە دە جينالعان جۇرت قول سوقتى.
– مۇرات مۇحتار ۇلى ءبىزدىڭ كىتاپحانانى ءبىراز جىل باسقاردى. سوندا تاڭەرتەڭ جۇمىسقا، ەسىكتەن كىرىپ كەلە جاتىپ ەڭ ءبىرىنشى وسى قاراشاڭىراققا باسىن ءيىپ سالەم بەرەتىن. سوسىن ەسىك اۋزىندا جۇرگەن قاراپايىم ەڭبەك ادامىنىڭ، ياعني ارىرەكتە ەدەن جۋىپ جۇرگەن كىسىنىڭ جانىنا بارىپ، امانداسىپ، «سالەمەتسىڭ بە، قارعام، جاعدايىڭ قالاي، بالالارىڭ جاقسى ما، ءوسىپ جاتىر ما؟» دەپ سۇرايتىن. سوندا بۇل نەتكەن قاراپايىمدىلىق، بيىكتىك دەپ تاڭعالۋشى ەدىك. ال ەدەن جۋۋشى ايەل ءماز بولاتىن، «وسى كۇنگە دەيىن ەشكىم بۇلاي بالا-شاعامىزدىڭ جاعدايىن سۇراماپتى» دەپ. قايراتكەرلىگىنە لايىقتى قانشاما رەت ءىرى سىياقىلار الدى. سوندا مۇرات مۇحتار ۇلى سونىڭ ءبارىن قالتاسىنا سالىپ الىپ كەتكەن جوق. وسىندا 300- دەي قىز-كەلىنشەك جۇمىس ىستەيدى، سونىڭ بارىنە تاراتىپ بەرەتىن، ءبىزدى تەاترعا شاقىراتىن. گۇل اكەپ سىيلايتىن. شەتەلگە بارعان ساپارلارىندا بارىمىزگە سىيلىق كوتەرىپ كەلەتىن. مىنە، بەكزاتتىق، مارتتىك! – دەپ ىزگى تىلەگىن ارنادى كىتاپحاناشى شاكىرتى.
مۇرات اۋەز قازاقستاننىڭ جانە حالقىمىزدىڭ رۋحاني مادەنيەتىن دامىتۋعا، ورتالىق ازيا حالىقتارىنىڭ تاريحيمادەني قۇندىلىقتارىن زەردەلەۋ مەن ناسيحاتتاۋعا ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. «سوروس–قازاقستان» قورىنىڭ باسشىسى رەتىندە ءبىلىم بەرۋ، مادەنيەت جانە قوعامدى دەموكراتيالاندىرۋ سالاسىنداعى ءبىرقاتار ماڭىزدى ورتالىقازيالىق جوبالارعا باستاماشى بولدى جانە جۇزەگە اسىردى، قازاق ادەبيەتى مەن قازاقستاننىڭ جاس شىعارماشىلىق كۇشتەرىنىڭ دامۋىندا دا ءوز قولتاڭباسىن قالدىردى. سونداي-اق، «مادەني مۇرا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋعا، قازاق حالقىنىڭ تاريحي-مادەني مۇراسىن زەرتتەۋگە، ساقتاۋعا جانە جاڭعىرتۋعا وراسان زور ۇلەس قوستى.
كەزدەسۋ اياسىندا ق ر ۇلتتىق كىتاپحاناسى قورىنان مۇرات اۋەزدىڭ قىزمەتى مەن شىعارماشىلىعىنا ارنالعان «وتكىردىڭ ءجۇزى» اتتى كىتاپ كورمەسى ۇيىمداستىرىلدى. وندا 1962 جىلدان باستاپ وسى جىلعا دەيىن ءتۇرلى باسىلىمداردا جارىق كورگەن ماقالالارى دا قويىلدى. ءار كەزەڭدەردەن سىر شەرتەتىن فوتوسۋرەتتەر دە مۇرات اۋەزدىڭ بەل-بەلەسىنىڭ بەلگىسىندەي ءتىل قاتىپ تۇر.
كەش سوڭىندا «جاس تۇلپاردىڭ» گيمنى شىرقالدى