جاڭا زاڭ ءىس جۇزىندە قالاي ارەكەت ەتەتىنى جايلى وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا الماتى قالاسى پوليسيا دەپارتامەنتى جەرگىلىكتى پوليسيا قىزمەتى باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ايتان ەلەۋسىزوۆ ايتىپ بەردى.
اعىمداعى جىلدىڭ 15 ساۋىرىندە مەملەكەت باسشىسى ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرگە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى جاڭا زاڭعا قول قويدى. زاڭ وتباسىلىق-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق قۇرباندارىنىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى كۇشەيتۋگە جانە زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋدىڭ ءتيىمدى تەتىكتەرىن قۇرۋعا باعىتتالعان، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
زاڭنىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرى زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋ جانە ومىرلىك قيىن جاعدايعا تاپ بولعان ادامداردى قولداۋ بولىگىندە ورتالىق اتقارۋشى ورگاندارعا زورلىق-زومبىلىققا، قاتىگەزدىككە نەمەسە قورقىتۋعا ۇشىراعان كامەلەتكە تولماعاندارعا كومەك كورسەتۋ باعدارلامالارىن ازىرلەۋگە وكىلەتتىك بەرۋ سياقتى نورمالاردى قامتيدى.
سونداي-اق، زاڭمەن ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنە كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى قۇقىققا قايشى ارەكەتتەردى انىقتاۋ جانە بولدىرماۋ، سونداي-اق تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتان زارداپ شەككەن وقۋشىلار مەن تاربيەلەنۋشىلەرگە العاشقى پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ بويىنشا وكىلەتتىكتەر بەرىلەدى.
«ءبىز جاڭا قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا ارەكەت ەتۋ جانە تەرگەۋ الگوريتمىن ازىرلەدىك. بۇل - ۇرىپ-سوعۋ، دەنساۋلىققا جەڭىل زيان كەلتىرۋ، كامەلەتكە تولماعانداردى قۋدالاۋ، ءسۋيسيدتى ناسيحاتتاۋ. سوت بەلگىلەگەن مىنەز-قۇلىققا قويىلاتىن ەرەكشە تالاپتاردى ورىنداۋ تەتىگى پىسىقتالۋدا. ومىرلىك قيىن جاعدايعا تاپ بولعان وتباسىلاردى انىقتاۋ بويىنشا ۆەدومستۆوارالىق ءموبيلدى توپتار قۇرىلدى، ولاردىڭ شەڭبەرىندە ءبىز، اسىرەسە بالالارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىق جاعدايلارىن انىقتاۋعا باسا نازار اۋدارامىز. وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ بۋللينگكە ۇشىراعان كامەلەتكە تولماعاندار ماسەلەسىنە ارەكەت ەتۋ الگوريتمى پىسىقتالدى»، - دەدى ا. ەلەۋسىزوۆ.
جاڭا زاڭداعى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋ بولىگىندەگى نەگىزگى وزگەرىستەرگە مىنالار جاتادى:
- كامەلەتكە تولماعان ادامنىڭ وسىنداي قىلمىس جاساعان جاعدايىن قوسپاعاندا، كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىققا بايلانىستى قىلمىستار بويىنشا تاتۋلاسۋ مۇمكىندىگى الىنىپ تاستالدى؛
- ۇرىپ-سوعۋدى جانە دەنساۋلىققا قاساقانا جەڭىل زيان كەلتىرۋدى كريميناليزاسيالاۋ (اقبتك قۇرامدارىن كوشىرۋ-قك 108-1 جانە 109-1-باپتارى)؛
- كامەلەتكە تولماعاندارعا جىنىستىق سيپاتتا تيىسكەنى ءۇشىن جاڭا جاۋاپكەرشىلىكتى ەنگىزۋ (قك 121-1-بابى)؛
- وز-وزىنە قول جۇمساۋدى ناسيحاتتاعانى ءۇشىن جاڭا جاۋاپكەرشىلىكتى ەنگىزۋ (قك 313-1-بابى).
- جازانى كۇشەيتۋ:
- كىسى ءولتىرۋ (كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى: 20 جىل نەمەسە ءومىر بويى بولاتىن، ەندى ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرىلادى)،
- ءوزىن-وزى ولتىرۋگە دەيىن جەتكىزۋ (بۇعان دەيىن: ءۇش جىلدان سەگىز جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرسا، ەندى: بەس جىلدان توعىز جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ كوزدەلگەن)،
- دەنساۋلىققا قاساقانا اۋىر زيان كەلتىرۋ (باس بوستاندىعىن شەكتەۋ تۇرىندەگى سانكسيالار الىنىپ تاستالدى: تەك ءۇش جىلدان سەگىز جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ)
- دەنساۋلىققا قاساقانا اۋىرلىعى ورتاشا زيان كەلتىرۋ (باس بوستاندىعىن شەكتەۋ تۇرىندەگى سانكسيالار الىنىپ تاستالدى: تەك ءۇش جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ)
- ازاپتاۋ (بولدى: ەكى جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىن شەكتەۋ نەمەسە سول مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ: ءۇش جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرۋ)
- زورلاۋ (كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى: بۇعان دەيىن ون بەس جىلدان ون جەتى جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرسا، ەندى ون جەتىدەن جيىرماعا دەيىن دەپ وزگەردى؛ كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى: 20 جىلعا نەمەسە ءومىر بويىنا جازاعا كەسىوسە، ەندى تەك ءومىر بويى باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى بەلگىلەندى)،
- كامەلەتكە تولماعانداردى ۇرلاۋ جانە زاڭسىز باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ("كورىنەۋ كامەلەتكە تولماعانعا قاتىستى جاسالدى" (بىلىكتىلىك بەلگىسىمەن تولىقتىرىلدى)،
- كامەلەتكە تولماعانداردى تاربيەلەۋ جونىندەگى مىندەتتەردى ورىنداماۋ نەمەسە تيىسىنشە ورىنداماۋ جانە قاتىگەزدىك جاساۋ بويىنشا (بۇعان دەيىن ون تاۋلىككە اكىمشىلىك قاماۋعا الىنسا، ەندى بۇل جازا جيىرما تاۋلىككە دەيىن ۇزارتىلدى).
نەگىزگى وزگەرىستەردىڭ ءبىرى-سۋيسيدتى ناسيحاتتاعانى ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋ. ياعني، وز-وزىنە قول جۇمساۋعا شەشىم قابىلداۋ ماقساتىندا اقپاراتتى قاساقانا تاراتقانى ءۇشىن 200 اەك مولشەرىندە ايىپپۇل نەمەسە سول مولشەردە تۇزەۋ جۇمىستارى تۇرىندە جازا قاراستىرىلعان.
زاڭدا فيزيكالىق زورلىق-زومبىلىق ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرىلعان، سونداي-اق ونىڭ ءبىر ءتۇرىن ازاپتاۋ، ەگەر بۇل ارەكەت اۋىر نەمەسە ورتاشا اۋىرلىقتاعى دەنساۋلىققا زيان كەلتىرمەسە جانە ەكونوميكالىق زورلىق-زومبىلىقتىڭ سالدارى بولسا، جابىرلەنۋشىنى ازاپتاۋ ماقساتىندا ەرەكشە قاتىگەزدىكپەن، قورقىتۋمەن جاسالعان زورلىق-زومبىلىق ارەكەتتەرى فيزيكالىق ءجان پسيحيكالىق ازاپ شەكتىرۋ بولىپ تابىلادى.
"جالپى، ءبىزدىڭ قوعامدا ۇيدەگى ۇرىس-كەرىس پەن جانجالدى سىرتقا شىعارۋ ادەتى جوق، الايدا ءبىز قوعامدىق بىرلەستىكتەرمەن بىرلەسىپ، ب ا ق جانە الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى زورلىق-زومبىلىق فاكتىلەرى تۋرالى پوليسياعا دەرەۋ حابارلاۋ قاجەتتىگى تۋرالى ماقساتتى جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىز. ءوز كەزەگىندە پوليسيا وتكەن جىلدان باستاپ ءوتىنىش بەرۋشىدەن انىقتاۋ فورماتىنا كوشتى. بۇل دەگەنىمىز، قوعامدا وتباسىنداعى زورلىق - زومبىلىققا توزبەۋشىلىك جانە ونى جاساعانى ءۇشىن جازانىڭ بۇلتارتپاۋشىلىق پروسەسى قالىپتاسۋدا»، - دەدى وكق سپيكەرى.
قۇقىق قورعاۋ ورگانىنىڭ وكىلى زاڭ بويىنشا كەز كەلگەن دەنە جاراقاتىن، دەنە زاقىمىن كەلتىرگەنى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلاتىنىن ەسكەرتتى. سونداي-اق، ول قازىرگى ۋاقىتتا جابىرلەنۋشىدەن ءوتىنىش قاجەت ەمەس ەكەنىن ەسكە سالدى، بۇل فاكت بويىنشا اكىمشىلىك ءىس قوزعالادى.