كۇز مەزگىلى – تەاتر، فيلارمونيا، كونسەرت زالدارىنىڭ كەزەكتى ماۋسىمى اشىلىپ، كورەرمەن قاۋىم مادەني شارالار مەن رۋحاني كەشتەرگە كەنەلەتىن ەڭ ءبىر جايلى، جايدارى كەزەڭ.
افيشالارعا كوز جۇگىرتسەك تە ءتۇرلى كونسەرتتەر مەن ونەر كەشتەرى قارقىندى وتە باستاعانىن بايقايمىز. جان دۇنيەنى بايىتار شارالاردىڭ مولىنان ءوتۋى، ارينە، قۇپتارلىق تا، قۋانارلىق تا جايت. بۇل رەتتە، كوڭىلدى ءسال جابىرقاتاتىنى – وسىنداي كەشتەردەگى فونوگرامما ماسەلەسى.
ەلىمىزدە فونوگرامما قولدانۋعا قاتىستى رەسمي شەكتەۋ بار. 2021 جىلى «كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرگە مادەنيەت ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ قابىلداندى. سوعان سايكەس: انشىلەر، ونەرپازدار فونوگرامما قولداناتىن بولسا، بۇل تۋرالى كورەرمەنگە الدىن الا ەسكەرتۋگە مىندەتتى. ياعني، ول افيشادا، جارنامادا نەمەسە ساحنادان ايتىلۋى كەرەك. بۇل – تىڭدارماندى الداماۋ ءۇشىن ەنگىزىلگەن نورما. باسقاشا جاعدايدا شارانى ۇيىمداستىرۋشىلارعا ەسكەرتۋ بەرىلۋى، ءتىپتى ايىپپۇل سالىنۋى ءتيىس. وكىنىشكە قاراي، بۇل تالاپ ورىندالا بەرمەيدى.
ءانشىنىڭ جاندى داۋىسپەن ەمەس، الدىن الا جازىلعان دىبىسپەن ونەر كورسەتۋى – تەحنيكالىق جاعىنان تۇسىنۋگە بولاتىن قۇبىلىس. ءبىراق ماسەلە – مۇنىڭ شىنايى ونەرگە قاتىسى قانشالىقتى ەكەندىگىندە. مۋزىكا – جۇرەك ءتىلى. ءان – ءسوزدىڭ اسەرى، سەزىمنىڭ ءۇنى. ول تىڭداۋشى مەن ورىنداۋشى اراسىنداعى كورىنبەيتىن كوپىر ىسپەتتى. ال سول كوپىر شىنايى بولماسا، ونىڭ ارعى بەتىنە وتكەن تىڭدارمان نە تابادى؟..
جالپى، كورەرمەن كونسەرتكە، ونەر كەشىنە نە ءۇشىن بارادى؟ ءساندى كيىنگەن ءانشىنى كورۋ ءۇشىن بە الدە جاندى سەزىمدى جۇرەكپەن تىڭداۋ ءۇشىن بە؟ تىكەلەي ەفير، live كونسەرت، شوۋ، فەستيۆال... قايسىسىنا بارساڭىز دا، ساحنادان ەستىلەر داۋىس شىن با، جازبا ما، كەيدە ءتىپتى اجىراتۋ دا قيىن.
ال شىنايى ونەردىڭ ايناسى، ول – جاندى داۋىس. ءانشى شەبەرلىگىنىڭ باستى كورسەتكىشى دە – سول. جاندى داۋىستا قاتە دە كەتەدى، ءانشىنىڭ شارشاعانى دا بايقالادى، ءبىراق ەڭ باستىسى، ول – ءتىرى، ول – ادامنىڭ ءوز ءۇنى، ءوز ەموسياسى.
جاندى ورىنداۋدا ءانشىنىڭ تىنىس الۋى ەستىلەدى؛ ميكروفونعا جاقىن-الىس قوزعالعان سايىن داۋىس دەڭگەيى وزگەرىپ تۇرادى؛ بي بيلەپ جۇرگەندە داۋىس دىرىلدەۋى مۇمكىن؛ ءان مەن كورەرمەننىڭ اراسىنداعى جاندى بايلانىس ورنايدى. بۇل – ساحناداعى شىندىق. بۇل – مۋزىكانىڭ ءتىرى تابيعاتى.
فونوگرامما ونەرپاز ءۇشىن ىڭعايلى، ءبىراق كورەرمەنگە اسەرسىز. ءيا، كەيدە فونوگرامما – تەحنيكالىق قاجەتتىلىك. مىسالى، ۇلكەن ارەنالاردا دىبىستى ۇيلەستىرۋ قيىن، داۋىس جوعالىپ كەتۋى مۇمكىن. الايدا ول ءانشىنىڭ كاسىبيلىگىنە ەمەس، ساحنانىڭ جاعدايىنا بايلانىستى تاڭدالاتىن شەشىم بولۋى ءتيىس. ءبىراق وكىنىشتىسى، كەيبىر ورىنداۋشىلار فونوگرامماعا ۇيرەنىپ كەتەتىنى سونشا، جاندى داۋىسپەن ايتۋعا جۇرەگى مۇلدە داۋالامايدى. اۋەنگە ىلەسىپ، «اۋزىن جىبىرلاتىپ» قانا تۇراتىن ونداي انشىلەر بىزدە جەتىپ-ارتىلادى. راس، فونوگراممادا ءبارى ءمىنسىز؛ ءانشىنىڭ دەمى ەستىلمەيدى؛ قيمىلداسا دا، سەكىرسە دە داۋىس وزگەرمەيدى؛ ميكروفوننان الىستاعان كەزدە دە داۋىس ءبىرقالىپتى شىعا بەرەدى. بىلايشا ايتقاندا، تىڭداۋشىعا ستۋديالىق دىبىستىڭ كوشىرمەسى عانا ۇسىنىلادى.
ال كورەرمەن نە كۇتەدى؟ كورەرمەن كوركەم ءسوزدىڭ، اسەرلى اۋەننىڭ ءقادىرىن بىلەدى. ول ساحناعا قاراپ تۇرىپ، تەك «قاتتى شىققان دىبىستى» عانا ەمەس، جۇرەكتەن شىققان ءۇندى تىڭداعىسى كەلەدى. ول ەموسيا كۇتەدى، شىنايىلىق كۇتەدى. اسىرەسە، قازىرگىدەي زامان جاڭارعان، تالعام ارتقان كەزەڭدە كورەرمەندى الداۋ مۇمكىن ەمەس. كوزىقاراقتى جۇرت بءارىن سەزەدى، بايقايدى. انشىمەن بىرگە ءان ايتىپ، قوسىلىپ كەتۋگە دە دايىن. ءبىراق ول ءۇشىن ساحناداعى ونەر جاندى، اسەرلى، ادال بولۋى ءتيىس.
اسىرەسە قازاقتىڭ ءان ونەرى – تەك اۋەن ەمەس، ول – ءسوز بەن سەزىمنىڭ ۇيلەسىمى، ۇشتاسۋى. ايتىس پەن تەرمە، جىر مەن تولعاۋ، بارلىعى دا جاندى داۋىسقا قۇرىلعان. ءبىز عاسىرلار بويى داۋىسپەن رۋح بەرگەن، سوزبەن ەلدى تولقىتقان حالىقپىز. سوندىقتان قازىرگى ەسترادا دا سول داستۇردەن اجىراماۋى كەرەك. جاندى داۋىسپەن ورىنداۋدان قاشقان ءانشى وزىنە دە، كورەرمەنگە دە قيانات جاساپ تۇرعانىن سەزۋى كەرەك.
كونسەرت – كوڭىل كوتەرۋ عانا ەمەس، جان دۇنيەنى تازارتۋ، شابىت الۋ، رۋحتانۋ شاراسى. ونداي ورتادا جاساندى دۇنيە ەمەس، شىنايى ونەر قاجەت. ال شىنايى ونەر – جاندى داۋىس پەن تەرەڭ سەزىمدە، ادال ورىنداۋدا.