تاعدىرلى كەزەڭنىڭ تاريحي جولداۋىن تىڭدادىق. حالىقتىڭ كوپتەن كۇتكەن كەلەلى ءسوزى ايتىلدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى سوڭعى 2 اي ارالىعىندا ەل تاريحىنداعى اسا اۋىر كەزەڭدەر – قاڭدى قاڭتاردان بەرى دۇركىن-دۇركىن ەل الدىنا شىعىپ، ءوزىنىڭ ۇندەۋلەرىن بەرۋمەن كەلەدى. ۇلتتىڭ باسىنا قارا بۇلت اكەلگەن قاڭتار كەزىندە پرەزيدەنت ەڭ اۋەلى تۋعان حالقىنىڭ ادال پەرزەنتى ەكەنىن دالەلدەدى. الاش جۇرتىنىڭ تاعدىرىنا ارا ءتۇسىپ قانا قويماي، قيىن-قىستاۋ كەزەڭدە تىعىرىقتان جول تاۋىپ، شىعا بىلەر تەگەۋرىندى تۇلعا ەكەنىن تانىتتى. ول بۇگىنگى جولداۋىندا نەگىزىنەن ەل ءومىرىنىڭ بولاشاعىن انىقتايتىن ساياسي رەفورمالاردىڭ باعىتى مەن باعدارىن ۇسىندى. ەكونوميكالىق ءومىرىمىزدى ۇلكەن كەڭىستىككە الىپ شىعار، الەۋمەتتىك قيىندىقتاردى شەشەر ناقتى جولداردى ۇسىندى. پرەزيدەنت ءبىراز ۋاقىتتان بەرى حالقىمىزدىڭ كوكەيىندە جۇرگەن، قوردالانىپ قالعان كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءبارىن 1 ساعات اينالاسىندا تارازىلاپ، تالداپ ايتتى. مازمۇنى تەرەڭ، ماعىنالى قۇجات حالىق ويىنان شىعادى دەگەن سەنىمدەمىن.
جولداۋدى تىڭداپ وتىرىپ، ەڭ اۋەلى، جيناقتالعان ەل ەرتەڭىن انىقتاۋعا كومەكتەسەتىن ساياسي رەفورمالاردى اتقارۋدا ساۋاتتى ۇسىنىستاردى ايتتى.
بىرىنشىدەن، وسىعان دەيىنگى بيلىكتىڭ سۋپەرپرەزيدەنتتىك ۇلگىسى بولىپ كەلگەن جۇيەدەن باس تارتتى. پرەزيدەنتتىك بيلىكتى شەكتەپ، ەل باسقارۋدىڭ قوماقتى مىندەتىن پارلامەنتكە بەرەتىنىن مالىمدەدى. بۇل ۇسىنىس ەلىمىزدەگى قازاقستاندىق دەموكراتيانىڭ كورىنىسى ەكەنى داۋسىز.
ەكىنشىدەن، پرەزيدەنت سايلاۋ ماسەلەسىنە ۇلكەن ءمان بەردى. وسىعان دەيىن پارلامەنت قۇرامىن انىقتاۋدا كوپپارتيالىق جولمەن (ءتىزىم ارقىلى جۇرگىزىلەتىن) اتقارىلىپ كەلگەن ۇلگىنى وزگەرتۋ كەرەگىن ايتتى. ونىڭ سەبەبى، حالىق تانىمايتىن، قازاق تىلىندە سويلەي المايتىن، كاسىبي دايىندىعى ءالسىز، وزىندىك قالىپتاسقان پىكىرى جوق ادامدار دەپۋتتاتتىق مانداتقا يە بولىپ كەتىپ جاتقانى شىندىق. بۇل جاعداي قوعامعا دا، بيلىككە دە ابىروي بەرە قوياتىن قۇبىلىس ەمەس. حالىق ءوزىنىڭ بىلەتىن، تانيتىن ادامىن ءوزى سايلايدى. سوندىقتان پارلامەنت قۇرامىن انىقتاۋدا 2 ۇلگى ۇسىنىلدى. ءبىرىنشىسى، رەتتەلگەن سۇراپتالعان پارتيالىق ءتىزىم، ەكىنشىسى – جالعىز مانداتتى وكرۋگتەردەن وتەتىن دەپۋتتاردىڭ سايىسى. ياعني ماجوريتارلىق جولمەن انىقتالاتىن شىنايى تۇلعالاردى ىرىكتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل ۇسىنىستان شىن ماعىناسىنداعى دەموكراتياعا بەتبۇرىس سيپاتى انىق بايقالادى.
جولداۋدا وسىعان دەيىن پارلامەنت ماجىلىسىندە، «امانات» پارتياسىنىڭ سەزىندە، قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ كەڭەيتىلگەن جيىنىندا ايتىلعان ناقتى ۇسىنىستار بارىنشا كەڭەيتىلىپ، تەرەڭدەتىلدى. پرەزيدەنت سوت جۇيەسىنە رەفورما جاساۋ كەرەك ەكەنىنە باسا نازار اۋداردى. كونستيتۋسيالىق سوت تۋرالى ءوز ويىن ورتاعا سالدى. بۇل قۇرىلىم وسىعان دەيىن تەك قاداعالاۋشى ورگان بولىپ كەلگەنىن جاقسى بىلەمىز. ال ەندى ول ادام قۇقىعىن قورعاۋ مىندەتىن اتقاراتىن بيلىكتىڭ جوعارى قۇقىقتىق تارماعى بولماق. ءبىزدىڭ قوعام ءۇشىن ادام قۇقىعىنان جوعارى قۇندىلىق جوق ەكەنى ەسكەرتىلدى. بۇل ۇسىنىستار دا جاڭارعان جاڭا قازاقستاننىڭ جۇزەگە اسۋىن قامتاماسىز ەتەر العىشارتتاردىڭ ءبىرى ەكەنى داۋسىز.
پرەزيدەنت «قازاقتىڭ جاعدايىن قازاق قانا جوندەيدى» دەگەن ءسوزدى ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت ايتى. شىنىندا دا سولاي. سىرتتان بىرەۋ كەلىپ ءبىزدىڭ كوسەگەمىزدى كوگەرتپەسى انىق.
ءبىزدىڭ كوكەيىمىزگە قونعان ەندىگى ءبىر ماسەلە، ۇلتتىق كەڭەستىڭ ورنىنا قازاقستان قوعامىنىڭ كۇللى ساپالىق قۇرامىن دالەلدەيتىن تۇلعالاردان قۇرالار ۇلتتىق قۇرىلتايدى بەلگىلەگەنى.
پرەزيدەنتتىڭ بۇل ۇسىنىسى تامىرى تەرەڭنەن تارتار ەلىمىزدەگى بيلەر مەكتەبىنىڭ جالعاسىنداي ەلەستەدى. ۇلتتىق قۇرىلتاي دەگەن ۇلتتىق دەموكراتيانىڭ ەڭ قۇزىرلى بيلىگى ەكەنىن تاريحتان بىلەمىز. ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ الدىندا كەلەلى مىندەتتەر تۇرعانى انىق. ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ قۇرامىنا پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرلەرى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، پارلامەنت دەپۋتاتتارى، كوپۇلتتى قازاقستاننىڭ وكىلدەرى تارتىلماق. بۇل حالىقتىق ويدى، حالىقتىق ماقسات-مۇددەنى ەسكەرە وتىرىپ، مەملەكەتتىك ينستيتۋتتار مەن قوعامدىق ينستيتۋتتار اراسىنا كوپىر سالۋدىڭ ايقىن جولى. «بىرگە كوتەرگەن جۇك جەڭىل» دەگەن ءسوز ويعا ورالادى.
ايماقتىق قۇرىلىمداردى قايتا قاراۋ جانە وبلىستار قۇرۋ جونىندەگى ۇسىنىس حالىقتىڭ ويىندا جۇرگەن، پىسىپ-جەتىلگەن ماسەلە بولاتىن. اباي وبلىسىنىڭ اشىلۋى ۇلت رۋحىن اسقاقتاتۋدىڭ ايقىن كورىنىسى دەپ باعالايمىز. سەمەي جەرى ابايدىڭ، شاكارىمنىڭ، مۇحتاردىڭ تۋعان توپىراعى عانا ەمەس، الاش ارىستارىنىڭ تۋى تىگىلگەن قاسيەتتى جەر. كوپ عاسىردان بەرى جالعاسى بولىپ كەلە جاتقان تۇركىلىك تۇتاستىقتىڭ ەڭ ءبىر الەمدىك تاريحقا ەنگەن كەزەڭى – شىڭعىس حان ءداۋىرى. شىڭعىس حاننىڭ ۇلى جوشىنىڭ سۇيەگى جاتقان ۇلىتاۋدى وبلىس ەتۋ، سونداي-اق، ۇلتىمىزدىڭ ۇلى تاريحىندا ايرىقشا جەتىسۋ ايماعىن 2-گە ءبولىپ جەتىسۋ جانە الماتى وبلىستارىن ءبولۋ حالىق كۇتكەن شەشىم. الماتى وبلىسىنىڭ ورتالىعى قاپشاعاي قالاسى بولىپ، ونىڭ اتىن قونايەۆ دەپ وزگەرتۋى - حالىق تاراپىن قولداۋ تاباتىنى اقيقات.
ءبىز بۇگىن اسا كۇردەلى گەوساياسي احۋال شيەلەنىسكەن كەزەڭدە الەمدىك پروبلەمالاردىڭ دەنى ايماقتىق سوعىستارعا جالعاسىپ جاتقان ۇرەيلى كەزەڭدە ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز.
باتىس پەن شىعىستىڭ تەكەتىرەسى جەر ءۇستىن ىلاڭداتىپ جاتىر. ۇلى دالا سول تەكەتىرەستىڭ قاق ورتاسىندا تۇر. تونىكوك بابامىزدىڭ «جاۋىڭدى باسىندىرما، حالقىڭدى اشىندىرما» دەگەن ءسوزى ءتىل ۇشىنا كەلەدى.
ءبىزدىڭ وسىنداي كۇردەلى كەزەڭدەگى باستى ماقساتىمىز ەلدىگىمىزدى ساقتاۋ ەكەنىن پرەزيدەنت ءوز سوزىندە باسا ايتتى. جولداۋ حالىق تاراپىنان بارىنشا قولداۋ تاباتىنىنا ەش كۇمانىم جوق. ويتكەنى، بۇل تاريحي قۇجاتتىڭ وزەگىندە جاتقان ىرگەلى ماقسات – ەلىمىزدىڭ اماندىعى، جەرىمىزدىڭ بۇتىندىگى.