الەمدە بالالاردىڭ 90%-ى سمارتفوندى تۇراقتى قولدانادى. بۇل جاعداي قازاقستاندا دا وزەكتى، اسىرەسە الماتى قالاسىندا. جەرگىلىكتى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، قالاداعى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ باسىم بولىگى بوس ۋاقىتىن سمارتفونمەن وتكىزەدى. بۇل تۋرالى Aqshamnews.kz سايتى حابارلايدى.
الماتى قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس، مەگاپوليستەگى وقۋشىلاردىڭ 85%-ى كۇنىنە 3 ساعاتتان ارتىق ۋاقىتىن تەلەفونعا جۇمسايدى. پسيحولوگتار مۇنداي ادەتتىڭ بالانىڭ كوگنيتيۆتى دامۋىنا كەرى اسەر ەتەتىنىن ايتادى. وقۋشىلاردىڭ نازارىن اۋدارۋ قيىن بولىپ، وقۋ ۇلگەرىمىنىڭ تومەندەۋى، زەيىننىڭ شاشىراڭقىلىعى، ءتىپتى الەۋمەتتىك وقشاۋلانۋ ماسەلەلەرى ءجيى كەزدەسۋدە.
پسيحولوگتاردىڭ مالىمدەۋىنشە نوموفوبيا، ياعني سمارتفونعا تاۋەلدىلىك ادامنىڭ زەيىن قويۋ قابىلەتىن السىرەتىپ، تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا شوعىرلانۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىنىن ايتادى. بۇل پروبلەما الماتىداعى مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا دا انىق بايقالادى. مۇعالىمدەردىڭ ايتۋىنشا، بالالار ساباق بارىسىندا ءجيى الاڭداپ، وقۋ پروسەسىنە تولىقتاي دەن قويۋى قيىنداپ وتىر.
الماتىداعى مەديسينالىق ورتالىقتاردا دا وسى ماسەلە بويىنشا ءجيى كەڭەس سۇرايتىن اتا-انالار سانى ارتقان. ماماندار سمارتفوندى ۇزاق ۋاقىت قولدانۋ بالالاردىڭ پسيحيكالىق دەنساۋلىعىنا عانا ەمەس، فيزيكالىق ساۋلىعىنا دا زيان تيگىزەتىنىن ەسكەرتەدى. ۇزاق ۋاقىت تەلەفون ەكرانىنا قاراۋ كورۋ قابىلەتىن ناشارلاتىپ، ۇيقى بۇزىلۋىنا اكەلەدى.
قازاقستاندىق زەرتتەۋلەرگە سايكەس، الماتىدا 12 جاسقا دەيىنگى بالالاردىڭ 60%-ى الەۋمەتتىك جەلىلەردە تىركەلگەن. بۇل ءوز كەزەگىندە ەرتە جاستان ينتەرنەتكە تاۋەلدىلىككە جول اشادى. اسىرەسە پاندەميادان كەيىن قاشىقتىقتان وقۋ جۇيەسى بالانىڭ گادجەتكە تاۋەلدىلىگىن ارتتىرا ءتۇستى.
كەيبىر الماتىلىق مەكتەپتەردە وقۋشىلاردىڭ ساباق كەزىندە سمارتفون قولدانۋىنا شەكتەۋ قويىلىپ جاتىر. بۇل باستاما اتا-انالار تاراپىنان قولداۋ تاۋىپ، بالالاردىڭ وقۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتۋدە.
قورىتىندىسىندا ايتارىمىز، سمارتفون – زاماناۋي ءومىردىڭ اجىراماس بولىگى. دەگەنمەن ونى ورىندى قولدانۋ، اسىرەسە بالالار ءۇشىن، اسا ماڭىزدى. الماتى قالاسىنىڭ اتا-انالارى مەن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى بالالاردىڭ گادجەتكە تاۋەلدىلىگىن ازايتۋعا اتسالىسۋى قاجەت.
كەرەك دەرەك
نوموفوبيا دەگەن نە؟ ونىڭ بەلگىلەرى قانداي؟
- تەلەفونسىز قالعاندا مازاسىزدانۋ نەمەسە كۇيزەلىسكە ءتۇسۋ
- تەلەفوندى ۇنەمى تەكسەرۋ، حابارلامالار مەن قوڭىراۋلاردى كۇتپەسەڭ دە
- باتارەيا دەڭگەيى تومەندەگەندە ۇرەيلەنۋ
- ۇيقى الدىندا تەلەفوندى قولدا ۇستاۋ، ەكرانعا ۇزاق ۋاقىت قاراۋ
- تەلەفونسىز قالۋدان قاشۋ ءۇشىن ونى ءاردايىم قۋاتتاپ ءجۇرۋ
نوموفوبيانىڭ سەبەپتەرى:
- سمارتفونداردىڭ ءومىردىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالۋى
- الەۋمەتتىك جەلىلەرگە تاۋەلدىلىك
- جەكە ءومىر مەن الەۋمەتتىك بايلانىستى تەلەفون ارقىلى جۇرگىزۋ
- اقپاراتقا تاۋەلدىلىك (جاڭالىقتار، حابارلامالار، ينتەرنەت)
نوموفوبيامەن قالاي كۇرەسۋگە بولادى؟
- تەلەفون قولدانۋ ۋاقىتىن شەكتەۋ
- بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ارالىعىندا گادجەتسىز بولۋعا داعدىلانۋ
- جاڭا حوببيلەر تابۋ (كىتاپ وقۋ، سەرۋەندەۋ، سپورت)
- ۇيىقتار الدىندا تەلەفوندى الىسقا قويۋ
- الەۋمەتتىك بايلانىستاردى وفلاين رەجيمدە دامىتۋ
بۇل قازىرگى زاماننىڭ باستى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى. سوندىقتان ءوزىڭىزدىڭ تەلەفونعا دەگەن تاۋەلدىلىگىڭىزدى باقىلاپ، قاجەت بولسا، شەكتەۋ قويعان ءجون.