مەملەكەتتىك تۋدى كولىككە ءىلىپ ءجۇرۋ زاڭسىز ارەكەت پە؟ زاڭگەر جاۋابى

تاۋەلسىزدىك كۇنى الەۋمەتتىك جەلىدە مەملەكەتتىك تۋدى كولىگىنە ءىلىپ جۇرگەن جۇرگىزۋشىلەردى جولدا توقتاتىپ، ەسكەرتۋ جاساعان پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۆيدەوسى تارادى. كوپشىلىك ءوز ەلىمدە ءوز تۋىمدى كوتەرگەنىم ءۇشىن ايىپپۇل ارقالايمىن با؟” دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەي باستادى. زاڭگەر ارمان ءشارىپوۆتىڭ ايتۋىنشا، تۋ كوتەرۋ زاڭسىز ارەكەت ەمەس، ءبىراق ونى پايدالانۋ (ورناتۋ، ورنالاستىرۋ) ءتارتىبىن بۇزباۋ ماڭىزدى. اqshamnews.kz ءتىلشىسى انىقتاپ ءبىلدى. 

ارمان ءشارىپوۆ 

زاڭگەر، قۇقىق قورعاۋشى

"تۋدى جەلبىرەتۋ زاڭسىز ارەكەت ەمەس"

ارمان ءشارىپوۆتىڭ تۇسىندىرۋىنشە، مەملەكەتتىك تۋدى جەلبىرەتۋ – ازاماتتاردىڭ پاتريوتتىق ۇستانىمىن بىلدىرەتىن قالىپتى ارەكەت. ياعني تۋدى كوتەرۋگە، كورسەتۋگە البەتتە تىيىم سالىنباعان. الايدا تۋدى قالاي ىلەتىنىڭىز (ورناتۋ/بەكىتۋ، ورنالاستىرۋ) مەملەكەتتىك نىشاندار تۋرالى زاڭنامادا بەلگىلەنگەن قاعيدالارعا ساي بولۋى كەرەك. 

"ق ر "مەملەكەتتىك رامىزدەر تۋرالى" كونستيتۋسيالىق زاڭىندا: "مەملەكەتتىك تۋ ونىڭ كولەمىنە قاراماستان ۇلتتىق ستاندارتقا سايكەس كەلۋگە ءتيىس" دەپ ناقتى كورسەتىلگەن. ماسەلەن، كولىك جۇرگىزۋشىلەرى كولىك پانەلىنە كىشكەنتاي تۋدى ءىلىپ قويادى. ەگەر تۋدى ىلۋگە بولمايتىن بولسا، وندا سول جۇرگىزۋشىلەردىڭ بارىنە ايىپپۇل سالىنىپ كەتەر ەدى. سول سەبەپتى مەملەكەتتىك تۋدى كورنەكىلىك رەتىندە ىلۋگە، قولدانۋعا بولادى"، - دەپ قوستى مامان. 

ايىپپۇل قانداي جاعدايدا سالىنادى؟

زاڭگەردىڭ سوزىنشە، ايىپپۇلدىڭ نەگىزگى تاۋەكەلى - تۋدى زاڭناما تالاپتارىن بۇزا وتىرىپ پايدالانۋ (مىسالى، دۇرىس بەكىتپەۋ، تالاپقا ساي ەمەس كۇيدە قولدانۋ، قورلاۋ سيپاتىنداعى ارەكەتتەر).

اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك بويىنشا:

• ق ر اقبتك 418-باپ، 1-1-بولىك: مەملەكەتتىك تۋدى (نە ەلتاڭبانى) زاڭنامانى بۇزا وتىرىپ پايدالانۋ (ورناتۋ، ورنالاستىرۋ) – ەسكەرتۋ نەمەسە جەكە تۇلعالارعا 5 اەك ايىپپۇل.

• ق ر اقبتك 418-باپ، 1-بولىك: ۇلتتىق ستاندارتقا ساي كەلمەيتىن تۋدى دايىنداۋ – جەكە تۇلعالارعا 25 اەك ايىپپۇل (بۇل كوبىنە ءوندىرىس/ساتۋ جاعىنا قاتىستى). 

ال ەگەر ارەكەت “قاستەرلەۋ” ەمەس، قورلاۋ/مازاق ەتۋ سيپاتىندا بولسا، قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە دەيىن بارادى:

• ق ر قك 372-باپ: مەملەكەتتىك رامىزدەردى قورلاۋ – 3000 اەك-كە دەيىن ايىپپۇل نەمەسە وزگە جازا تۇرلەرى كوزدەلگەن. 

انىقتاما رەتىندە: 2025 جىلى 1 اەك = 3932 تەڭگە. دەمەك، 5 اەك ≈ 19 660 تگ، 25 اەك ≈ 98 300 تگ. 

زاڭگەر كەڭەسى: ايىپپۇلعا ىلىكپەۋ ءۇشىن نەگە ءمان بەرۋ كەرەك؟

ارمان ءشارىپوۆتىڭ جاۋابىنا سۇيەنسەك، جۇرگىزۋشىلەرگە ەڭ ءقاۋىپسىز جولى - تۋدى ۇقىپتى ءارى تالاپقا ساي پايدالانۋ:

• تۋ تازا، ءبۇتىن بولۋى كەرەك (جىرتىق، ەسكى، بوياۋى وڭعان كۇيدە قولدانباعان دۇرىس)؛

• تۋ جەرگە/جولعا سالبىراپ تيمەۋى، قۇلاپ كەتپەۋى كەرەك؛

• بەلگىلەرى انىق كورىنەتىندەي، دۇرىس قالىپتا تۇرۋى قاجەت؛

• كولىككە ىلسەڭىز، مىقتاپ بەكىتىپ، قاۋىپسىزدىككە كەدەرگى كەلتىرمەيتىندەي ورنالاستىرىڭىز (جول كورۋ ايماعىن جاپپاۋ، باسقا قاتىسۋشىلارعا ءقاۋىپ تۋدىرماۋ).

دەسە دە، ەسكەرە كەتەتىن جايت، كەي جاعدايدا تۋدى پايدالانۋ ناقتى جاعداي بويىنشا قارالىپ، (قاي جەردە، قانداي تالاپ بۇزىلدى، حاتتاما تولتىرىلدى ما) قۇقىقتىق باعانى تەك قۇجاتتارعا قاراپ بەرۋگە بولادى.