مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى جونىندەگى كەڭەستە سويلەگەن ءسوزى
قۇرمەتتى كەڭەسكە قاتىسۋشىلار!
بارشاڭىزعا ءمالىم، سىبايلاس جەمقورلىقپەن ىمىراسىز كۇرەسۋ – ءبىزدىڭ ساياساتىمىزداعى نەگىزگى باسىمدىقتىڭ ءبىرى.
زاڭ ۇستەمدىگىن ورناتىپ، ناعىز قۇقىقتىق مەملەكەت قۇرۋ ءۇشىن، ەڭ الدىمەن، جەمقورلىقتىڭ تامىرىنا بالتا شابۋ كەرەك. ءبىز سوڭعى جىلدارى وسى سالادا ءبىرقاتار ماڭىزدى قادام جاسادىق.
سوتتاردىڭ ساپالى قىزمەت اتقارۋى ءۇشىن ناقتى شارالار قابىلداندى. بۇل سالادا تالاپقا ساي كەلمەيتىن سۋديالارعا ورىن بولماۋعا ءتيىس.
كەيىنگى ءۇش جىلدا 174 سۋديا جۇمىستان شىعارىلدى نە بولماسا لاۋازىمى تومەندەتىلدى. بۇل – وسىعان دەيىنگى ون جىلداعى كورسەتكىشتەن ءۇش ەسەدەي ارتىق. بىلتىرعى شىلدە ايىنان باستاپ ەلىمىزدە اكىمشىلىك ادىلەت جۇيەسى جۇمىس ىستەي باستادى.
جاڭادان قۇرىلعان اكىمشىلىك سوتتارعا جارتى جىلدىڭ ىشىندە 14 تالاپ-ارىز تۇسكەن. بۇرىن مۇنداي ىستەردىڭ 85 پايىزى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ پايداسىنا شەشىلەتىن. ال، ءقازىر، تەڭ جارتىسىندا سوتقا ارىزدانۋشىلار جەڭىپ شىعۋدا.
قىلمىستىق پروسەستىڭ ءۇش بۋىندى ۇلگىسى ەنگىزىلدى. سونىڭ ناتيجەسىندە پروكۋرورلار بىلتىر ءۇش جارىم مىڭعا جۋىق ادامنىڭ قىلمىستىق پروسەسكە نەگىزسىز تارتىلۋىنا جول بەرگەن جوق. باسقا دا ءبىرقاتار ينستيتۋسيونالدىق شارالار جۇزەگە اسىرىلدى. اتاپ ايتقاندا، جەمقورلىق ارەكەتى ءۇشىن سوتتالعان ازاماتتاردى شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋعا تىيىم سالىندى.
سوتتارعا، قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرىنە، پارا بەرگەندەرگە جانە دەلدالدارعا قاتاڭ جازا قولدانىلاتىن بولدى.
بىلتىردان بەرى جالپىعا بىردەي سالىق دەكلاراسياسىن تاپسىرۋدى باستادىق. وسى جانە باسقا دا شارالار ايتارلىقتاي ناتيجە بەرىپ، جەمقورلىق دەڭگەيى تومەندەدى. دەگەنمەن، تۇبەگەيلى وزگەرىس اكەلگەن جوق. مۇنى اشىق ايتۋىمىز كەرەك. ازاماتتارىمىز ءالى دە كۇندەلىكتى ومىردە سىبايلاس جەمقورلىق جاعدايلارىمەن بەتپە-بەت كەلۋدە. مىسالى، اكادەميالىق ادالدىق قاعيداتىن بەرىك ۇستاناتىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ قاتارى، وكىنىشكە قاراي، وتە از. سونىڭ كەسىرىنەن ستۋدەنتتەر ەمتيحان تاپسىرۋ ءۇشىن تاپجىلماي وقۋدىڭ قاجەتى شامالى دەپ ويلايتىنى جاسىرىن ەمەس.
زاڭسىز الىم-سالىقتان ابدەن قاجىعان ينۆەستورلار مەن كاسىپكەرلەر دە ۇنەمى شاعىم ايتۋعا ءماجبۇر. اسىرەسە، مۇنداي احۋال كەدەن جانە قۇرىلىس سالاسىندا بەلەڭ العان. ءبىز بۇعان مۇلدەم جول بەرمەۋىمىز كەرەك.
ازاماتتار مەن كاسىپكەرلەرگە پايداسى تيەتىن ناقتى وزگەرىس جاساۋعا ءتيىسپىز. سوندىقتان مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ساياسات تۇجىرىمداماسى ازىرلەندى. جالپى، تۇجىرىمدامادا سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋگە ارنالعان اۋقىمدى شارالار قاراستىرىلعان.
ەلىمىزدىڭ قۇقىقتىق جۇيەسى ءۇشىن مۇلدە جاڭا ينستيتۋتتار بار. مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ جىلجىمايتىن مۇلىك، اۆتوكولىك جانە باسقا دا قىمبات دۇنيەلەر ساتىپ الۋى قاتاڭ باقىلاۋعا الىنادى. سونىمەن قاتار، شەنەۋنىكتەردىڭ ادالدىعىن تەكسەرۋگە ارنالعان «Integrity check» ءادىسىن اتاپ وتۋگە بولادى. ارينە، بۇل ۇسىنىستى ءالى دە جان-جاقتى پىسىقتاۋ قاجەت. دەگەنمەن، حالىقارالىق تاجىريبەدە مۇنداي تەكسەرىستەر جاقسى ناتيجە كورسەتۋدە. باسقا دا ءبىرقاتار ماڭىزدى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك. سوندىقتان، بۇگىن ماعان تانىستىرىلعان تۇجىرىمدامانىڭ جوباسىن بەكىتەمىن. الايدا، جۇمىستىڭ تيىمدىلىگىن ناقتى ناتيجە بويىنشا باعالايتىن بولامىن.
تۇپكى ماقسات – سىبايلاس جەمقورلىقتان تازا قوعام قالىپتاستىرۋ. جەمقورلىقتى جويۋ ءۇشىن وعان بۇكىل ەل بولىپ قارسى تۇرۋىمىز كەرەك. وعان قوسا زاڭنامالىق شارالار قابىلداۋعا ءتيىسپىز. سونىمەن بىرگە، جەمقورلىققا قاتىستى قىلمىستاردى انىقتاۋ جانە اشۋ جونىندەگى جۇمىستاردى كۇشەيتۋ قاجەت. سوندا عانا جەمقورلىقپەن تاباندى تۇردە كۇرەسە الامىز.
ەففەكتيۆنايا بوربا س كوررۋپسيەي نەمىسليما بەز سۋگۋبو پراۆووحرانيتەلنوي رابوتى. منوگيە گودى ونا سۆوديلاس ك پويمكە ۆزياتوچنيكوۆ س پوليچنىم بەز گلۋبوكوگو پوگرۋجەنيا ۆ تەمۋ. رازنىە ليۋدي يزوبليچاليس نا ودنيح ي تەح جە دولجنوستياح زا رەشەنيە ودنيح ي تەح جە ۆوپروسوۆ. كوررۋپسيونەروۆ رەگۋليارنو لوۆيلي ي وتپراۆليالي زا رەشەتكۋ، ا پريچينى ي ۋسلوۆيا، يز-زا كوتورىح پروسۆەتالا كوررۋپسيا، نيكوگو وسوبو نە ينتەرەسوۆالي.
ليش ۆ پوسلەدنيە گودى نامەتيلسيا وتحود وت ەتوي پراكتيكي.
زدەس موجنو وتمەتيت ۆىياۆلەنيە كوررۋپسيوننىح سحەم، سۆيازاننىح س سۋبسيديامي ۆ سەلسكوم حوزيايستۆە. زا پوسلەدنيە پيات لەت گوسۋدارستۆو ۆىدەليلو نا پوددەرجكۋ اگرارييەۆ بولەە دۆۋح تريلليونوۆ تەنگە. زا ەتو جە ۆرەميا ۆ داننوي سفەرە زارەگيستريروۆانو 960 پرەستۋپلەنيي، ك ۋگولوۆنوي وتۆەتستۆەننوستي پريۆلەچەنو 450 ليس.
بۇل سالا جىلدار بويى جەمقورلىققا بەلشەدەن باتۋدا. سونىڭ كەسىرىنەن مەملەكەت ۇلكەن زيان شەكتى، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە نۇقسان كەلدى. اتاپ ايتقاندا، جايىلىمدىق جەرلەردى سۋلاندىرۋعا بولىنگەن 80 ميلليارد تەڭگەنىڭ تەڭ جارتىسى ماقساتقا ساي جۇمسالماعان.
بىلتىر قۋاڭشىلىق بولعان كەزدە شارۋالار جەم-شوپ تاپپاي، مال قىرىلىپ قالدى. ءتىپتى، كەيبىر وڭىردە شارۋالارعا سۋبسيديا رەتىندە كۇن باتارەياسى بەرىلگەن. اشىعىن ايتقاندا، بۇل باتارەيالار اۋىل تۇرعىندارىنا نە قاجەت ەكەنىنە ەشكىم باس قاتىرماعان. سۋبسيديانى يگەردىك دەپ ەسەپ بەرۋ ءۇشىن سول كۇن باتارەيالارىنىڭ باعاسى ەسەلەپ كورسەتىلگەن. مۇنىڭ ءبارى ۋاكىلەتتى ورگانداردىڭ جاۋاپسىزدىعىنان بولعان. ءتىپتى، كەيدە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وزدەرى تىكەلەي ارالاسىپ، زاڭسىز ارەكەت جاساعان.
اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى مەن اكىمدەر مۇنداي بىلىققا جول بەرگەنى ءۇشىن جاۋاپ بەرۋى كەرەك. بۇل سالادا جەمقورلىققا قاتىستى داۋ-داماي ءجيى تۋىندايدى. بىرەسە ەليەۆاتوردا ساقتاۋ ءۇشىن بەرىلگەن استىق كولەمى تۋرالى جالعان قولحاتتارعا قاتىستى شۋ شىعادى. بىرەسە سۋ شارۋاشىلىعىنان شيكىلىك تۋىندايدى.
ۆ سترانە دەيستۆۋەت بولەە شەستيستا تولكو وفيسيالنىح ينفورماسيوننىح سيستەم ي باز داننىح. نەيزۆەستنو، سكولكو ەششە نەفۋنكسيونيرۋيۋششيح، نا كوتورىە تاكجە ۆىدەلياليس دەنگي گوسۋدارستۆا ي ناسيونالنىح كومپانيي. نەوبحوديمو پروۆەستي ريەۆيزيۋ ۆسەح ينفورماسيوننىح سيستەم، رازرابوتاننىح گوسۋدارستۆەننىمي سترۋكتۋرامي.
ۆ رابوتە پو سيفروۆيزاسيي دولجنى بىت چەتكو راسستاۆلەنى پريوريتەتى. ودنو دەلو، ەسلي ەتو تاكوي پروەكت، كاك «ەلەكتروننوە پراۆيتەلستۆو»، كوتورىي رەالنو وبلەگچاەت پولۋچەنيە گوسۋدارستۆەننىح ۋسلۋگ. يلي «سەرگەك»، ۋكرەپيۆشيي ۆوديتەلسكۋيۋ ديسيپلينۋ نا دوروگاح ي يسكليۋچيۆشيي چەلوۆەچەسكيي فاكتور ۆ فيكساسيي دوروجنىح نارۋشەنيي. كستاتي گوۆوريا، ەتي كامەرى، كوتورىە مى سەيچاس پوستاۆيلي ۆو منوگيح كرۋپنىح گوروداح، يگرايۋت وچەن پولوجيتەلنۋيۋ رول. نادو ۋۆەليچيت كوليچەستۆو داننىح كامەر. يا دال پورۋچەنيە پو الماتى، گدە بولەە 500 كامەر بىلي سپەسيالنو ۆىۆەدەنى يز سترويا بانديتامي ۆو ۆرەميا يزۆەستنىح سوبىتيي. نۋجنو نە تولكو ۆوسستانوۆيت، نو ي ۋۆەليچيت كوليچەستۆو كامەر. دەلو نە ۆ توم، چتو مى سوبيراەمسيا ۋستانوۆيت كاكوي-تو توتالنىي مونيتورينگ يلي سلەجەنيە زا دەيستۆيامي ناشيح گراجدان. ەتو ۆوپروس يح بەزوپاسنوستي. ي درۋگوي مومەنت، كوگدا پود پرەدلوگوم سيفروۆيزاسيي بيۋدجەت راسحودۋەتسيا بەزدۋمنو. ۋ ناس ەتو بىلو. نادو پريزنات. ا پوتوم ەششە ەجەگودنو كتو-تو پولۋچاەت ميلليونى زا وبسلۋجيۆانيە نەنۋجنىح رەسۋرسوۆ. انتيكوررۋپسيوننوي سلۋجبە پري اناليزە كوررۋپسيوننىح ريسكوۆ نۋجنو وبراتيت نا ەتو ۆنيمانيە.
ءبىز جەمقورلىققا قارسى كۇرەستە بارىنشا قاتاڭ جانە باتىل بولۋىمىز كەرەك. ويتكەنى، قازىرگىدەي كۇردەلى كەزەڭدە ازاماتتارىمىز بىزدەن ءدال وسىنداي قادامداردى كۇتىپ وتىر.
حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرىپ، تۇرمىسىن جاقسارتۋ ءۇشىن ناقتى ناتيجەگە قول جەتكىزۋىمىز كەرەك. سوندىقتان، جەمقورلىققا قارسى قىزمەتتىڭ بارلىق باعىتىن تۇبەگەيلى قايتا قاراۋ قاجەت.
ءبىرىنشى. كاسىپكەرلەردىڭ جانە قوعامنىڭ سىبايلاس جەمقورلىق تۋرالى تالاپ-تىلەكتەرى بويىنشا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزۋىمىز كەرەك.
جۇرتشىلىق جەمقورلىققا قاي جەردە جانە قانداي جاعدايدا تاپ بولاتىنىن ۇنەمى ايتۋمەن كەلەدى. قازاقتا «حالىق ايتسا، قالت ايتپايدى» دەگەن ءسوز بار. ەڭ الدىمەن، ەل نازارىنداعى وسىنداي تۇيتكىلدەرگە باسا ءمان بەرگەن ءجون.
بۇرىن جىلجىمايتىن مۇلىكتى تىركەۋ ابدەن جەمقورلىققا باتقان سالانىڭ ءبىرى بولاتىن. ونى رەتكە كەلتىرۋ ءۇشىن كەشەندى شارالار قولعا الىندى. سونىڭ ناتيجەسىندە ۇزىن-سونار كەزەك جوعالىپ، پايداكۇنەم دەلدالدارعا توسقاۋىل قويىلدى، ياعني جۇيەلى جۇمىستىڭ ارقاسىندا ءقاۋىپتى كەسەل جويىلدى. بۇل – جەمقورلىقپەن ءتيىمدى كۇرەسۋدىڭ ناقتى مىسالى. سوندىقتان، كەدەن، قۇرىلىس، ءبىلىم بەرۋ جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنداعى جەمقورلىقپەن كۇرەسۋگە باسا ءمان بەرۋ كەرەك. جاۋاپتى مينيسترلىكتەر وسى باعىتتار بويىنشا جەمقورلىقتى جۇيەلى نەگىزدە جويۋ جونىندە جوسپار ازىرلەۋى قاجەت. بۇل جوسپاردى ءبىرىنشى توقساننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا مۇقيات پىسىقتاپ، ۇسىنۋدى تاپسىرامىن.
بارلىق ءىس-شارانى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىمەن كەلىسۋ قاجەت. قۇزىرلى ورگاندارداعى ءبىرىنشى باسشىلاردىڭ جۇمىسىن جەمقورلىقپەن كۇرەس كورسەتكىشى ارقىلى دا باعالايتىن بولامىن. بۇل ماسەلەگە جىل سوڭىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى جونىندەگى كوميسسيانىڭ وتىرىسىندا قايتا ورالامىز.
ەكىنشى. مەملەكەت رەتتەيتىن باعالاردى بەلگىلەۋ كەزىندەگى جەمقورلىقتى جويۋ قاجەت.
بىلتىر ەلىمىزدە باعا كۇرت كوتەرىلدى. ارينە، الەمنىڭ بارلىق مەملەكەتىندە ينفلياسيا دەڭگەيى جوعارى بولدى. دەگەنمەن، ءتيىستى ۋاكىلەتتى ورگاندار باعانى بەلگىلەگەن كەزدە ونىڭ قانشالىقتى نەگىزدى ەكەنىن مۇقيات قاراۋى كەرەك. مۇنىڭ استارىندا ەكونوميكالىق سەبەپتەن بولەك، بىرەۋدىڭ جىمىسقى ارەكەتى جاتقان جوق پا دەگەن ساۋال تۋىندايدى. مىسالى، وتاندىق ءونىم وندىرۋشىلەر تەمىر جول سالاسىن جەمقورلىق جايلاعانىن ايتىپ، ۇنەمى شاعىمدانادى.
كاسىپكەرلەر ناقتى ءبىر نىسانعا اپاراتىن تەمىر جولدى پايدالانعانى ءۇشىن تولەيتىن اقىنىڭ كولەمىنە بايلانىستى نارازىلىق بىلدىرۋدە. وسىعان وراي، ءبىر ۋاقىتتا بىرنەشە وڭىردەن – قوستاناي، شىعىس قازاقستان، تۇركىستان، اقمولا جانە پاۆلودار وبلىستارىنان ارىز تۇسكەن. مونوپوليست كومپانيالار باعانى ءوز بەتىمەن ەسەلەپ وسىرگەن. بۇل حالىق تۇتىناتىن تاۋارلاردىڭ باعاسىنا بىردەن اسەر ەتەدى.
مەن ءبىر جىل بۇرىن باسەكەلەستىكتى قورعاۋ اگەنتتىگىنە باس پروكۋراتۋرامەن بىرلەسىپ، وسى ماسەلەمەن اينالىسۋدى تاپسىردىم.
ءبىراق، «باياعى جارتاس – ءبىر جارتاس» كۇيىندە قالدى. كەيبىر ادامداردىڭ تۇتىنۋشى مەن كاسىپكەردىڭ ەسەبىنەن عانا پايدا تاۋىپ وتىرۋى دۇرىس ەمەس. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە بۇل ماسەلەنى باقىلاۋعا الۋدى تاپسىرامىن.
مونوپوليستەردىڭ زاڭسىز تاپقان تابىسىن قايتارىپ، اتقارىلعان جۇمىستار جونىندە ماعان بايانداڭىزدار. ءوز پايداسى ءۇشىن وزگەلەرمەن سىبايلاسقان شەنەۋنىكتەر بار ما، سونى دا انىقتاۋ كەرەك. جالپى، باعانى قولدان وسىرۋگە مۇلدەم جول بەرمەۋ قاجەت.
ترەتە. نۋجنو پەرەسموترەت ۆسيۋ سيستەمۋ گوسزاكۋپوك ي زاكۋپوك ۆ كۆازيگوسۋدارستۆەننوم سەكتورە. مى وب ەتوم گوۆوريم يز سوۆەششانيا ۆ سوۆەششانيە، ي ۆ پوسلانيي يا ۋجە گوۆوريل. نادو رەشات ەتوت ۆوپروس.
منوگو لەت كوررۋپسيا ي راستوچيتەلستۆو نابليۋدايۋتسيا نا ۆسەح ەتاپاح بيۋدجەتنوگو پروسەسسا. پرينيماەمىە مەرى سيتۋاسيۋ سۋششەستۆەننو نە پومەنيالي. ۆ وسنوۆنوم كونتروليرۋيۋتسيا ي سوبليۋدايۋتسيا فورمالنىە پراۆيلا، گروموزدكوست كوتورىح وتپۋگيۆاەت دوبروسوۆەستنىح پوستاۆششيكوۆ.
نۋجنو، چتوبى ۆ گوسزاكۋپكاح ۋچاستۆوۆالي پرويزۆوديتەلي، يمەيۋششيە رەپۋتاسيۋ، سووتۆەتستۆۋيۋششۋيۋ تەحنيكۋ، كۆاليفيسيروۆاننىح رابوتنيكوۆ ي سۆويەۆرەمەننو ۋپلاچيۆايۋششيە نالوگي.
سەيچاس جە مى ۆيديم، چتو ۆمەستو رەالنوگو يسكورەنەنيا كوررۋپسيي پرويسحوديت بيۋروكراتيزاسيا پروسەسسا. منوگو مەسياسيەۆ يدۋت پروسەدۋرى ۆىبورا پوستاۆششيكا، نو ۆسە راۆنو نەت ني كاچەستۆا، ني دوبروپوريادوچنوستي. ۆ وبششەم، رازنىە سحەمى پريمەنيايۋتسيا، كاكيە-تو يزمەنەنيا يمەيۋت مەستو، نو نا ساموم دەلە، پو سۋتي، نيچەگو نە پرويسحوديت.
زاچاستۋيۋ، نەسموتريا نا ۆسە يمەيۋششيەسيا نورماتيۆنىە فيلترى، زاۆەدومو يزۆەستنو، كتو ۆىيگراەت توت يلي ينوي تەندەر. ك پريمەرۋ، زا دۆا گودا "كازاۆتوجول" پروۆەل 99 كونكۋرسوۆ پو زاكۋپكام ۋسلۋگ تەحنيچەسكوگو نادزورا. پولوۆينۋ يز نيح ۆىيگرالي چەتىرە كومپانيي س ياۆنىمي پريزناكامي اففيليروۆاننوستي. پري ەتوم ۆ سترانە ەست بولەە دۆۋح تىسياچ اككرەديتوۆاننىح ورگانيزاسيي ي شەستي تىسياچ اتتەستوۆاننىح ەكسپەرتوۆ. نو پري ەتوم نۋجنو يسحوديت يز توگو، چتو ي كومپانيام، كوتورىە دەمپينگۋيۋت، توجە نەلزيا داۆات دوروگۋ ك گوسۋدارستۆەننىم زاكۋپكام. ا تو ۆىستاۆليايۋت سۆوي ۋسلوۆيا «نا كوپەيكۋ»، ا پوتوم ۆىياسنياەتسيا، چتو نا ساموم دەلە ۆسە وبستويت يناچە. تۋت نادو پودحوديت وچەن ۆنيماتەلنو، ۆدۋمچيۆو. پوەتومۋ ستويت لي ۋديۆلياتسيا تومۋ، چتو ۆ گوسزاكۋپكاح رەدكو ۋچاستۆۋيۋت سەرەزنىە كومپانيي مەجدۋنارودنوگو ۋروۆنيا. ا نام نۋجنى سەرەزنىە كومپانيي س مەجدۋنارودنوي رەپۋتاسيەي، ەتو ودنوزناچنو.
ۆ سەلوم نەوبحوديمو دەتالنو پەرەسموترەت رابوتۋ كۆازيگوسۋدارستۆەننوگو سەكتورا س توچكي زرەنيا كوررۋپسيوننىح ريسكوۆ ي راستوچيتەلستۆا.
سيتۋاسيۋ تاكجە ۋسۋگۋبلياەت كوررۋمپيروۆاننوست ورگانوۆ فينانسوۆوگو كونتروليا. انتيكوررۋپسيوننوي سلۋجبوي ۆىياۆلەنى فاكتى، كوگدا سپەسياليستى ۆنۋترەننەگو گوساۋديتا سامي ورگانيزوۆىۆايۋت جالوبى. زاتەم پو نيم وپيات جە سامي پروۆوديات پروۆەركي، پرەسلەدۋيا سۆوي كورىستنىە سەلي. زا پروشلىي گود تولكو وت ودنوگو توو پودانو 1600 تاكيح جالوب، يز كوتورىح 900 – ۋدوۆلەتۆورەنو. پري ەتوم درۋگيە، رەالنىە، وبراششەنيا يگنوريرۋيۋتسيا.
پوەتومۋ پراۆيتەلستۆۋ سوۆمەستنو س اگەنتستۆامي پو پروتيۆودەيستۆيۋ كوررۋپسيي ي فينانسوۆومۋ مونيتورينگۋ ترەبۋەتسيا كاردينالنو يزمەنيت پودحودى ك رەگۋليروۆانيۋ زاكۋپوك گوسۋدارستۆا ي كۆازيگوسۋدارستۆەننوگو سەكتورا، ۆكليۋچايا سيستەمۋ گوسۋدارستۆەننوگو كونتروليا ۆ ەتوي سفەرە.
ءتورتىنشى. مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك سالاسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قاتىستى باقىلاۋدى كۇشەيتۋ قاجەت.
مەملەكەت پەن جەكەمەنشىكتىڭ سەرىكتەستىگى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ راسىمدەرىن اينالىپ وتەتىن بولىپ ءجۇر. مەن وسى ماسەلەگە ءىرى بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەسۋدە ارنايى توقتالدىم. اشىعىن ايتساق، بۇل جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ – مەملەكەت ءۇشىن قارىزعا عيمارات سالىپ بەرۋ دەگەن ءسوز. مىسالى، الدەبىر پىسىق كاسىپكەر ءوزىنىڭ شىعىنىن كوپ ۇزاماي قايتارىپ الاتىنىن ءبىلىپ، باسەكەدەن تىس تاپسىرىس الادى. بۇل – شىن مانىندە، قارجىسى ءبولىنىپ تولەنەدى دەمەسەڭىز، ءبىر كوزدەن ساتىپ الۋ ەمەس پە؟! ماسەلەنى تەز ارادا شەشىپ، وسى سالانى رەتتەيتىن شارالار قابىلداۋ كەرەك. جۇمىستىڭ ناتيجەسى بويىنشا ۇكىمەت مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك تۋرالى زاڭدى تۇبەگەيلى جاڭارتۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋعا ءتيىس.
بەسىنشى. سالىق جانە كەدەن سالاسىنداعى جەمقورلىقتى جويۋ قاجەت. مۇندا جەمقورلىق جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن كۇردەلى ءارى كۇماندى رەسىمدەر بار ەكەنى جاسىرىن ەمەس. ءتىپتى، مەملەكەتتىك مەكەمەنىڭ ءبىر ماسەلە بويىنشا ءوز قالاۋىمەن ءتۇرلى شەشىم قابىلداۋىنا جول بەرىلگەن.
ەركىن ەكونوميكالىق ايماقتا ساتىلاتىن ونىمگە قوسىمشا قۇن سالىعى سالىنبايدى. ءبىراق، جەمقورلار تاۋاردى قاعاز جۇزىندە عانا كورسەتىپ، جەڭىلدىكتى سالىقتان جالتارۋ ءۇشىن پايدالانىپ ءجۇر. تۇيتكىلدى شەشۋ – قارجى مينيسترلىگىنىڭ تىكەلەي مىندەتى.
كەدەن سالاسىنداعى ماسەلەلەرگە بولەك توقتالايىن. مەن بۇعان دەيىن كەدەننەن تۇسەتىن تابىستى ارتتىرۋ تۋرالى بىرنەشە رەت تاپسىرما بەردىم. ونداعى كولەڭكەلى اينالىمنىڭ اۋقىمى وراسان زور. قارجى مينيسترلىگى بۇل باعىتتا ناقتى جۇمىس اتقارۋدا. ەلەكتروندى دەكلاراسيا جانە تاۋەكەلدەردى باسقارۋ جۇيەسىن ەنگىزىپ، ءتۇرلى اقپاراتتىق بازالاردى بىرىكتىرىپ جاتىر. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى كەدەننىڭ توڭىرەگىندەگى قىلمىستىق توپتاردى انىقتاپ، تەرگەۋ جۇرگىزۋدە. دەگەنمەن، بۇل جۇمىس ناتيجە بەرمەي وتىر.
قىتايمەن ءوزارا ساۋدا-ساتتىق تۋرالى ەكى ەلدىڭ ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرى ەكى ءتۇرلى. ولاردىڭ اراسىندا ميللياردتاعان دوللار ايىرماشىلىق بار. بىلتىر بۇل كورسەتكىش 5،7 ميلليارد دوللارعا جەتتى. مۇنداي ۇلكەن ايىرماشىلىق قالاي پايدا بولعانىن ەشكىم ءتۇسىندىرىپ بەرە المادى. اشىعىن ايتقاندا، بۇل – كونتراباندا.
كەلەڭسىزدىكتىڭ بار ەكەنىن كاسىپكەرلەر دە راستاپ وتىر. ساۋالناماعا قاراساق، شەتەلمەن ساۋدا جاسايتىن ادامداردىڭ 90 پايىزى جەمقورلىقپەن بەتپە-بەت كەلگەن. ونىڭ ىشىندە 45 پايىزى كەدەنشىلەرگە پارا بەرۋگە ءماجبۇر بولعان.
سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى ءۇش كولىكتىك باقىلاۋ بەكەتىن جەمقورلىق ابدەن جايلاعانىن انىقتادى. ەلىمىزدە مۇنداي 49 بەكەت بار. كەدەن جانە كولىكتىك باقىلاۋ سالاسىنداعى پاراقورلىق ترانزيتتىك الەۋەتىمىزدى تولىق پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرمەي وتىر.
قازاقستان گەوگرافيالىق تۇرعىدان ۇتىمدى جەردە ورنالاسقان. كولىك-ترانزيت سالاسىنىڭ جۇمىسىن دۇرىس ۇيىمداستىرا الساق، ودان تۇسەتىن تابىس ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ ماڭىزدى سالالارىنىڭ ۇلەسىنەن كەم بولمايتىنى انىق. وكىنىشكە قاراي، حالىقارالىق تاسىمالداۋشىلار، كوبىنەسە، قازاقستاندى اينالىپ وتەدى. ونىڭ باستى سەبەبىنىڭ ءبىرى – جول بويىنداعى جەمقورلىق.
ۇكىمەتكە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىمەن جانە قارجىلىق مونيتورينگ اگەنتتىگىمەن بىرلەسىپ، شۇعىل تۇردە وسى سالادا ءتارتىپ ورناتۋدى تاپسىرامىن.
التىنشى. ازاماتتار اراسىندا اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن كۇشەيتۋ قاجەت.
جەمقورلىقپەن كۇرەسكە بۇكىل قوعامدى جۇمىلدىرۋ كەرەك. «جەمقورلىق – ىندەت، ونىمەن كۇرەسۋ – مىندەت» دەگەن قاعيدانى جۇرت ساناسىنا ورنىقتىرۋ – بارلىق مەملەكەتتىك ورگاننىڭ ورتاق جۇمىسى. بۇعان ءبىر رەتتىك ناۋقان رەتىندە قاراماۋ كەرەك.
جەمقورلىقپەن كۇرەستى زاماناۋي، ساپالى تاسىلدەر ارقىلى جۇرگىزىپ، ءتۇرلى اۋديتوريالارعا بارىنشا تاراتقان ءجون. بۇل جۇمىستى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى الەۋمەتتىك سالاعا جاۋاپتى مينيسترلىكتەرمەن بىرلەسىپ اتقارۋعا ءتيىس.
سەدموە. نەوبحوديمو پرودولجيت ۆنەدرەنيە پرينسيپوۆ پروەكتنوگو ۋپراۆلەنيا ۆ گوساپپاراتە.
پرەدسەداتەل اگەنتستۆا ۋجە راسسكازال و پرەدپرينيماەمىح مەراح ۆ داننوم ناپراۆلەنيي.
رازرابوتكا كونسەپسيي انتيكوررۋپسيوننوي پوليتيكي تاكجە وسۋششەستۆليالاس نا وسنوۆە ەتيح پودحودوۆ. وني پرەدپولاگايۋت مينيميزاسيۋ كوررۋپسيي س ۋكازانيەم كونكرەتنىح وتۆەتستۆەننىح ليس، چەتكيح سەلەي، زاداچ ي سروكوۆ، يزمەريمىح ينديكاتوروۆ.
دليا سيستەمنوگو پرودۆيجەنيا پرينسيپوۆ پروەكتنوگو ۋپراۆلەنيا سوزدان ناسيونالنىي پروەكتنىي وفيس.
مەجدۋ تەم پريحوديتسيا كونستاتيروۆات، چتو پوكا نە ۆسە گوسسلۋجاششيە پونيمايۋت سۋت پروەكتنوگو ۋپراۆلەنيا، وبلادايۋت نەوبحوديمىمي زنانيامي ي ناۆىكامي. ا مى سەيچاس ستاۆيم زاداچۋ – سوزدانيە «وبلاچنوي پلاتفورمى»، تو ەست ەتو نوۆىي ۋروۆەن ۋپراۆلەنيا ەكونوميكوي ي ۆسەمي وبششەستۆەننىمي پروسەسسامي. پوەتومۋ گوسۋدارستۆەننىم سلۋجاششيم نۋجنو ودنوزناچنو پەرەسترايۆاتسيا.
ۆسەم گوسۋدارستۆەننىم ورگانام سلەدۋەت اكتيۆنو ۆنيكات ۆ نوۆىە فورماتى رابوتى ي يسپولزوۆات يح نا پراكتيكە. ۆ سەلوم نادو وتحوديت وت ستارىح ادمينيستراتيۆنىح مەتودوۆ ي پوۆسەمەستنو پەرەوريەنتيروۆاتسيا نا سوۆرەمەننىە تەحنولوگيي ۋپراۆلەنيا.
ۋپولنوموچەننومۋ ورگانۋ پو دەلام گوسسلۋجبى پرەدستويت پولنوستيۋ پەرەزاگرۋزيت سيستەمۋ گوسۋدارستۆەننوي سلۋجبى، چتوبى ونا نا دەلە ستالا سەرۆيسنوي ي كليەنتووريەنتيروۆاننوي.
قۇرمەتتى جيىنعا قاتىسۋشىلار!
قوعامنىڭ باستى تالابىنىڭ ءبىرى – ادىلدىك پەن زاڭ ۇستەمدىگىن ورناتۋ. بۇل جولداعى ەڭ ۇلكەن كەدەرگى سىبايلاس جەمقورلىق ەكەنى ءسوزسىز. ءبىز وسى قوعامدىق كەسەلدى قالايدا جەڭۋىمىز كەرەك. بۇعان قاتىستى مەنىڭ ۇستانىمىم وزگەرمەيدى.
جەمقورلىقپەن باتىل كۇرەسىپ جۇرگەن ازاماتتارعا بارىنشا قولداۋ كورسەتەمىن. بۇعان ەش كۇمان بولماۋى قاجەت. ال، مىندەتىن ادال اتقارعىسى كەلمەيتىن ادامدارعا ءبىزدىڭ قاتارىمىزدا ورىن جوق.
ولارمەن ءسوز دە باسقا، جولىمىز دا بولەك.
وسىمەن جينالىس اياقتالدى.
بارشاڭىزعا ساتتىلىك تىلەيمىن.
امان-ساۋ بولىڭىزدار!