مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋال جونىندە كەڭەس وتكىزدى

ەڭ باستىسى – اسا اۋىر ناۋقاستاردىڭ كوبەيۋىن بولدىرماۋ، ادام ءومىرىن ساقتاۋ.

مەملەكەت پرەزيدەنتى قازاقستانداعى  ەپيدەميولوگيالىق احۋال جونىندە كەڭەس وتكىزدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akhamy.kz Akorda.kz cايتىنا سىلتەمە جاساپ.

قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوز سوزىندە سوڭعى كەزدە ىندەت جۇقتىرعان ادامداردىڭ سانى كۇرت ارتىپ كەتكەنىن اتاپ ءوتتى. كۇن سايىن 5 مىڭنان استام ناۋقاس تىركەلۋدە. ءبىر اپتا بۇرىن ۇكىمەت احۋالدى باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرمىز دەپ مالىمدەگەن بولاتىن. ءبىراق ەپيدەميولوگيالىق جاعداي ناشارلاپ كەتتى. اۋىر جاعدايداعى ناۋقاستاردىڭ سانى كۇن سايىن كوبەيىپ بارادى.

«ەڭ باستىسى – اسا اۋىر ناۋقاستاردىڭ كوبەيۋىن بولدىرماۋ، ادام ءومىرىن ساقتاۋ. سوندىقتان، ونىڭ ءبىر عانا جولى بار. بۇل – جاپپاي ۆاكسيناسيا، ەكپە سالۋ. قالىپتاسقان احۋالدىڭ وتە كۇردەلى ەكەنىن اشىق ايتۋ كەرەك. پاندەميا ءوڭىر باسشىلارى ءۇشىن ناعىز سىناق بولدى. بۇل سىناقتى كەم دەگەندە اكىمدەردىڭ جارتىسى، ەڭ جاقسى دەگەندە، «ۇشكە» تاپسىرادى. وسىنداي جاعدايدا ۇكىمەتتىڭ ۇيلەستىرۋشىلىك ءرولى بىرنەشە ەسە ارتا تۇسەدى. بۇل جەردە سىرتتان تون ءپىشىپ وتىراتىنداردىڭ پىكىرى ماڭىزدى ەمەس. ۇكىمەت پەن ءتيىستى ۆەدومستۆولاردىڭ ۇيلەستىرۋشىلىك ءرولىن كۇشەيتۋ قاجەت»، – دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى ۆاكسينالاۋ دەڭگەيى تومەن وڭىرلەرگە مەتوديكالىق كومەك كورسەتۋ ءۇشىن شۇعىل تۇردە كوشپەلى بريگادا جاساقتاۋدى تاپسىردى. ونىڭ پىكىرىنشە، ەكپە سالدىرعىسى كەلمەيتىن ادامدارمەن جۇمىس بارىسىندا سارالاۋ ءادىسىن قولدانعان ءجون.

«بۇل توپ بىركەلكى ەمەس. ەكپە سالدىرۋدان باس تارتۋ سەبەپتەرى ءارتۇرلى. مۇنداي ادامداردىڭ ىشىندە ويلانىپ جۇرگەندەرى كوپ. بارلىق ءادىس-تاسىلدى پايدالانۋ، سونىڭ ىشىندە، الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى ولاردىڭ كوزىن جەتكىزۋ كەرەك. باتىستىڭ كەيبىر دامىعان ەلدەرى كوز جەتكىزۋ ادىسىنەن ماجبۇرلەۋ شارالارىنا كوشىپ جاتىر. ءىرى ەڭبەك ۇجىمدارىنىڭ قىزمەتىنە بايلانىستى ەرەكشە جاعدايلار بولماسا، ءبىز ونداي قادامعا بارمايمىز. سوندىقتان ءوز دەگەنىنەن قايتپايتىن ازعانا انتيۆاكسەرلەرگە بولا، وتباسىلارىن ءوز ەڭبەگىمەن اسىراپ وتىرعان ازاماتتارىمىزدىڭ دەنساۋلىعىن قاتەرگە تىگە المايمىز»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، تاۋەلسىز الەۋمەتتىك ساۋالناما جۇرگىزۋگە تاپسىرما بەرىلدى.  انتيۆاكسەرلەر دەگەن كىمدەر ەكەنىن انىق ءارى ناقتى ءتۇسىنۋ كەرەك جانە ولاردىڭ تولىق الەۋمەتتىك بەينەسىن اشۋ قاجەت.

«نەگىزىنەن ۆيرۋس جۇقتىرۋ دەرەكتەرى ساۋدا ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىندا، كافەلەر مەن رەستورانداردا بولاتىنىن ەسكەرۋ كەرەك. مۇنداي جاعدايدا ساقتانۋ شارالارى، سونىڭ ىشىندە ۆاكسيناسيا ماڭىزدى ورىن الادى»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت وڭىرلەردەگى ۆاكسينالاردىڭ تاپشىلىعىنا قاتىستى ماسەلەنى كوتەردى. اتاپ ايتقاندا الماتىدا ەكپەنىڭ ءبىرىنشى دوزاسى بويىنشا ۆاكسينالاۋدىڭ ءبىر-اق كۇنگى كولەمى (6،8 مىڭ دوزا) قالعان. وسى رەتتە ءبىرقاتار وڭىردە ەكپە ەگۋدىڭ ورتاشا قارقىنى بويىنشا ەسەپتەگەندە قالعان ۆاكسينا الماتىداعىدان ونداعان ەسە كوپ. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە وڭىرلەرمەن بىرلەسىپ، ۆاكسيناسيا قارقىنىنا دۇرىس بولجام جاساۋعا، سونداي-اق، جارامدىلىق مەرزىمىن ەسكەرە وتىرىپ، ۆاكسينانى قايتا جىبەرۋ جۇيەسىن جولعا قويۋعا تاپسىرما بەرىلدى.

 «يممۋنيتەت قالىپتاستىرۋ ۇدەرىسىن تەجەپ وتىرعان تاعى ءبىر وزەكتى ماسەلە – ۆاكسيناسيانىڭ جالعان پاسپورتتارى. مۇنداي تەرىس قۇبىلىستاردىڭ الدىن الىپ، ولاردىڭ تارالۋىنا جول بەرمەۋ ماڭىزدى. 16 شىلدەدەگى مالىمەت بويىنشا، 65 قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. ياعني، جۇمىس باستالدى. ەندى ونى بەلسەندى جالعاستىرۋ كەرەك. بۇل - وتە اۋىر قىلمىس. بۇل – ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە نۇقسان كەلتىرەتىن ىس-ارەكەت. ۆاكسيناسيا پاسپورتىنىڭ قولدان جاسالۋىنا جول بەرگەن تۇلعالارعا قاتىستى قاتاڭ جازا قولدانۋدى تاپسىرامىن»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

كەڭەس بارىسىندا ۆاكسينا ءوندىرىسى سالاسىنداعى كوشباسشى ەلدەردەن اكەلىنەتىن ەكپەلەردىڭ تۇرلەرىن كەڭەيتۋ ماسەلەسى دە قاراستىرىلدى. قاسىم-جومارت توقايەۆ رەسەيلىك جاڭا «سپۋتنيك لايت» ۆاكسيناسىن جەتكىزۋ جانە ونى وتاندىق فارماسيەۆتيكالىق الاڭداردا شىعارۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋدى تاپسىردى.

«وتاندىق QazVac ۆاكسيناسىن قىركۇيەك ايىندا شىعارۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن ەسكەرە وتىرىپ، ونىڭ دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىندا تىركەلۋىن تەزدەتۋ قاجەت. بۇل – دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ جۇمىسى. QazVac ۆاكسيناسىن ەكىجاقتى ۋاعدالاستىقتار اياسىندا ءۇشىنشى ەلدەردىڭ نارىعىنا شىعارۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋ ماڭىزدى. ۇكىمەتكە اتالعان ماسەلەنى ەرەكشە باقىلاۋعا الۋدى جانە ءبىر اي ىشىندەگى اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىن بايانداۋدى تاپسىرامىن»، – دەدى پرەزيدەنت.

 مەملەكەت باسشىسى ۆاكسيناسيا ماسەلەسىندە وتاندىق بيزنەستىڭ بىرەگەي ۇستانىمى اسا ماڭىزدى دەپ سانايدى. ۇجىمدىق يممۋنيتەتكە قول جەتكىزبەي، بيزنەسكە قويىلعان سانيتارلىق شەكتەۋلەردى الىپ تاستاۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل بيزنەس پەن تۇتىنۋشىلار ءۇشىن كوپ جاعدايدا Ashyq سيفرلىق شەشىمنىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولىپ وتىر.

«سوڭعى كەزدەرى ىندەت جۇقتىرعانداردىڭ جانە ولارمەن بايلانىستا بولعان ادامداردىڭ، ياعني قوعامدىق ورىندارعا بارعان «قىزىل» مەن «سارى» ءتۇس مارتەبەسى بار تۇلعالاردىڭ سانى ارتا ءتۇستى. وسى رەتتە ارنايى باعدارلاما ولاردى انىقتاعاندا، نيەتى بۇزىق ادامدار باسقا دەمالىس ورىندارىن ىزدەۋگە ۇمتىلادى. مۇنداي جاۋاپسىز تۇلعالار ايىپپۇلداردان مۇلدە قورىقپايدى، ءتىپتى ولارعا ەشكىم ايىپپۇل سالمايتىن سياقتى. ايتپەسە، ءجسن-دى جانە يممۋندىق مارتەبەنى تىركەۋ جۇيەسى بار عوي. ازاماتتار وسىنداي جاۋاپسىزدىقتارى ءۇشىن جازالانۋى ءتيىس. كارانتيندىك شەكتەۋلەردى ساقتاۋ تالاپتارىن قاتاڭداتۋدى تاپسىرامىن»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.  

پرەزيدەنت بىلتىرعى جازدا بولعان جاعدايدىڭ قايتالانۋىنا جول بەرۋگە بولمايتىنىن ايتتى. ول ءۇشىن دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ ءبىر قالىپتى جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.  

«اۋرۋحانالارداعى توسەك-ورىنداردى ىندەتپەن اۋىرعاندار ءۇشىن قايتا دايىنداۋ ىسىنە بايلانىستى جوسپارلى وپەراسيالاردى جاساۋعا التىن ۋاقىتىمىز كەتىپ جاتىر. ناتيجەسىندە پاتولوگيانىڭ مەڭدەۋى سالدارىنان قايتىس بولعان  ناۋقاستاردىڭ سانى ارتۋدا. بۇل ەمدەۋ ءىسىنىڭ تابىستى بولۋ مۇمكىندىگىن بارىنشا تومەندەتىپ، ەمگە كوپ قارجىنىڭ جۇمسالۋىنا اكەپ سوقتىرادى»، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

 ەرتەڭ بۇكىل مۇسىلمان قاۋىمى ءۇشىن قاسيەتتى قۇربان ايت مەرەكەسى باستالادى. وسىعان وراي قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلدە كۇردەلى احۋال قالىپتاسىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتىپ، جۇرتتىڭ قۇرباندىق شالاتىن جەرلەردە جاپپاي جينالۋىن بولدىرماۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى.    

«جاعدايدى ودان بەتەر ۋشىقتىرىپ الۋىمىز مۇمكىن. ۇكىمەت پەن اكىمدەر وسى ماسەلەنى ەرەكشە باقىلاۋدا ۇستاۋعا ءتيىس.  قۇربان ايتتا ينفەكسيالىق قاۋىپسىزدىكتى بارىنشا قامتاماسىز ەتۋ قاجەت»، – دەدى پرەزيدەنت.

 مەملەكەت باسشىسى بۇگىنگى كوتەرىلگەن ماسەلەنىڭ ءبارى ۇكىمەتتىڭ ەرەكشە باقىلاۋىندا بولۋى ءتيىس ەكەنىنە توقتالدى. سونىمەن قاتار قازاقستان ازاماتتارىنىڭ ءوز دەنساۋلىقتارىن، جاقىندارى مەن وتباسىلارىن ساقتاۋى قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.  

«كوروناۆيرۋس ءبىز ءۇشىن ەڭ قىمبات جانداردى الىپ كەتىپ جاتىر. ىندەتكە قارسى كۇرەستە اعا بۋىن وكىلدەرى زارداپ شەگۋدە. دەگەنمەن، بالالاردىڭ دا اۋىرىپ جاتقانى مازالايدى. اتا-انالارىنان ۆيرۋس جۇقتىرعان ءبىر جاستاعى سابيلەردىڭ قاتتى اۋىراتىنىن ەلەستەتۋدىڭ ءوزى اۋىر. جاقىندا عانا بۇل مۇمكىن ەمەستەي كورىنگەن، ءبىراق قازىرگى كەزدە مىڭداعان ءسابي وسى ءقاۋىپتى ىندەتتى جۇقتىرعان. ءوزىڭدى جانە جاقىندارىڭدى وسى قاتەردەن ساقتاۋدىڭ جالعىز جولى – ۆاكسيناسيا»، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

سونىمەن قاتار كەڭەس بارىسىندا پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى ەرالى توعجانوۆ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي سوي، نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى التاي كولگىنوۆ، الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ، قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمى جەڭىس قاسىمبەك، جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆ، الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆ، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى دانيال احمەتوۆ، قىزىلوردا وبلىسىنىڭ اكىمى گۇلشارا ءابدىقالىقوۆا، قوستاناي وبلىسىنىڭ اكىمى ارحيمەد مۇحامبەتوۆ ءسوز سويلەدى.