كولىككە وتىرا سالىپ، ونى ايداپ كەتۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرەتىن ءىس ەمەس. بىرەۋلەر ەكى-ۇش جۇرگىزگەننەن بويلارىن ۇيرەتىپ السا، كەي جاندارعا رولگە وتىرامىن دەگەن ويدى جەڭۋدىڭ ءوزى وڭايعا سوقپايدى.
ەگەر ءسىز كولىك جۇرگىزۋدى جاڭادان ۇيرەنىپ جۇرسەڭىز نەمەسە كولىك تىزگىندەۋدى مەڭگەرگىڭىز كەلىپ جۇرگەن ايەل ادام بولساڭىز، سىزگە بەرەر كەڭەستەرىمىزگە قۇلاق اسا جۇرىڭىزدەر:
- ەڭ باستى كەڭەس – ماشينانى كوبىرەك جۇرگىزىپ، تاجىريبە جيناڭىز. تاجىريبەسى بار جۇرگىزۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، كولىك ايداۋدىڭ قانداي دا ءبىر رەتى نەمەسە اياق استىنان ءبىر جەرگە بارۋ كەرەك بولسا، بىردەن رۋلگە وتىرۋ كەرەك ەكەن. ءتىپتى، دۇكەننەن نان اكەلۋ قاجەت بولسا دا، كولىك ايداۋدى داعدىلاندىرا بەرگەن ءجون. سەبەبى، بويىڭىزدى كولىك ايداۋعا تەزىرەك ۇيرەتۋ ءۇشىن وزىڭىزگە تانىس جولدارمەن جۇرگەن ىڭعايلى بولادى.
ەر ادامدارعا قاراعاندا، ايەلدەرگە ماشينا جۇرگىزۋ قيىنعا تۇسەدى. سوندىقتان قالا ىشىندە ءوزىڭىز ءبىرىنشى رەت كولىك جۇرگىزگەلى تۇرساڭىز، قاسىڭىزعا سەنىمدى تاجىريبەسى بار تانىسىڭىزدى الا جۇرگەنىڭىز جاقسى. ويتكەنى ول كەرەك كەزىندە ەسكەرتۋ جاساپ، بىلگەنىن ايتا وتىرادى. مۇنداي كومەك ەگەر ءسىز جاڭادان ۇيرەنىپ جۇرگەن ەر ادام بولساڭىز دا ارتىق بولمايدى.
- «نەرۆىڭىزدى» اۋىرتاتىن جولاۋشىلاردى سەرىك قىلماۋ (مىسالى، كۇيەۋىڭىز. ەگەر جولدا كەلىسە المايتىن بولساڭىز، كومەكتەسۋدىڭ ورنىنا، جۇيكەڭىزدىڭ جۇقارۋىنا سەبەپكەر بولسا، جانىڭىزعا ءسىزدى تۇسىنەتىن كولىكتى باسقارا بىلەتىن قۇربىڭىزدى العان ءجون بولار). سەبەبى، كولىك تىزگىنىندە بارىنشا سابىرلىق ساقتاعان ءجون.
جولدا جۇرسەڭىز دە، سىپايىلىق ساقتاعان ابزال. جولدا جۇرگەندەردىڭ ءبارى تەڭ، ءبارى بىردەي. باسقا جۇرگىزۋشىلەردى، جاياۋ جۇرگىنشىلەردى سىيلاۋ كەرەك. بىرەۋلەر الدىڭىزدى وراپ كەتسە، اشۋ شاقىرىپ، تاعى دا جۇيەڭىزدى جۇقارتپاڭىز. ويتكەنى، قانشا دەگەنمەن جول مۇراتى – جەتۋ. باستى ماقسات – بىرەۋدى دە رەنجىتپەي، ءوزىڭىزدىڭ دە كوڭىل-كۇيىڭىزدى تۇسىرمەي، جول ەرەجەسىن ساقتاپ وتىرىپ، دىتتەگەن جەرگە امان-ەسەن جەتۋ.
- رولگە وتىرۋدان باسقا امال قالدىرماۋ. ايتالىق، كولىگىڭىز بار، ءبىراق ونى تىزگىندەۋگە ءالى دە جۇرەكسىنىپ ءجۇرسىز. ال بالاڭىز ساباقتان ەرتە شىعاتىن بولىپ، سىزدەن باسقا اكەلەتىن بولماسا، استىڭىزدا كولىگىڭىز تۇرىپ، قاراپ وتىرمايسىز عوي. ومىردە ءتۇرلى جاعدايلار بولۋى مۇمكىن. كولىك ايداۋدى مەڭگەرىپ الساڭىز، قورقىنىشتارىڭىز دا سەيىلەدى.
قاراپايىم كەڭەس: ءوزىڭىز جالعىز كولىك ايداۋدى العاش رەت تاجىريبەڭىزگە ەنگىزىپ جۇرگەن كەزدەرى جۇرەتىن باعىتىڭىزدى الدىن الا ويلاستىرىپ قويعان دۇرىس. جولداعى ءقاۋىپتى تۇستاردى ەسكەرىپ، قاي جەردە جىلدامدىقتى ازايتۋ كەرەگىن، قايدا توقتايتىنىڭىزعا دەيىن ەسەپتەپ العان جاقسى.
- ماشينا جۇرگىزۋدى قىس مەزگىلىندە ەمەس، جازدا ۇيرەنگەن جەڭىلىرەك. كولىك ايداۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن قىس ماۋسىمى قولايسىزداۋ. قىستا قانشا دەگەنمەن، جول تايعاق، كۇن دە ەرتە قارايادى. ءتىپتى تاجىريبەلى جۇرگىزۋشىلەردىڭ ءوزى جولدى وڭاي باعىندىرا بەرمەيدى. ەگەر اۆتوكولىك ايداۋدى ۇيرەتەتىن مەكتەپتە وقۋدى جوسپارلاپ جۇرسەڭىز، كوكتەم نەمەسە جاز مەزگىلىن جوسپارلاڭىز.
- پسيحولوگتاردىڭ پايىمداۋىنشا، كولىككە وتىرار الدىنداعى قورقىنىش ءوزىن-وزى تومەن باعالايتىن ادامداردا بولادى ەكەن. ماشينا جۇرگىزۋدى الدىڭىزعا ماقسات ەتىپ قويعان كەزدە، ودان بولەك كىشىگىرىم ماقساتتار دا قويۋ كەرەك، دەيدى پسيحولوگتار. مىسالى، قانداي دا ءبىر جاعىمسىز ادەتتەن ارىلۋ نەمەسە كوپتەن بەرى رەنجىتىپ الىپ، سويلەسپەي جۇرگەن دوسىڭىزدان كەشىرىم سۇراۋ. ءوزىڭىزدى جەڭىپ، العا قويعان ماقساتتاردى بىرتىندەپ ورىنداپ وتىرۋ ادامنىڭ ءوز كۇشىنە سەنۋىنە اكەلەدى.
- كولىككە قانشا رەت وتىرساڭىز دا، تولىقتاي وزىڭىزگە سەنىمسىز بولىپ، ماشينانى ايداۋ ءالى دە قيىنعا سوعىپ جاتسا، اۆتوينسترۋكتوردان قوسىمشا ساباق العان ءجون بولار. بۇگىندە ءوز بەتىمەن كولىك جۇرگىزۋدى ۇيرەتەتىن كۋرستاردان كوپ ەشتەڭە جوق.
كولىك ايداۋدى ەندى ۇيرەنىپ، جاڭا باستاپ جۇرگەن جاندارعا بەرەر كەڭەستەرىمىز وسىنداي. قالا ىشىندە نەمەسە قوزعالىسى كوپ جەردە جۇرۋگە قينالاتىن بولساڭىز، بالكىم، جوعارىداعى كەڭەستەرىمىزدىڭ كومەگى ءتيىپ قالار. جولىڭىز ءارقاشان اشىق بولسىن!