سىر ەلى – جىردىڭ ەلىنەن بولەك يشان، احۋنداردىڭ شىققان جانە جاتقان جەرى.
سولاردىڭ ىشىندە شوقتىعى بيىك، ءىلىمى ەرەك مارال يشاننىڭ كەنەسارى حانعا تارتۋ ەتكەن قۇران كىتابىنىڭ تابىلعانىن ەل پرەزيدەنتى تۇركىستانداعى قۇرىلتايدا ايتقان بولاتىن، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
ەكى عاسىر بويى قولدان قولعا ءوتىپ، اقىرى شەتەلدەن اكەلىنگەن قاسيەتتى جازبانىڭ قازاق حالقى ءۇشىن رۋحاني ءمانى ەرەكشە ەكەنى ءسوزسىز. ۇلتقا ازاتتىق الىپ بەرۋگە عۇمىرىن سارپ ەتكەن حان كەنەنى كۇللى الاش جۇرتى بىلەدى ءارى ءتاۋ ەتەدى. ال ونىمەن ۇزەڭگىلەس جۇرگەن مارال يشاننىڭ قايراتكەرلىگى ءالى دە اشىلماعان سىر ساندىق. حاننىڭ اقىلگويى، ءدىني اعارتۋشىسى بولعان مارال قۇرمان ۇلىنىڭ ومىردەرەگى، تۋرالى جازدى 24.kz.
قوستانايدا تۋىپ، سىر بويىنا جەرگەنگەن مارال يشان - حان كەنە باستاعان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستىڭ رۋحاني كوسەمى بولعان ادام. قازاق قوعامىنىڭ داعدارىسقا ۇشىراعان ۇلتتىق رۋحىن كوتەرۋگە بار ءىلىم-بىلىمىن جۇمساعان مارال بابانىڭ ەلدىك قايراتكەرلىگى ءوز الدىنا ءبىر توبە. كەنەسارىنىڭ بولەسى ءارى سەنىمدى سەرىگى رەتىندە وتارشىلارعا قارسى كۇرەستە بىلىكتى ۇيىمداستىرۋشى رەتىندە كوزگە ءتۇستى. سىربويىلىق جۇرتقا ەگىن ەگىپ، وتىرىقشى ەلگە اينالۋدى دا وسى مارال بابا نۇسقاعان. سونداي-اق بۇقارادا العان جوعارعى ءدىني ءبىلىمىن شاكىرت باۋلۋعا جۇمساپ، احۋن-عالىمدار تاربيەلەگەن.
- 1821 جىلى ورىس پاتشاسىنىڭ جارلىعى شىققان قازاقتىڭ جەرىن جاۋلاپ الىپ، حالقىن حريستيان دىنىنە كىرگىزىپ، قۇل ەسەبىندە پايدالانامىز دەگەن. سولارعا قارسى عازاۋات سوعىسىنا شىعىپ، توقتاتقان كىسى. مارال يشاننان ءىلىم الىپ، يشاندىق، ماقسۇمدىق دارەجەگە جەتكەن ادامنىڭ سانى 33 يشان، 88 ماقسۇم دەيتىن. ونىڭ ءبارى ءدىننىڭ عالىمدارى،-دەيدى مارال يشان ۇرپاعى بەكبولات مولداش ۇلى.
- سىردىڭ بويىنداعى احۋندار، يشاندار مەكتەبى ۇلتتىڭ تاربيەسىنە جۇمىس ىستەگەن مەكتەپتەر. ءبىز سول نارسەدەن ءۇمىت كۇتەمىز. ەرتەڭگى كۇنى مەكتەپتەردى قايتادان قالپىنا كەلتىرىپ، ۇرپاعىمىزدىڭ ساۋ، سانالى بولىپ وسكەنىن ءاربىر ادام قالايدى. ءبىزدىڭ بابانىڭ قازاق رۋحانياتىندا، ۇلتتىق تاربيەدە ورنىنىڭ ەرەكشەلىگىن كورسەتەدى. ياعني ءبىزدىڭ رۋحىمىزدىڭ جاڭعىرىپ جاتقانىن كورسەتەدى، -دەيدى ق ر مادەنيەت قايراتكەرى، جىرشى بەرىك سايماعانبەتوۆ.
مارال يشاننىڭ اكەسى قۇرمان كەنجەباي ۇلى دا ابىلاي حاندى تۇتقىننان قۇتقارۋعا اتسالىسقان باتىرلاردىڭ ءبىرى بولعان. اناسى فاتيما شەشەي دە جاس وسكىنگە ىزگىلىك نۇرىن سەپكەن اعارتۋشىلىقپەن اينالىسقان دەسەدى. جالپى مارال بابا تۋرالى دەرەكتەر نەمىس عالىمى ۆامبەرديدىڭ «تۇركى حالىقتارىنىڭ ەتنولوگياسى مەن ەتنوگرافياسى» اتتى ەڭبەگىندە جانە ءسابيت مۇقانوۆتىڭ «اققان جۇلدىز» شىعارماسىندا كەزدەسەدى. ال ۇلى ءدىني اعارتۋشىنىڭ ءومىر دەرەگىن جيناقتاپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا يسلام جانە مارال بابا كىتابىن جارىققا شىعارعان جەرگىلىكتى تاريحشى سادەن نۇرتاي ۇلى بولاتىن. ودان بەرتىن «ءدىن كەرەمەتى»، «يماندىلىق يىرىمدەرى» اتتى جيناقتار 25 مىڭداي تيراجبەن تارالدى.
- كىتاپتا سول بالا كەزىنەن باستاپ تاريحقا توقتالىپ كەلىپ مارال يشان تۋرالى جازىلادى. ال ەندى يسلام جانە مارال بابادا دىندەردى سالىستىرادى. بارلىق دىندەر تۋرالى جازىپ كەلەدى دا سوڭعى ءدىن يسلام، ەڭ كەرەمەتى دەپ ايتىلادى. سونىڭ ءبارىن دالەلدەپ ايتادى. ەندى ءقازىر ءتۇرلى دەرەكتەر جان-جاقتان شىعىپ، مارال يشان تۋرالى ماعلۇماتتار الىنىپ جاتىر. شەت مەملەكەتتەردەن شىعىپ جاتقان دەرەكتەر بار. وسىنىڭ ءبارىن ەندى عىلىمي اينالىمعا ءتۇسىرۋ كەرەك،-دەيدى قوعام قايراتكەرى رزاقۇل نۇرتاي.
مارال يشان قوستانايدا 7 مەشىت، سىر وڭىرىنە 14 مەشىت سالدىرعان. قارماقشىداعى قۇم اراسىنداعى قازىرگى كەسەنەسىنەن دە جىل بويى ادام ارىلعان ەمەس. ءتىپتى شەتەلدەن ىزدەپ كەلەتىندەر بار. قاسيەتى قۇتتى بابانىڭ 225 جانە 230 جىلدىق تويلارى اتاپ ءوتىلىپ، يشاننىڭ 5 جۇبايىنان تاراعان ۇرپاقتارى وسى جوسالى توپىراعىندا قاۋىشقان بولاتىن. الداعى ۋاقىتتا كەسەنە ماڭىن اباتتاندىرۋ جانە جولىن دۇرىستاۋ جوباسى جۇزگە اسپاق.
- قارماقشى جەرىنەن سول مارال بابانىڭ جەرى ءبولىندى ارنايى ۇلكەن مەشىتىن قايتادان جاڭارتىپ، كوتەرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. وسى جاقتان مارال بابانىڭ مەشىتى جانىنان وقۋ ورتالىعى مەن مەدرەسەسىن قوسىپ سالىپ، سول بابالاردىڭ ىزگى، ءداستۇرلى يسلامدى ناسيحاتتاعان ۇلى تۇلعالارىمىزدىڭ جولىن جالعاستىراتىن بولامىز،-دەدى وبلىستىڭ باس يمامى بولاتبەك قاجى ۇلاسقان ۇلى.
قازاققا تەڭدىك سۇراۋ ءۇشىن ءوزىن رەسەي يمپەراتورىمەن كەزدەستىرۋىن تالاپ ەتىپ ورىنبور گەنەرال-گۋبەرناتورىنا جانە ءسىبىر اسكەري ءبولىم باستىعىنا حات جازعان مارال قۇرمان ۇلىنىڭ قايراتكەرلىك جولى كەشەندى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى.