ساراپتاما
بايدەن ماڭىزدى زاڭدارعا قول قويدى: Tiktok شەكتەلىپ، وداقتاستارعا كومەك بەرىلمەك...
20 ساۋىردە اقش-تىڭ وكىلدەر پالاتاسى باسىم داۋىسپەن داۋلى زاڭ جوبالارىن قابىلدادى. 23 ساۋىردە 4 زاڭ جوباسىن سەنات تا ماقۇلدادى. ال 24 ساۋىردە زاڭدارعا اقش پرەزيدەنتى جو بايدەن قول قويدى. قۇجاتتاردا ۋكراينا، يزرايل مەن ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنا كومەك كورسەتۋ، سونداي-اق، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى قامتىلعان. اتالمىش زاڭ جوبالارى قابىلدانعالى بەرى قازنەتتە ۋكرايناعا كومەك پەن Tiktok-تى شەكتەۋ تۋرالى جوبالار عانا تالقىلانىپ جاتىر. الايدا، قابىلدانعان زاڭداردىڭ اۋقىمى ءبىز ويلاعاننان دا كەڭ ەكەن.
تار جول، تايعاق كەشكەن زاڭدار
اقش – الەم بويىنشا ىشكى قوعامدىق-ساياسي ۇدەرىستەرى ەڭ كۇردەلى ەل. وندا زاڭ ءبىر مەزەتتە قابىلدانبايدى. ۇزاق ۋاقىت تالقىلاۋدى تالاپ ەتەدى. سەبەبى، پارتيالار، پرەزيدەنت پەن كونگرەسس اراسىندا شىنايى ساياسي باسەكە وتەدى. مۇنداي تار جول، تايعاق كەشكەن زاڭدار قاتارىنا ۋكراينا، يزرايل مەن ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنا كومەك كورسەتۋ، سونداي-اق، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى كىرەدى.
TikTok الەۋمەتتىك جەلىسىنە شەكتەۋ قويۋ ماسەلەسىن سوناۋ 2020 جىلى ەكس-پرەزيدەنت دونالد ترامپ كوتەرگەن. سول كەزدە سوت زاڭدى تۇلعالاردىڭ قۇقىعىن شەكتەۋ، الەۋمەتتىك جەلىلەرگە قىسىم دەگەن سەبەپتەرمەن «پرەزيدەنتتىڭ باستاماسى زاڭسىز» دەپ ۇكىم شىعارعان. 4 جىلدىق تالقىلاۋدان سوڭ وسى باستاما قولداۋ تاپتى. اينالاسى 9 اي ىشىندە TikTok-تىڭ يەسى ByteDance كومپانياسىنىڭ اكتيۆتەرى جەكە مەنشىككە ساتىلماسا، الەۋمەتتىك جەلى كەلەسى جىلدان باستاپ شەكتەلەدى. ءبىراق TikTok-تىڭ اقش-تاعى وكىلدەرى سوتقا جۇگىنەمىز دەپ مالىمدەپ وتىر. ەكى پارتيا دا TikTok-قا بايلانىستى ورتاق پىكىردە ەكەنىن ەسكەرسەك، ولاردىڭ بۇل نيەتى جۇزەگە اسپايتىن سياقتى.
قابىلدانعان 4 زاڭنىڭ ىشىندە بيۋدجەتى جاعىنان ەڭ كوبى – ۋكرايناعا كومەك بولىپ وتىر. 61 ملرد دوللارعا جۋىق قارجى ۋكرايناعا كومەك رەتىندە بەرىلمەك. ونىڭ 23،2 مرلد دوللارى امەريكالىق قارۋمەن جابدىقتاۋعا، 11،3 ملرد دوللارى ايماقتاعى اقش-تىڭ اسكەري وپەراسيالارىنا جۇمسالادى. اقش-تىڭ وندا اسكەري بازاسى جوق. سوندىقتان ۋكراينا، شىعىس ەۋروپا، ونىڭ ىشىندە ەستونيانىڭ اسكەرىن دايىنداۋ كوزدەلۋدە.
سونىمەن قاتار، اقش يزرايلگە 26،38 ملرد، ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى تايۆان مەن وزگە دە وداقتاس ەلدەرگە 8،12 ملرد دوللار بولمەك.
قابىلدانعان سوڭعى قۇجات «XXI عاسىردا كۇش ارقىلى بەيبىتشىلىككە قول جەتكىزۋ» زاڭى دەپ اتالادى. زاڭ جوباسىنىڭ اۆتورى مايكل توماس ماككول. رەسپۋبليكا پارتياسىنىڭ مۇشەسى. پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر دونالد ترامپتىڭ پارتيالاسى. 2005 جىلدان بەرى تەحاستىڭ 10-سايلاۋ ۋچاسكەسىنەن وكىلدەر پالاتاسىنىڭ مۇشەسى. 2023 جىلى سىرتقى ىستەر بويىنشا وكىلدەر پالاتاسىنىڭ ءتوراعاسى اتاندى.
زاڭ جوباسى مىناداي سىرتقى ساياسي ماسەلەلەردى قامتىعان:
- پرەزيدەنتتەن فەنتانيل ساتاتىن ترانسۇلتتىق ۇيىمدارمەن بايلانىسى بار شەت ەلدىك تۇلعالاردىڭ (جەكە جانە زاڭدى) مەنشىگىن بۇعاتتاۋدى تالاپ ەتۋ؛
- پرەزيدەنتكە رەسەيدىڭ سۋۆەرەندى اكتيۆتەرىن ۋكراينانىڭ شىعىندارىن وتەۋ جانە ونى قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا تاركىلەۋ مەن باعىتتاۋعا وكىلەتتىك بەرۋ؛
- اقش-عى ۇيىمدارعا ByteDance، Ltd.، TikTok نەمەسە وزگە دە ۇيىمدار باسقاراتىن ۆەب-سايت، قوسىمشالاردى تاراتۋعا، قولدانۋ نەمەسە جاڭارتۋعا تىيىم سالىنادى؛
- بروكەرلەرگە اقش-تىڭ ازاماتتارىنىڭ جەكە مالىمەتتەرىن شەت ەلدىك قارسىلاس مەملەكەتتەرگە بەرۋگە تىيىم سالىنادى؛
- يراننىڭ مۇنايىن ەكسپورتتاۋدى قولدايتىن پورتتاردى، مۇناي وڭدەيتىن زاۋىتتاردىڭ شەتەلدىك يەلەرىنىڭ مۇلكىن بۇعاتتاۋ، ۆيزاسىن شەكتەۋ ارقىلى سانكسيا قويۋ؛
- يراننىڭ راكەتا باعدارلاماسىن قولدايتىن شەتەل ازاماتتارىنىڭ مۇلكىن بۇعاتتاۋ، ۆيزاسىن شەكتەۋ ارقىلى سانكسيا قويۋ؛
- حاماس-قا نەمەسە پالەستينالىق جيھاد قوزعالىسىنا ماتەريالدىق قولداۋ كورسەتكەن شەت مەملەكەتتەردىڭ مۇلكىن بۇعاتتاۋ ارقىلى سانكسيا قويۋ؛
- يرانمەن بايلانىسى بار شەتەلدىك ونىمدەردىڭ ەكسپورتىن رەتتەۋ؛
- «ءتىرى قالقاندى» پايدالاناتىن شەتەلدىك تۇلعالارعا قارسى سانكسيا قويۋ بويىنشا پرەزيدەنت وكىلەتتىگىن ارتتىرۋ؛
- كاپتاگوننىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قاتىسۋشى شەتەلدىك تۇلعالاردىڭ ۆيزاسىن شەكتەۋ جانە مۇلكىن بۇعاتتاۋ ارقىلى سانكسيا قويۋ؛
- اقش-تىڭ قارجى مەكەمەلەرىنەن يران ليدەرلەرىنە تيەسىلى بەلگىلى ءبىر شوتتاردى جابۋدى تالاپ ەتۋ؛
- اقش-تىڭ قارجى مەكەمەلەرىنە يراننىڭ مۇناي ەكسپورتىن قولدايتىن قىتايدىڭ قارجى مەكەمەلەرىمەن بايلانىسقا تىيىم سالىنادى.
مۇنىڭ ءبارى نەنى بىلدىرەدى؟
- الداعى قاراشادا وتەتىن سايلاۋدا كىم جەڭسە دە، اتالمىش زاڭنىڭ ورىندالۋىنا جاۋاپتى بولماق. ياعني باسشى اۋىسقانىمەن، اقش-تىڭ سىرتقى ساياساتى وزگەرمەيدى.
- 4 زاڭدى بىر-بىرىنەن بولەك دەپ ەمەس، ءبىرتۇتاس قۇجات دەپ قابىلداعان ءجون. ءبارى دە اقش-تىڭ سىرتقى ساياساتىنا باعىتتالعان. ۋكرايناعا كومەك رەسەيدى السىرەتۋگە، ءۇندى-تىنىق مۇحيتى ايماعىنا (تايۆان، جاپونيا، اۋستراليا) كومەك قىتايدىڭ ايماققا ىقپالىن تومەندەتۋگە باعىتتالعان.
- XXI عاسىردا اقش-تىڭ باستى ستراتەگيالىق قارسىلاستارى رەسەي، جۇڭگو، يران جانە تاياۋ شىعىس (اراب-يزرايل قارىم-قاتىناسى) بولىپ قالماق.
- فەنتانيل جانە كاپتاگون دەپ اتالاتىن ەسىرتكى قۇرالدارى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ باستى تاۋەكەلدەرىنىڭ قاتارىنا ەنگىزىلىپ وتىر.