زاڭسىز ءوندىرىپ الىنعان
الماتىلىق كاسىپكەرلەر قۇقىعى 1،7 ملرد. تەڭگەدەن استام سوماعا قورعالدى.
بۇل سوما زاڭسىز ءوندىرىپ الىنعان ايىپپۇلداردى قايتارۋدى، سالىقتىق حابارلامانىڭ كۇشىن جويۋ مەن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ زاڭسىز ارەكەتىنەن كەلتىرىلگەن زالالدى وتەۋدى قامتيدى. وسى ماسەلەنىڭ ءبارى كاسىپكەرلەر پالاتاسى جانىنان تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەر قۇقىعىن قورعاۋ جونىندەگى كەڭەستىڭ القالى قاراۋىنا شىعارىلدى. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ زاڭسىز ارەكەتىن جويۋ – كەڭەس جۇمىسىنىڭ ماڭىزدى باعىتىنىڭ ءبىرى. تۋريزم جانە كولىك سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ دا ماڭىزعا يە.
الماتىدا تۋريستەردى تاسىمالداۋمەن اينالىساتىن كاسىپكەرلەر قالا جولدارىندا جىلدامدىقتى اسىرعانى ءۇشىن زاڭسىز اكىمشىلىك ايىپپۇلعا ءىلىندى. بەينەباقىلاۋ كامەراسى ەسكەرتۋ بەلگىسى جوق جەردە زاڭبۇزۋشىلىقتى تىركەدى. 2024 جىلعى ساۋىردە كۇشىنە ەنگەن ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعىنا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر قالالارداعى اۆتوبۋس پەن شاعىن اۆتوبۋستاردىڭ جىلدامدىعىن ساعاتىنا 50 كم-گە دەيىن شەكتەگەن بولاتىن. ال، الماتىداعى ءال-فارابي، ساين داڭعىلدارى، ب.مومىش ۇلى مەن شااج كوشەلەرىنىڭ كەيبىر ۋچاسكەلەرى ءتارىزدى نەگىزگى ماگيسترالداردا اۆتوكولىكتىڭ بارلىق تۇرىنە ساعاتىنا 80 كم جالپى جىلدامدىق ءتارتىبى ورناتىلدى.
ايىپپۇل تۋرالى حابارلاما جۇرگىزۋشىلەر اراسىندا دۇربەلەڭ تۋعىزىپ، الماتىنىڭ تۋريستىك سالاسىنىڭ دامۋىنا ءقاۋىپ ءتوندىردى. تۋريستەردىڭ ترانسفەرىن قامتاماسىز ەتۋدە قىزمەت كورسەتىپ جاتقان كاسىپكەرلەردىڭ بىرىنە 3-4 كۇن ىشىندە 900 مىڭ تەڭگەدەن استام سوماعا ايىپپۇل تۋرالى حابارلاما تۇسكەن. كاسىپكەرلەردىڭ وتىنىشىمەن الماتى قالاسىنىڭ پروكۋراتۋراسى پوليسيا ورگاندارىنىڭ جولدارداعى بەينەباقىلاۋ جونىندەگى ارەكەتىنە نارازىلىق ءبىلدىرىپ، 7 000 كاسىپكەرگە 516 ملن.تەڭگەدەن استام اقشانى قايتارۋعا مۇمكىندىك بەردى. بۇل جاعداي جول قوزعالىسى ەرەجەسىن رەتتەيتىن زاڭناماداعى ءساتسىز وزگەرىس – كاسىپكەرلەردىڭ جۇمىسىن قيىنداتۋى مۇمكىن ەكەنىنىڭ ايقىن مىسالى.
زاڭنامالىق شەكتەۋ كەدەرگى كەلتىرگەن
كاسىپكەر ب. كاۋمەنوۆتىڭ دۇكەندەر جەلىسىندە ارانداتۋ ەلەمەنتى بار باقىلاۋ ساتىپ الۋىن وتكىزگەننەن كەيىن، قىزمەتتىك مىندەتىن بۇزعان 12 پوليسيا قىزمەتكەرى انىقتالىپ، جازالاندى. سونىمەن قاتار، ماتەريالداردى زاڭسىز راسىمدەگەن پوليسەيلەرگە قاتىستى سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ باستالدى.
كەڭەس قاراعان ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى – كوللەدجدەردە بيزنەس-ينكۋباتورلار قۇرۋ جانە جاستاردى ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىندا وقىتۋ جوباسى. «جاس مامان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا ساتىپ الىنعان زاماناۋي جابدىقتار ورناتىلعانىمەن، الماتى كوللەدجدەرى ونى تولىق كولەمدە پايدالانا المايدى. ويتكەنى، زاڭنامالىق شەكتەۋ وقۋ ورىندارى بازاسىندا بيزنەس-يدەيالاردى ىسكە اسىرۋعا كەدەرگى كەلتىرەدى. كەڭەس بيزنەس-ومبۋدسمەنگە كوللەدجدەردىڭ كاسىپكەرلىك قىزمەتىن قولداۋ ءۇشىن زاڭناماعا وزگەرىستەر ەنگىزۋدى سۇراپ ءتيىستى حات جولدادى.
«ماسەلە ساۋلەت، ديزاين جانە ينجەنەريا كوللەدجىنىڭ الاڭىندا وتكەن كوشپەلى وتىرىستا قارالدى. ونىڭ ءمانى: پراكتيكالىق ساباقتا مەتالل مەن اعاشتان جاسالعان بۇيىمدار جاساي وتىرىپ، وقۋ ورنى ونى ساتا المايدى. زاڭناماداعى بۇل ارەكەت – كاسىپكەرلىك قىزمەت. ءبىز بۇل ماسەلەدە كوللەدجدەر وندىرگەن ونىمدەرىن ساتا الاتىنداي، ال وقۋشىلار وسىلايشا ءوندىرۋشى تاجىريبەسىمەن بىرگە، بولاشاق بيزنەسمەن داعدىسىن قالىپتاستىرۋعا، نارىق كونيۋكتۋراسىن زەرتتەۋىن ۇيرەنۋگە مۇمكىندىك الاتىنداي زاڭنامانى وزگەرتۋگە باستاماشىلىق جاسادىق»، – دەپ ءتۇسىندىردى كەڭەس ءتوراعاسى باقىتبەك بەگالييەۆ.
دەن قويۋ اكتىسى شىعارىلدى
ق ر سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىمەن ينۆەستيسيالىق كەلىسىمشارت جاساسقان «TEPLOSTIL» كومپانياسىندا دا قيىندىق تۋىندادى. كومپانيا جىلۋ پانەلىن شىعاراتىن زاۋىت سالعان. الايدا، ۋاكىلەتتى ورگان مىندەتتەمەسىن ورىنداماعاندىقتان، كەلىسىمشارتتا كورسەتىلگەندەي، ۋادە ەتىلگەن جەردى الا المادى. كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ جونىندەگى كەڭەس جاعدايعا ارالاسىپ، الماتى قالاسىنىڭ پروكۋراتۋراسى پروكۋرورلىق دەن قويۋ اكتىسىن شىعاردى، بۇل ارەكەت ماسەلەنى شەشۋگە ىقپال ەتتى.
الماتىدا ينتەرنەت ساپاسى جايلى ماسەلە كوتەرىلدى. ينتەرنەتتىڭ ناشار ساپاسى ونلاين-سەرۆيستى پايدالاناتىن 6 000-نان استام كاسىپكەردىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى تۋىنداتتى. جاعدايدى تالداپ، پروكۋراتۋرانىڭ ارالاسۋىنان كەيىن ينتەرنەت جىلدامدىعى نورماتيۆكە سايكەس كەلتىرىلدى.
مەملەكەتتىك كىرىستەر دەپارتامەنتى جەكە بالاباقشالارعا بەرگەن زاڭسىز حابارلامالار تاعى ءبىر وزەكتى ماسەلە بولدى. تۇرعىن ۇيلەردە جۇمىس ىستەيتىن بالاباقشالار 700.00 نىسانى بويىنشا سالىق ەسەپتىلىگىن تاپسىرۋعا مىندەتتى ەمەس. بۇل مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ رەسمي تۇسىندىرمەسىمەن راستالادى. الايدا، كاسىپكەرلەرگە بۇل دەكلاراسيانى وتكىزۋ قاجەتتىگى تۋرالى حابارلاما كەلىپ تۇسكەن. «اتامەكەن» پالاتاسى مەن پروكۋراتۋرانىڭ ارالاسۋىنىڭ ارقاسىندا بارلىق زاڭسىز حابارلاما جويىلىپ، 400 ملن. تەڭگەگە 727 كاسىپكەردىڭ قۇقىعى قورعالدى.
شاعىن كاسىپكەرگە قولداۋ قاجەت
ەكونوميكالىق قيىندىق اياسىندا مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەر دە ءبىراز ابىگەرگە ءتۇستى. ماسەلەن، الماتى قالاسىندا جان باسىنا شاققانداعى قارجىلاندىرۋ باعدارلاماسىن جەتكىزۋشىلەر — «گيمناستيكا دليا زدوروۆيا» جك – 819 ملن تەڭگە كولەمىندەگى قولداۋعا اقىرى قول جەتكىزدى. بۇل شەشىم 1 038 كاسىپكەردى قولداۋعا مۇمكىندىك بەردى.
بىلتىر الماتى قالاسى وكپ كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ جانە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى كەڭەسى جەرگىلىكتى بيزنەستىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا باعىتتالعان وراسان زور جۇمىس اتقاردى. ءبىر جىلدا كەڭەستىڭ 12 وتىرىسى وتكىزىلدى، ونىڭ ەكەۋى – كوشپەلى وتىرىس. كەڭەس مۇشەلەرى 22 وزەكتى ماسەلەنى قارادى، ونىڭ 15ء-ى وڭتايلى شەشىلدى. اعىمداعى جىلدىڭ باسىنان باستاپ كەڭەستىڭ قاراۋىنا ءموبيلدى اۋدارىمداردى شەكتەۋگە قاتىستى ماسەلەمەن ميكرو جانە شاعىن بيزنەس وكىلدەرىنىڭ جاپپاي ءوتىنىشى شىعارىلدى. بۇل ماسەلەنى ۇكىمەت ءالى بەكىتكەن جوق، الايدا كەڭەس ونى باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىر.
«پالاتاعا «ءۇي ماڭىنداعى» دۇكەندەردىڭ يەلەرى جۇگىندى. ولار ءموبيلدى اۋدارىمدارمەن جاسالاتىن تولەمدەرگە شەكتەۋ قويىلاتىنىنا الاڭدايدى. بۇل ماسەلەنى ءبىز نازارعا الدىق، ءبىراق پارلامەنتتە ءالى دە تالقىلاۋ ءجۇرىپ جاتقاندىقتان، ءبىز وسى تاراپتا كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىعىنا قىسىم جاسالماۋىن قاداعالايمىز»، – دەپ ءتۇسىندىردى كەڭەس مۇشەسى، «اتامەكەن» وكپ زاڭ قىزمەتىنىڭ باسشىسى ەركەبۇلان بەيىمبەت.
ۆەتەرينارلىق كلينيكالار قورعالادى
سونداي-اق كەڭەسكە «الپروۆەت» ج ش س ديرەكتورى كونستانتين ۋتەكوۆ جۇگىندى. زاڭعا ەنگىزىلگەن ەرەجەمەن كاسىپكەر ۇنەمى قولدانىپ جۇرگەن دارى-دارمەك ەسىرتكى كاتەگورياسىنا جاتقىزىلعان. ەندى بۇل كۇندەلىكتى جۇمىسىندا قول جەتىمسىز قۇرالعا اينالىپ وتىر. جارتى جىل بويى جۇمىسىن تولىققاندى اتقارا الماعان ۆەتەرينارلىق كلينيكا قۇجاتتاردى سايكەستىرۋمەن اينالىسقان.
الماتىداعى شاعىن ۆەتەرينارلىق كلينيكالار وتا جاساعاندا انەستەزيا ءۇشىن كەتامين جانە ترامادول پرەپاراتتارىنا قول جەتكىزە الماي قالىپتى. زاڭ بويىنشا پرەپاراتتار ەسىرتكى جانە پسيحوتروپتىق زاتتارعا جاتقىزىلىپ، ليسەنزيا الۋ تالاپ ەتىلگەن. بەلگىلەنگەن ەرەجەگە سايكەس، مۇنداي پرەپاراتتاردى ليسەنزيالاۋ تەك ورتا جانە ءىرى بيزنەستىڭ زاڭدى تۇلعالارىنا عانا قولجەتىمدى. الايدا، ۆەتەرينارلىق كلينيكانىڭ كوبى شاعىن بيزنەس كاتەگورياسىندا. دەمەك، تالاپ ولاردىڭ مۇمكىندىگىن شەكتەيدى. بۇل ۆەتەرينارلىق قىزمەتتىڭ قىمباتتاۋىنا، انەستەزيانىڭ تيىمدىلىگى تومەن ءادىسىن قولدانۋعا اپارادى.
بۇل جانۋارلاردىڭ دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپ توندىرۋدە. كاسىپكەرلەردىڭ پىكىرىنشە، بۇل شەكتەۋ كوپتەگەن ۆەتەرينارلىق كلينيكانى جۇمىسىن توقتاتۋعا ءماجبۇر ەتۋدە. دەمەك، ۆەتەرينارلىق كلينيكا قىزمەتكەرلەرى جۇمىسسىز قالۋى دا مۇمكىن. وسىعان بايلانىستى ۆەتەريناريا سالاسىنداعى شاعىن كاسىپورىندارعا ليسەنزيالاۋدى جەڭىلدەتۋ جولىندا زاڭناماعا وزگەرىستەر ەنگىزۋدى ۇسىنادى. كەڭەس مۇشەلەرى جاعدايدى ەگجەي-تەگجەيلى زەردەلەپ، بيزنەس-ومبۋدسمەنگە ۇسىنىستار جىبەرۋگە نيەتتى.
كەڭەستىڭ بيىلعا بەكىتىلگەن جۇمىس جوسپارى اۋقىمدى. سونىمەن قاتار، جوسپاردان تىس كاسىپكەرلەردەن تۇسەتىن شاعىمدى ۇزاققا قالدىرماي شەشۋ كوزدەلىپ وتىر. بۇل دا بولسا پالاتا جۇمىسىنا دەگەن سەنىم ارتۋدىڭ بەلگىسى.