21-22 قازان اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق وپەرا جانە بالەت تەاترى سىدىق مۇحامەدجانوۆتىڭ "جۇمباق قىز" ەپيكالىق وپەراسىنىڭ پرەمەراسىن ۇسىنادى.
العاش رەت، 1971 جىلى اباي اتىنداعى قازۇوبت ساحناسىندا شىمىلدىعىن اشقان قازاق مۋزىكاسىنىڭ مادەنيەت تاريحىندا وشپەس ءىز قالدىرعان اتالمىش سپەكتاكل، قازىرگى تاڭدا جاڭا باعىتتا جاڭعىرۋدا، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
العاشقى قويۋشى-رەجيسسەرى تەاترىمىزدىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى قۇرمانبەك جانداربەكوۆ، ال قويۋشى-سۋرەتشىسى گۇلفايرۋس يسمايلوۆا بولدى.
باستى پارتيالاردى وپەرا ونەرىنىڭ اڭىزدارىنا اينالعان راحيما جۇباتۇروۆا، شورا ۇمبەتالييەۆ، ناريمان قاراجىگىتوۆتەر سومداعان ەدى.
تەاتردىڭ نەگىزگى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى - ەلىمىزدىڭ ءتول مۋزىكاسىن ساقتاۋ بولعاندىقتان، 2023 جىلى 90-شى مەرەيتويلىق ماۋسىمىنداعى العاشقى پرەمەرالىق قويىلىمدى سىدىق مۇحامەدجانوۆتىڭ «جۇمباق قىز» وپەراسىمەن باستاعاندى ءجون كوردىك. قويۋشى - رەجيسسەرى اسحات ماەميروۆتىڭ، ديريجەرى نۇرجان بايبۋسينوۆتىڭ، سۋرەتشى ەسەنگەلدى تۇياقوۆتىڭ بىرلەسكەن جۇمىسى زاماناۋي جاڭا باعىتتا ەرەكشە كورىنىس تاپتى. قارقىندى رەجيسسەرلىك شەشىممەن، كوز تارتار سۇلۋلىققا تولى بيىمەن، تاڭداي قاقتىرار ساحنالىق سايىسىمەن قاتار ورىلگەن بۇل تۋىندى كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن ورىن الارى ءسوزسىز. وپەرانىڭ وركەسترلىك پارتيتۋراسىندا دا تولىقتىرۋلار ەنگىزىلدى.
قازاق تاريحى مەن مادەنيەتىنىڭ، ءانى مەن جىرىنىڭ ۇلكەن سىرلى سۇلۋلىقتارى مەن قۇيقالى قىرتىستارى، ەل يەسى، جەر كيەسىمەن استاسىپ جاتىر.
بۇكىل قازاق ءۇشىن ورتاق كيە قونعان، قاسيەت ورناعان جەردىڭ ءبىرى بۋرابايدىڭ ورتاسىندا ورنالاسقان، قالماقتىڭ تۇتقىن قىزىنىڭ جۇمباعى ايتىلعان قۇزتاس جۇمباقتاس جايلى اڭىزداردى ساكەن سەيفۋليننىڭ «كوكشەتاۋ» پوەماسىندا ءانىن شىرقاعان «جۇمباقتاس» جارتاسىنىڭ تاريحى تەرەڭ.
«كوكشەتاۋ» پوەماسى قازاق ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلارىنىڭ ءبىرى سىدىق مۇحامەدجانوۆتىڭ «جۇمباق قىز» وپەراسىنىڭ ليبرەتتوسىنا نەگىز بولىپ، حVءىىى عاسىردىڭ ورتاسىندا قازاق جەرىندە اڭىزعا اينالعان تاريحي وقيعالار تۋرالى باياندايدى.
ليبرەتتو جازۋ بارىسىندا سىدىق مۇحامەدجانوۆ پەن بەلگىلى جازۋشى، اقىن ءارى دراماتۋرگ سوفى سماتايەۆ قالماقتىڭ تەكتى سۇلۋى نازىك پەن قازاق باتىرى اداقتىڭ جان تۇرشىگەرلىك، قۇرباندىق ماحابباتى تۋرالى ليريكالى-ەپيكالىق اڭىزدىڭ ادەمى الەمىنە جەتەلەپ ەنگىزۋگە تىرىستى.
«جۇمباق قىز» وپەراسى قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى ءان ونەرىنىڭ باستاۋىنان شىققان تارتىمدى اۋەندەرگە تولى قويىلىم. ساكەن سەيفۋليننىڭ «تاۋ ىشىندە» دەگەن ءانى دە شىعارمانىڭ مازمۇنىن اشا تۇسكەندەي.
ابىلاي حاننىڭ مۋزىكالىق-ساحنالىق بەينەسىن جاساۋ كەزىندە ليبرەتتيستەر تاريحي دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، قازاق جەرىنىڭ بىرلىگى مەن تۇتاستىعىن، وتاننىڭ ەگەمەندىگى مەن كۇشىن ساقتاۋعا ۇمتىلعان ساياساتكەردىڭ دانالىعىن كۇشەيتەدى.
سيۋجەت اۆتورلارىنىڭ وتاندى قورعاۋ يدەياسىن كۇشەيتۋگە دەگەن ۇمتىلىسى ساكەن سەيفۋلليننىڭ بەينەسىن ەنگىزۋگە مۇمكىندىك بەردى. سونداي-اق، وپەرادا بۇكىل حالىق دانالىعى مەن قايعى-قاسىرەتىن ءوزىنىڭ بويىنا سىڭدىرگەن انانىڭ بەينەسى، جاۋ شاپقىنشىلىعىنان كەيىن قيراعان قازاق اۋىلدارىنىڭ كورىنىستەرى مەن قولعا تۇسكەن تۇتقىنداردىڭ سۋرەتتەرى ايقىن كورسەتىلگەن.
قازاق كسر مەن كسرو حالىق ءارتىسى، كومپوزيتور سىدىق مۇحامەدجانوۆتىڭ شىعارماشىلىعى قازاق مۋزىكاسىنىڭ دامۋ تاريحىندا ونىڭ ىشىندە مۋزىكالىق ونەردىڭ ءار ءتۇرلى جانرلارىن قامتۋدا ەرەكشە ورىن الادى.
تابيعاتىنان اۋەزدى انگە دارىنى بار سۋرەتشى مۇحامەدجانوۆ-وپەرالاردىڭ، وراتوريالاردىڭ، سيمفونيالاردىڭ، سيۋيتالاردىڭ، جۇزدەن استام اندەر مەن رومانستاردىڭ، درامالىق سپەكتاكلدەر مەن كينوفيلمدەردە، حالىقتىڭ شىنايى مويىنداۋىنا يە بولعان مۋزىكانىڭ اۆتورى. «جۇمباق قىز» وپەراسى - كومپوزيتوردىڭ وسى جانرداعى ەكىنشى تۋىندىسى.
قايتا جاڭعىرعان تۋىندى الماتىنىڭ مادەني ومىرىندەگى ەرەكشە وقيعا بولىپ، ەلىمىزدىڭ ەڭسەلى تەاترىنىڭ باي رەپەرتۋارىن كوركەيتەدى.