20 ناۋرىز بۇۇ باستاماسىمەن بۇكىل الەمدە جەر كۇنى (Earth Day) اتاپ وتىلەدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
سونىمەن قاتار، حالىقارالىق مەرەكەلەر كۇنتىزبەسىندە جەرگە ارنالعان ەكى اتاۋلى كۇن بار – بۇگىنگى كۇن كوكتەمگى كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلۋىنە سايكەس كەلسە، ال ەكىنشىسى - 22 ءساۋىر. ءبىرىنشىسى بىتىمگەرشىلىك جانە گۋمانيستىك باعىتقا يە، ەكىنشىسى ەكولوگيالىق سيپاتقا يە.
20 ناۋرىزدى بۇۇ جەر كۇنى رەتىندە 1971 جىلى تاڭدادى جانە رەسمي تۇردە بەكىتتى، ويتكەنى ءدال وسى ۋاقىتتا پلانەتانىڭ بيولوگيالىق ىرعاعى وزگەرەتىن كوكتەمگى كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلۋ كۇنىنە سايكەس كەلەدى جانە ول تابيعاتتىڭ ويانۋى مەن جاڭارۋى ورىن العان كەزدە ونىڭ دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭىنە وتەدى. بۇۇ-نىڭ ۇندەۋىندە: «جەر كۇنى – بۇل بارلىق ادامداردىڭ نازارىن جەر پلانەتاسىن ورتاق ءۇي رەتىندە تانۋعا، ءبىزدىڭ بۇكىل جەردەگى قاۋىمداستىعىمىزدى جانە بىر-بىرىمىزگە ءوزارا تاۋەلدى ەكەنىمىزدى سەزىنۋگە ارنالعان ارنايى ۋاقىت» دەلىنگەن.
بۇل كۇننىڭ نەگىزىن قالاۋشى ايگىلى امەريكالىق قوعام قايراتكەرى دجون مورتون، ول 1840 جىلدارى ەلدىڭ ءار ازاماتىنىڭ قورشاعان ورتاعا ۇقىپتى قاراۋ باعدارلاماسى اياسىندا اعاشتار مەن بۇتالاردى وتىرعىزۋ ناۋقانىن باستادى.
نەبراسكا تەرريتورياسىنىڭ حاتشىسى بولعاننان كەيىن، 1872 جىلى ول كوگالداندىرۋعا ارنالعان كۇندى بەلگىلەۋدى ۇسىندى. وسىلايشا اعاش كۇنى پايدا بولدى جانە ول بىردەن تانىلدى.
ءبىرىنشى كۇنى شتات تۇرعىندارى ميلليونعا جۋىق اعاش وتىرعىزدى جانە كوپ ۇزاماي ولاردىڭ باستاماسى قوعامدىق قوزعالىسقا اينالدى. 1970 جىلدان باستاپ مەرەكەنىڭ ءمانى قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ جالپى يدەياسىنا دەيىن كەڭەيىپ، جەر كۇنى دەگەن جاڭا اتاۋ پايدا بولدى، ول جالپىۇلتتىق سيپاتقا يە بولدى. 1971 جىلى بۇۇ بۇل مەرەكەنى رەسمي تۇردە قابىلدادى، سودان كەيىن ول جىل سايىن حالىقارالىق قولداۋعا يە بولا وتىرىپ، بۇكىلالەمدىك كۇنگە اينالدى.
وسى ورايدا ايتا كەتەتىن بولساق، كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلەر شاعى ۇلىستىڭ مەرەكەسى ناۋرىز ىقىلىم زاماننان بەرى شىعىس حالىقتارىنىڭ اراسىندا، ونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ەلدە دە جۇرت اسىعا كۇتەتىن جىلدىڭ باسى – ناۋرىز مەرەكەسى رەتىندە تويلانىپ كەلگەن. جوعارىدا اتالعان كوشەت وتىرعىزۋ دا قازاق حالقىندا بۇرىنننان بار ءداستۇر. قىستان امان شىققان حالىق وسى كەزدەرى بۇلاق كوزىن اشىپ، تىرشىلىك نارىمەن جاڭا كۇننىڭ باستالار شاعىنا قۋانعان. تابيعاتپەن ۇندەستىكتە ءومىر سۇرگەن حالقىمىز جاڭارۋ، كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلەر شاعىن وسىلاي باستاعان.