جازعى دەمالىس جاسوسپىرىمدەر ءۇشىن تەك تىنىعۋ ەمەس، تابىس تابۋ مۇمكىندىگى

1 ماۋسىمنان باستاپ قازاقستاندا وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەرگە ارنالعان جازعى قوعامدىق جۇمىس باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى.

 ەندى 14 جاستان اسقان جاسوسپىرىمدەر رەسمي تۇردە ەڭبەك ەتىپ، العاشقى تابىسىن تابا الادى. باعدارلاما تەك جاز مەزگىلىندە جۇزەگە اسادى جانە جاسوسپىرىمدەردىڭ ەڭبەك قۇقىقتارى زاڭمەن ناقتى رەتتەلگەن.

جۇمىس ىستەۋ قۇقىعى مەن زاڭ تالاپتارى

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك كودەكسىنە سايكەس، كامەلەتكە تولماعان ازاماتتاردىڭ ەڭبەككە ارالاسۋىنا رۇقسات ەتىلەدى، ءبىراق بەلگىلى ءبىر شەكتەۋلەرمەن:

         •        16 جاستان باستاپ – جالپى نەگىزدە جۇمىس ىستەۋگە بولادى؛

         •        15 جاستان باستاپ – نەگىزگى ورتا ءبىلىم (ياعني، 9-سىنىپ) العان جاعدايدا رۇقسات بەرىلەدى؛

         •        14 جاستان باستاپ – اتا-اناسىنىڭ نەمەسە زاڭدى وكىلىنىڭ جازباشا كەلىسىمىمەن جانە وقۋدان تىس ۋاقىتتا جەڭىل جۇمىس ىستەۋگە بولادى.

ق ر ەك 68-بابىنا سايكەس، 14–16 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردىڭ جۇمىس ۋاقىتى اپتاسىنا 24 ساعاتتان، ال كۇن سايىنعى جۇكتەمە 2،5 ساعاتتان اسپاۋى ءتيىس.

سونىمەن قاتار، 18 جاسقا تولماعاندارعا كەلەسى جۇمىس تۇرلەرىنە تىيىم سالىنادى:

         •        اۋىر جانە زياندى ەڭبەك؛

         •        جەراستى جۇمىستارى؛

         •        تۇنگى، ۇستەمە، مەرەكە جانە دەمالىس كۇندەرىندەگى اۋىسىمدار.

الماتى قالاسى جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك باعدارلامالار باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، جءاسوسپىرىم رەسمي تۇردە جۇمىسقا ورنالاسۋ ءۇشىن كەلەسى قۇجاتتاردى ۇسىنۋى قاجەت:

اتا-اناسىنىڭ (نەمەسە زاڭدى وكىلىنىڭ) جازباشا رۇقساتى؛

مەديسينالىق قورىتىندى (دەنساۋلىعى جايلى)؛

جازباشا ەڭبەك شارتى؛

ەڭبەكتى قورعاۋ مەن قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنىڭ ساقتالۋى.

 بارلىق ەڭبەك شارتتارى enbek.kz نەمەسە egov.kz پورتالدارى ارقىلى تىركەلۋى ءتيىس.

اياجان قارساقبايەۆانىڭ تاجىريبەسى: ەڭبەكتەنۋگە ەرتە بەيىمدەلگەن

اياجان ءۇشىن  دەمالىس كەزىندە  ءوز ەڭبەگىمەن تابىس تابۋ — قالىپتى ءىس. ول 17 جاستا، بيىل الماتىداعى «بوبەك» گۋمانيتارلىق كوللەدجىنىڭ 2-كۋرسىن بىتىرگەن. ول بولاشاقتا ينفورماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى بولۋدى ماقسات ەتكەن. ال جازعى دەمالىسىن ءتيىمدى پايدالانۋدى 15 جاسىنان باستاپ داستۇرگە اينالدىرعان.

«بيىل مەن وقىپ جۇرگەن كوللەدجگە جاقىن جەردە بالالارعا ارنالعان لاگەر اشىلاتىنىن ەستىدىم. ءوزىمدى ۇسىنىپ كورىپ ەدىم – قابىلدادى. ارينە، بەلگىلى تالاپتار بولدى: الدىمەن - جاۋاپكەرشىلىك؛ اتا-انالارمەن جانە بالالارمەن بايلانىس ورناتۋ؛ بالالارمەن جىلى سويلەسۋ، ءوزىڭدى تىڭداتا ءبىلۋ.

وسى تالاپتارعا ساي بولعان سوڭ جۇمىسقا قابىلداندىم»، — دەيدى اياجان.

 ءقازىر ول تاربيەشىنىڭ كومەكشىسى رەتىندە جۇمىس ىستەيدى. بۇل — ونىڭ جازعى ماۋسىمدا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ءۇشىنشى جىلى.

«ءار جۇمىستىڭ ءوز قيىندىعى بولادى. ءبىراق ماعان بۇل ءىس ۇنايدى. بالالارمەن جۇمىس ىستەۋ — ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ەكەنىن جاقسى تۇسىنەمىن. ءارى بۇل تاجىريبەنىڭ ماماندىق بويىنشا جۇمىس ىستەۋىمە سەپتىگى تيەرىنە سەنىمىم مول»، — دەيدى ول. 

«بالانىڭ دەمالعانى دۇرىس» دەيتىندەر دە بار

اتا-انا ءۇشىن بالاسىنىڭ جۇمىس ىستەپ، قولعابىس تيگىزگەنى جانعا مەدەۋ، كوڭىلدەرىنە سەنىم ۇيالاتادى. الايدا بالانىڭ جازدا جۇمىس ىستەگەنىنە قارسى پىكىردەگىلەر دە بار. ماسەلەن، بەس بالانىڭ اناسى زياش ەرمەكبايەۆا جازدا بالاعا تىنىعۋ، دەنساۋلىعىنا كوڭىل ءبولۋ ماڭىزدى دەپ ەسەپتەيدى.

«جۇمىس 18 جاسقا تولعان سوڭ دا جەتىپ ارتىلادى. ال بالالىق شاق – دەمالۋعا، ويناۋعا ارنالعان كەزەڭ. ەرتە باستان جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەپ قويۋ دۇرىس پا ەكەن؟» – دەيدى كوپبالالى انا.

قۇقىق مەن قاۋىپسىزدىك – باستى نازاردا

جاسوسپىرىمدەردىڭ ەڭبەك قۇقىعى زاڭمەن ەرەكشە قورعالادى. ولار ەڭبەك نارىعىندا وسال توپ بولىپ سانالادى، سوندىقتان قورعاۋ تەتىكتەرى ناقتى جولعا قويىلعان:

         •        ەڭبەك ينسپەكسياسى – جۇمىس ۋاقىتى، شارتتىڭ بولۋى، جالاقى تولەۋ تالاپتارىن باقىلايدى؛

         •        پروكۋراتۋرا – زاڭ بۇزۋشىلىقتاردى انىقتاپ، شارا قولدانادى؛

         •        سوت ورگاندارى – جۇمىس بەرۋشىمەن تۋىنداعان داۋلاردا كومەكتەسەدى.

ەلەكتروندى وتىنىشتەردى enbek.kz جانە egov.kz پورتالدار ارقىلى بەرۋگە بولادى. 

الماتىدا قانداي جۇمىس تۇرلەرى قولجەتىمدى؟

الماتى قالاسىندا 14 جاستان اسقان جاسوسپىرىمدەر ءۇشىن تولىق ەمەس جۇمىس كۇنىنە ۇسىنىلاتىن قىزمەت تۇرلەرى جىل سايىن كوبەيىپ كەلەدى. ادەتتە، بۇل – ارنايى داعدىلاردى قاجەت ەتپەيتىن، قاۋىپسىزدىگى ساقتالعان، قوعامدىق سيپاتتاعى جۇمىستار.

جاسوسپىرىمدەر ءجيى قاتىساتىن نەگىزگى جۇمىس تۇرلەرى:

قىزمەت كورسەتۋ سالاسى:

         •        داياشى — ءدامحانالار مەن مەيرامحانالاردا؛

         •        ساتۋشى كومەكشىسى — ازىق-تۇلىك، كيىم دۇكەندەرىندە؛

         •        باسپاحانا قىزمەتكەرى — تەحنيكالىق كومەك كورسەتۋ (مىسالى، قاعاز سۇرىپتاۋ، قاپتاۋ).

جەتكىزۋ جانە اقپارات تاراتۋ:

         •        كۋرەر — تاپسىرىستاردى جەتكىزۋگە كومەكتەسۋ؛

         •        پاراقشا/حابارلاندىرۋ تاراتۋ — ساۋدا ورتالىقتارى مەن قوعامدىق ورىنداردا.

كۇتىم جانە كومەك كورسەتۋ:

         •        بالالارعا كۇتۋشى — ۋاقىتشا نەمەسە كۇندىزگى ۋاقىتتا قاراپ بەرۋ؛

         •        جانۋارلارعا كۇتىم جاساۋ — سەرۋەندەتۋ، تاماق بەرۋ؛

         •        قارت ادامدارعا كومەك — دۇكەنگە بارىپ كەلۋ، ءۇي شارۋاسىنداعى ۇساق جۇمىستار

باسقا جۇمىستار:

         •        انيماتور — بالالار ءىس-شارالارىندا كوڭىل كوتەرۋ؛

         •        Call-ورتالىقتا وپەراتور — ەگەر جۇمىس كولەمى مەن مازمۇنى جاسوسپىرىمگە ساي بولسا؛

         •        پروموۋتەر نەمەسە كەڭەسشى — جارناما جانە تۇتىنۋشىلارمەن بايلانىس.

مۇنداي جۇمىستاردىڭ بارلىعى — ۋاقىتشا ءارى يكەمدى، ياعني جازعى دەمالىس كەزىندە وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردىڭ وقۋ پروسەسىنە كەدەرگى كەلتىرمەيتىندەي ەتىپ ۇيىمداستىرىلادى.

جاستاردىڭ ەڭبەككە ارالاسۋى تەك ماتەريالدىق تابىس تابۋمەن شەكتەلمەيدى — بۇل ولاردىڭ قارىم-قاتىناس جاساۋ، جاۋاپكەرشىلىك، ءوزىن-وزى دامىتۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋعا سەپ بولادى. قاي سالادا جۇمىس ىستەسە دە، باستىسى – زاڭ شەڭبەرىندە جانە قاۋىپسىزدىك تالاپتارىن ساقتاي وتىرىپ ەڭبەك ەتۋ كەرەك ەكەنىن ۇمىتپاعان ءجون.