ەلىمىزدە مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردى ۆاكسينالاۋ جۇمىستارى باستالادى.
ەكپە سالۋ جاسوسپىرىمدەردىڭ ۇلكەن جاس ساناتىنان، ياعني 16-17 جاستاعى جاسوسپىرىمدەردەن باستالادى. كەيىننەن باسقا جاس توبىنداعى، ياعني 15، 14، 13 جانە 12 جاستاعى جاسوسپىرىمدەر تارتىلاتىن بولادى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz
- نەلىكتەن بالالاردى مەكتەپتەردە ۆاكسيناسيالاماقشى؟ وندا قاۋىپسىزدىك جاعدايلارى قانشالىقتى قامتاماسىز ەتىلگەن؟ سۋىق تىزبەككە قويىلاتىن تالاپتار ساقتالا ما؟
جاسوسپىرىمدەردى ۆاكسيناسيالاۋ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ەگۋ پۋنكتتەرىندە جۇرگىزىلەدى. سونداي-اق اتا-انالاردىڭ قالاۋى بويىنشا ۆاكسيناسيانى ەمحانالاردا جەكە تارتىپپەن جۇرگىزۋگە جول بەرىلەدى.
ۇيىمداردا ۆاكسيناسيالاۋدىڭ مىناداي ارتىقشىلىقتارى بار:
- سالاۋاتتى ورتا (كۆي-دى قوسا العاندا، رەسپيراتورلىق ينفەكسيا سيمپتومدارى بار ىقتيمال ناۋقاستارمەن قارىم-قاتىناستى بولدىرماۋ)؛
- وقۋشىلاردىڭ مەديسينالىق ارالاسۋ فاكتىسىن پسيحوەموسيونالدىق قابىلداۋى ولاردىڭ تانىس ورتادا جەڭىلدەيدى؛
- ءوز بالاسىن ەمحانادا ۆاكسيناسيالاۋعا اكەلۋ ءۇشىن اتا-انالارعا جۇمىسقا بارماۋدىڭ قاجەتى جوق؛ بۇل رەتتە قالاۋى بويىنشا اتا-انالار ءجاسوسپىرىمدى مەكتەپتە ۆاكسيناسيالاۋ كەزىندە قاتىسا الادى؛
- اش قارىنعا ۆاكسيناسيا جۇرگىزبەۋ ءۇشىن جاسوسپىرىمدەردى الدىن الا تاماقتاندىرۋ مۇمكىندىگى؛
- پسيحولوگتىڭ بولۋىن جانە مەكتەپ وقۋشىلارى ءۇشىن تانىس ورتادا ونىمەن قارىم-قاتىناستى قامتاماسىز ەتۋ مۇمكىندىگى؛
- وقۋ ورىندارىنىڭ پەداگوگتارى مەن مەديسينا قىزمەتكەرلەرى ءوز مەكتەپتەرىنىڭ بالالارىن جاقسى بىلەدى، ولاردىڭ بولۋى جاسوسپىرىمدەردىڭ پسيحوەموسيونالدىق جاعدايىنا جاقسى اسەر ەتەدى.
- اتا-انا بالاسىن ۆاكسيناسيالاۋ كەزىندە قاتىسا الادى ما؟ كەلىسىمنىڭ بار-جوعى قالاي تەكسەرىلەدى؟
كۆي-گە قارسى ەگۋدى قوسا العاندا، كەز كەلگەن پروفيلاكتيكالىق ەگۋ اتا-انالاردىڭ ۆاكسيناسياعا بەرگەن اقپاراتتاندىرىلعان كەلىسىمىمەن عانا جۇرگىزىلەدى.
ۆاكسيناسيالاۋعا جاتاتىن جاسوسپىرىمدەردىڭ ءتىزىمىن جوسپارلاۋ جانە جاساۋ پروسەسىندە اقپاراتتاندىرىلعان كەلىسىم الدىن الا جينالادى. وسىعان بايلانىستى، ۆاكسيناسيالاۋعا اتا-اناسى قول قويعان كەلىسىمى بار بالالار عانا الدىن الا جاسالعان ءتىزىم بويىنشا شاقىرىلادى.
ەمحانادا دا، مەكتەپتە دە اتا-انالار قالاۋى بويىنشا بالالارىن ۆاكسيناسيالاۋ كەزىندە قاتىسا الادى.
- پفايزەر ۆاكسيناسى قانشالىقتى ءقاۋىپسىز؟ ونىڭ سەرتيفيكاتتارى، جاريالانىمدارى بار ما؟
«پفايزەر» (اقش) كومپانياسى شىعارعان «كوميرناتي» ۆاكسيناسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ۋاقىتشا مەملەكەتتىك تىركەلگەن.
كەپىلدىك بەرىلگەن ساپاداعى پرەپاراتتارمەن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا قازاقستاندا 18 جاسقا دەيىنگى بالالار ءۇشىن ءوندىرىسى ددۇ-نىڭ بىلىكتىلىگىن العان ۆاكسينالار ساتىپ الىنادى، ياعني ەلىمىزدە وسى ۇيىمنىڭ ساپا مەن تيىمدىلىككە قويىلاتىن بارلىق قاجەتتى تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەتىن ۆاكسينالار پايدالانىلادى.
«كوميرناتي» ۆاكسيناسى توتەنشە جاعدايلاردا قولدانۋ ءۇشىن ۇسىنىلعان ددۇ-نىڭ تىزىمىنە ەنگىزىلگەن.
ددۇ-نىڭ ارالىق دەرەكتەرىنە سايكەس 12-15 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردىڭ قاتىسۋىمەن كلينيكالىق زەرتتەۋلەردىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى وسى جاس توبى ءۇشىن وسى ۆاكسينانىڭ جوعارى تيىمدىلىگىن جانە قاۋىپسىزدىگىن كورسەتتى، بۇل الدىڭعى جاس كورسەتكىشتەرىنىڭ 16 جاستان باستاپ جانە ودان ۇلكەن، 12 جاسقا دەيىن جانە ودان ۇلكەن جاسقا كەڭەيۋىنە الىپ كەلدى.
- بالادا قانداي اسقىنۋلار بولۋى مۇمكىن؟
ءوندىرۋشى ۇسىنعان اقپاراتقا سايكەس كەيبىر ەگىلۋشىلەردە «كوميرناتي» ۆاكسيناسى مىناداي كۇتىلەتىن رەاكسيالاردى تۋدىرۋى مۇمكىن:
1) ءجيى (10%-عا دەيىن): ينەكسيا ورنىنىڭ اۋىرۋى، ءىسىنۋى، شارشاعىشتىق، باستىڭ جانە بۇلشىقەتتىڭ اۋىرۋى، بۋىنداردىڭ اۋىرۋى، قالتىراۋ، ديارەيا، قىزبا، ينەكسيا ورنىنىڭ قىزارۋى، جۇرەك اينۋ، قۇسۋ؛
2) سيرەك (1%-عا دەيىن): ليمفا تۇيىندەرىنىڭ ۇلعايۋى، دىمكاستىك، قولدىڭ اۋىرۋى، ۇيقىسىزدىق، ينەكسيا ورنىنىڭ قىشۋى؛
3) سيرەك (0،1%-عا دەيىن): بورتپە، ەسەكجەم سياقتى اللەرگيالىق رەاكسيالار؛
- ۆاكسيناسيادان كەيىن بالانى قالاي باقىلايدى؟
كۆي-گە قارسى «كوميرناتي» («پفايزەر» كومپانياسى) ۆاكسيناسىن ەنگىزگەننەن كەيىن مەديسينالىق باقىلاۋ ۆاكسينانى ەنگىزگەننەن كەيىن العاشقى 30 مينۋتتا جۇرگىزىلەدى. بۇل رەتتە مەديسينالىق باقىلاۋ جۇرگىزۋگە ارنالعان ءۇي-جايدا فيزيكالىق قاشىقتىقتى ساقتاۋ ەسكەرىلەتىن بولادى.
كەيىننەن مەديسينالىق باقىلاۋ كەلەسى 3 كۇن بويى ەگىلگەن جاسوسپىرىمدەردىڭ اتا-انالارىنا نەمەسە زاڭدى وكىلدەرىنە قوڭىراۋ شالۋ ارقىلى جۇرگىزىلەدى. بۇل رەتتە مەديسينالىق باقىلاۋ مەكتەپتە دە، تىركەلگەن جەرى بويىنشا مەديسينالىق ۇيىم تاراپىنان دا جۇرگىزىلەدى.
- بالالارعا جاسالعان بسج ۆاكسيناسى كوروناۆيرۋستان قورعايدى ما؟ مۇمكىن وسىعان بايلانىستى پفايزەردى (فايزەردى) قابىلداۋدىڭ قاجەتى جوق شىعار؟
بسج ۆاكسيناسى تۋبەركۋلەزدىڭ ارنايى پروفيلاكتيكاسى ءۇشىن قولدانىلادى جانە بۇل ۆاكسينا تۋبەركۋلەزدىڭ اۋىر تۇرلەرىنەن (ميليارلى ديسسەميناسيالانعان تۋبەركۋلەز، تۋبەركۋلەزدى مەنينگيت) قورعايدى.
الەمدىك پراكتيكادا ۆاكسيناسيانىڭ كۆي-دەن قورعاۋعا اسەرىنىڭ بولۋى تۋرالى عىلىمي نەگىزدەلگەن دالەل جوق.
وسىعان بايلانىستى، تۋبەركۋلەزگە قارسى ۆاكسيناسيا كوروناۆيرۋستىق ينفەكسيادان قورعاي المايدى. كۆي-دەن قورعاۋ ماقساتىندا وسى ينفەكسياعا قارسى ۆاكسيناسيا ۇسىنىلادى.
الەمدىك دەڭگەيدە جاسوسپىرىمدەرگە «كوميرناتي» («پفايزەر» كومپانياسى) ۆاكسيناسى ۇسىنىلادى، سوندىقتان جاسوسپىرىمدەرگە بۇل ۆاكسينا كۆي-دەن سپەسيفيكالىق قورعاۋ ءۇشىن ۇسىنىلادى
- ەگەر بالانىڭ يممۋنيتەتى جەتكىلىكتى بولسا، ۆاكسيناسيا جاساۋ كەرەك پە؟
كۆي-گە قارسى ۆاكسينا ەگىلگەن ادامعا كوروناۆيرۋستىق ينفەكسيادان قورعايتىن ارنايى يممۋنيتەت بەرەدى.
وكىنىشكە وراي، تابيعي ارنايى ەمەس يممۋنيتەت ءاردايىم ينفەكسيالارعا قارسى تۇرا المايدى، ناتيجەسىندە ەگىلمەگەن ادامدار اۋرۋ جۇقتىرعان كەزدە سىرقاتتانۋدىڭ جانە اسقىنۋلاردىڭ پايدا بولۋ ءقاۋپى جوعارى بولادى.
ينفەكسيادان كەيىنگى جانە ۆاكسيناسيادان كەيىنگى اسقىنۋلاردىڭ جيىلىگى سالىستىرۋعا كەلمەيدى.
ماسەلەن، كوروناۆيرۋستىق ينفەكسيامەن اۋىرعان كەزدە شامامەن 15% جاعدايدا اۋرۋ وتتەگى تەراپياسىن قولدانۋ قاجەتتىلىگىمەن وتەدى، تاعى 5%-ىندا پاسيەنتتەردىڭ جاعدايى كريتيكالىق بولىپ تابىلادى. ىقتيمالدىعى جوعارى اۋرۋدىڭ اۋىر تۇرلەرى ەگدە جاستاعى ادامداردا جانە دەمىكپەمەن، ديابەتپەن جانە جۇرەك اۋرۋلارىمەن اۋىراتىن پاسيەنتتەردە دامۋى مۇمكىن.
كۆي-گە قارسى يممۋنداۋدان كەيىن اۋىر قولايسىز كورىنىستەردىڭ تىركەلۋى ءىس جۇزىندە نولدىك دەڭگەيدە. باسقا ەلدەردە تىركەلىپ جاتقان ۆاكسينالاردىڭ ەنگىزىلۋىنە كۇتىلەتىن رەاكسيالار اۋىر رەاكسيالارعا جاتپايدى، جيىلىگى جول بەرىلەتىن كورسەتكىشتەر شەكتەرىندە.
- ۆاكسينالار تابيعي يممۋنيتەتتى تومەندەتە مە؟
ۆاكسينالار تابيعي يممۋنيتەتتى تومەندەتپەيدى. ۆاكسيناسيانىڭ تۋا بىتكەن يممۋنيتەتكە اسەرىن دالەلدەيتىن بىردە-بىر زەرتتەۋ جوق.
ەگەر «كوميرناتي» («پفايزەر» كومپانياسى) ۆاكسيناسىمەن ەگۋ تۋا بىتكەن يممۋنيتەتتى السىرەتەتىنى تۋرالى نيدەرلاندتىق زەرتتەۋگە قاتىستى ايتاتىن بولساق، وندا بۇل شىندىققا جاتپايدى. بۇل زەرتتەۋدىڭ قورىتىندىسى دۇرىس تۇسىندىرىلمەگەن. وسىعان بايلانىستى، زەرتتەۋ جۇرگىزگەن عالىمدارعا «كەيبىر ادامدار بۇل جۇمىستىڭ ناتيجەلەرىن مۇلدەم باسقا باعىتتا تۇسىندىرەدى» دەپ ايتىلدى. زەرتتەۋدىڭ ءمانى يممۋندىق جۇيەنىڭ مولەكۋلالىق دەڭگەيدە قانشالىقتى جاقسى جۇمىس ىستەيتىنىن جانە تۋا بىتكەن يممۋنيتەتتى «جاتتىقتىرۋعا» بولاتىندىعىن كورسەتۋ.
- ۆاكسينا يممۋندىق جۇيەنى اۋىرلاتپايدى ما؟
ادامنىڭ يممۋندىق جۇيەسى كۇن سايىن كوپتەگەن انتيگەندەرمەن كەزدەسەدى جانە ولارمەن كۇرەسەدى جانە قورعاۋدى قامتاماسىز ەتەدى. ۆاكسينا دوزاسىنداعى انتيگەندەر ورگانيزمدى ەشقانداي جولمەن اۋىرلاتا المايدى جانە كۆي-گە قارسى ارنايى يممۋندىق قورعانىشتى وندىرۋگە باعىتتالعان.
- ۆاكسينانى ينەكسيا ارقىلى ەمەس، اۋىز ارقىلى الۋعا بولا ما؟
جوق. ءوندىرۋشىنىڭ نۇسقاۋلىعىنا سايكەس «كوميرناتي» ۆاكسيناسى («پفايزەر» كومپانياسى) بۇلشىقەت ىشىنە ەنگىزىلەدى.
- بالانىڭ وزىنە ۆاكسينا سالىنعان اۋرۋمەن اۋىرىپ قالۋى مۇمكىن ەكەندىگى راس پا؟
ءبىزدىڭ ەلدە پايدالانىلاتىن كۆي-گە قارسى ۆاكسينانىڭ قۇرامىندا ءبۇتىن ءتىرى ۆيرۋس جوق، سوندىقتان ەنگىزىلگەن ۆاكسينا كۆي-مەن سىرقاتتانۋدى تۋدىرۋى مۇمكىن ەمەس. ۆاكسينادا انتيدەنەلەر پايدا بولاتىن كوروناۆيرۋستىڭ ءبىر عانا بولىگى بار. كەيىننەن ينفەكسيا جۇقتىرعان جاعدايدا، بۇل انتيدەنەلەر ۆاكسيناداعى وسى بولشەك ارقىلى بۇكىل تابيعي ۆيرۋستى تانىپ، ونى جويادى.
وسىعان بايلانىستى كۆي-گە قارسى ۆاكسيناسيالانعان ادام ۆاكسينادان ينفەكسيا جۇقتىرۋى مۇمكىن ەمەس جانە كۆي-گە قارسى ۆاكسينا العاندىقتان اينالاسىنداعىلارعا جۇقپالى بولۋى مۇمكىن ەمەس.
- پفايزەر ۆاكسيناسى قاتەرلى ىسىككە نەمەسە ديابەتكە اكەلۋى مۇمكىن بە؟ ۆاكسينا ءاۋتيزمدى تۋدىرادى ما؟
«كوميرناتي» ۆاكسيناسى («پفايزەر» كومپانياسى) قاتەرلى ىسىككە، ديابەتكە جانە اۋتيزمگە اكەلمەيدى.
سونىمەن قاتار ۆاكسيناسيا جوعارىدا كورسەتىلگەندەردى قوسا، سوزىلمالى اۋرۋلارى بار ادامدار ءۇشىن قاجەت. بۇل رەتتە، ۆاكسيناسيا اۋرۋدىڭ ورشۋىنەن تىس كەزەڭدە جۇرگىزىلەدى.
كەيبىر ەگىلەتىن ادامداردا ۆاكسينا تەك مىناداي كۇتىلەتىن رەاكسيالاردى تۋدىرۋى مۇمكىن: ينەكسيا ورنىنىڭ اۋىرۋى، ءىسىنۋى، شارشاعىشتىق، باستىڭ اۋىرۋى، بۇلشىقەتتىڭ اۋىرۋى، بۋىننىڭ اۋىرۋى، قالتىراۋ، ديارەيا، قىزبا؛ ينەكسيا ورنىنىڭ قىزارۋى، جۇرەك اينۋى، قۇسۋ جانە ت. ب.
- ۆاكسينالاردا قوسپالار بار ما؟ ولاردا كونسەرۆانتتار بار ما؟
«كوميرناتي» ۆاكسيناسىنا («پفايزەر» كومپانياسى) ارنالعان نۇسقاۋلىققا سايكەس 1 دوزادا (0،3 مل) مرنق نەگىزىندەگى (ءليپيدتى نانوبولشەكتەرگە ينكاپسۋلانعان) COVID-19-عا قارسى 30 مكگ بار.
سونىمەن قاتار قوسىمشا زاتتار (كرەمدەردە، سۋسابىنداردا كەزدەسەتىن پوليەتيلەنگليكول، ءبىراق ەداۋىر ۇلكەن كولەمدە، سونداي-اق ساحاروزا، ناتريي ءحلوريدى، كاليي ءحلوريدى جانە باسقالارى) بار. ۆاكسينانىڭ قۇرامىندا ءبىر دوزاعا كەمىندە 1 ممول كاليي (39 مگ) جانە ناتريي (23 مگ) بار، ياعني ولاردىڭ قۇرامى شامالى عانا.
ۆاكسينالاردا ورگانيزمدە بەدەۋلىك نەمەسە مۋتاسيالىق پروسەستەر سياقتى ۇزاق مەرزىمدى جاعىمسىز سالدارلارعا اكەلەتىن كومپونەنتتەر جوق.
ۆاكسينالارداعى كەز كەلگەن زاتتار حالىقارالىق نورماتيۆتەرگە سايكەس ورگانيزم ءۇشىن ءقاۋىپسىز كونسەنتراسيالاردا بولادى.
- مەن بالاعا پفايزەر ەمەس، باسقا ۆاكسينانى سالدىرا الامىن با؟
بۇگىنگى تاڭدا ءبىزدىڭ ەلىمىزدە 12-17 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردى ۆاكسيناسيالاۋ ددۇ ماقۇلداعان جانە 12 جاستان اسقان جاسوسپىرىمدەر مەن جۇكتى ايەلدەردى ۆاكسيناسيالاۋعا ۇسىنىلعان جالعىز ۆاكسينا بولىپ تابىلاتىن «كوميرناتي» ۆاكسيناسىمەن («پفايزەر» كومپانياسى) جۇزەگە اسىرىلادى.
رەسپۋبليكادا كورسەتىلگەن كونتينگەنتتەرگە ۆاكسيناسيا جۇرگىزۋ 12 جاستان اسقان بالالاردى ۆاكسيناسيالاۋ ۇسىنىلعان باسقا ەلدەردىڭ (اقش، گەرمانيا، ۇلىبريتانيا، يزرايل جانە بەلگيا، ءۇندىستان، ءباا) تاجىريبەسىنە نەگىزدەلگەن.
- شاعىممەن قايدا جۇگىنۋگە بولادى؟
كۆي-گە قارسى ۆاكسيناسيا جۇرگىزۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى شاعىممەن ۆاكسيناسيا جۇرگىزگەن مەديسينالىق ۇيىمعا نەمەسە ءتيىستى اۋماقتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنا جۇگىنۋگە بولادى.
بۇدان باسقا كەز كەلگەن ۆاكسينانىڭ نۇسقاۋلىعىندا تۇتىنۋشىلاردان دارىلىك زاتتاردىڭ ساپاسى جونىندەگى جانە دارىلىك زاتتاردىڭ تىركەۋدەن كەيىنگى قاۋىپسىزدىگىن قاداعالاۋعا جاۋاپتى ۇيىمداردىڭ مەكەنجايى كورسەتىلگەن، ولارعا قولايسىز رەاكسيالار تۋرالى حابارلاۋعا بولادى.
- ءبىرقاتار ەلدەر بالالاردى ۆاكسيناسيالاۋدان باس تارتتى. نەگە ءبىز ونى جاسايمىز؟
ددۇ 12-17 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردى «كوميرناتي» («پفايزەر» كومپانياسى) ۆاكسيناسىمەن ۆاكسيناسيالاۋدى ۇسىنادى.
بۇگىنگى تاڭدا يزرايل، فرانسيا، يتاليا، يسپانيا، گەرمانيا، برازيليا، جۇڭگو، شۆەسيا، ۇلىبريتانيا، اقش، ارگەنتينا جانە ت. ب. سياقتى كوپتەگەن دامىعان ەلدەردىڭ بيلىگى وسى ۆاكسينامەن بالالاردى كۆي-گە قارسى ۆاكسيناسيالاۋ ناۋقانىن باستادى.
- بالانى ۆاكسيناسيالاۋدان قالاي باس تارتا الامىن؟ قانشا اتا-انا بالالارىن ۆاكسيناسيالاۋدان باس تارتتى؟
پروفيلاكتيكالىق ەگۋدى جۇرگىزۋ الدىندا جالپى پراكتيكا دارىگەرى نەمەسە پەدياتر، دارىگەر بولماعان كەزدە فەلدشەر ازاماتتارعا، كامەلەتكە تولماعانداردىڭ اتا-انالارىنا نەمەسە وزگە دە زاڭدى وكىلدەرىنە جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىق زاڭناماسىندا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ارەكەتكە قابىلەتسىز دەپ تانىلعان ازاماتتاردىڭ زاڭدى وكىلدەرىنە ەگۋ جۇرگىزۋگە اقپاراتتاندىرىلعان كەلىسىم نىسانىن ۇسىنادى.
پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەردى جۇرگىزۋگە ەرىكتى تۇردە اقپاراتتاندىرىلعان كەلىسىم نەمەسە باس تارتۋ جازباشا تۇردە رەسىمدەلەدى.
- اتا-انالاردىڭ بالانى ۆاكسيناسيالاۋدان باس تارتۋى نەگە اكەلەدى؟
بالانى ەگۋدەن باس تارتا وتىرىپ، اتا-انا ءوز بالاسىن بۇۇ-نىڭ بالا قۇقىقتارى تۋرالى كونۆەنسياسىندا جانە «قر-داعى بالا قۇقىقتارى تۋرالى» زاڭدا ايقىندالعان، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىندا (29-باپ) كەپىلدىك بەرىلگەن دەنساۋلىقتى قورعاۋ قۇقىعىنان ايىرادى جانە ونى ۆاكسينامەن باسقارىلاتىن ينفەكسيالارمەن اۋىرۋ تاۋەكەلىنە ۇشىراتادى، بالالاردا كۆي اۋرۋىنىڭ ءقاۋپىن جانە وتكەرگەن كۆي-دەن كەيىنگى اسقىنۋلاردىڭ (كاۆاساكي سيندرومى) دامۋ ءقاۋپىن ەداۋىر ارتتىرادى.
- مەكتەپتەردەن باسقا قاي جەردە ۆاكسيناسيالاۋعا بولادى؟ ەمحانالار ءتىزىمى
12 جاستان اسقان جاسوسپىرىمدەردى كۆي-گە قارسى ۆاكسيناسيالاۋ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ەگۋ پۋنكتتەرىندە جۇرگىزىلەدى، سونداي-اق اتا-انالاردىڭ قالاۋى بويىنشا ەمحانادا ۆاكسيناسيالاۋدى جەكە تارتىپپەن جۇرگىزۋگە جول بەرىلەدى.
- جولداما الۋ كەرەك پە؟
جولداما الۋ مىندەتتى ەمەس. ۆاكسيناسياعا «Egov» پورتالى ارقىلى نەمەسە تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا مەديسينالىق ۇيىمنىڭ تەلەفونى ارقىلى جازىلۋعا بولادى.
الايدا، جاسوسپىرىمدەردى ۆاكسيناسيالاۋ مەدقىزمەتكەر اقپاراتتاندىرىلعان كەلىسىمنىڭ قول قويىلعان نىسانىن العاننان كەيىن عانا جۇرگىزىلەدى.
- بالالاردىڭ ۆاكسيناسيا پاسپورتىن قايدان جۇكتەپ الۋعا بولادى؟ قاعاز نۇسقاسىن قالاي الۋعا بولادى؟
ۆاكسيناسيادان كەيىن جاسوسپىرىمدەردە دە ۆاكسيناسيا پاسپورتى جاسالادى.
ەلەكتروندىق ۆاكسيناسيا پاسپورتىن «eGov mobile» موبيلدىك قوسىمشاسىنان جۇكتەۋگە بولادى. QR-كودى بار قاعاز تاسىعىشتاعى كۆي-گە قارسى ۆاكسيناسيا تۋرالى انىقتامانى تۇرعىلىقتى جەرىڭىز بويىنشا مەديسينالىق ۇيىمنان الا الاسىز.
- ۆاكسيناسيا الدىندا بالالاردى مەديسينالىق قاراپ تەكسەرۋ بار ما؟
پروفيلاكتيكالىق ەگۋدى جۇرگىزۋ الدىندا جالپى پراكتيكا دارىگەرى نەمەسە پەدياتر، دارىگەر بولماعان كەزدە فەلدشەر ەگىلەتىن ادامدى مەديسينالىق قاراپ تەكسەرۋدى جۇرگىزەدى، يممۋنداۋعا قارسى كورسەتىلىمدەر بولماعان كەزدە ەگىلەتىن ادامنىڭ مەديسينالىق قۇجاتىندا ەگۋ جۇرگىزۋگە رۇقساتتى رەسىمدەيدى، ەگىلەتىن ادامعا نەمەسە ونىڭ اتا-اناسىنا نەمەسە زاڭدى وكىلىنە پروفيلاكتيكالىق ەگۋ، يممۋنداۋدان كەيىنگى ىقتيمال رەاكسيالار مەن قولايسىز كورىنىستەر، ەكپەدەن باس تارتۋ سالدارلارى تۋرالى تولىق جانە وبەكتيۆتى اقپارات بەرەدى. پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەر جۇرگىزۋ الدىندا ەگىلەتىن ادامدى مەديسينالىق تەكسەرۋدى ولار دەنساۋلىق جاعدايىنىڭ ناشارلاۋىنا شاعىمدانعان جانە (نەمەسە) اۋرۋلاردىڭ وبەكتيۆتى بەلگىلەرى بولعان جاعدايدا جۇرگىزىلەدى. ەگۋلەر ازاماتتارعا، كامەلەتكە تولماعانداردىڭ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىق زاڭناماسىندا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ارەكەتكە قابىلەتسىز دەپ تانىلعان ازاماتتاردىڭ اتا-انالارىنا نەمەسە وزگە دە زاڭدى وكىلدەرىنە ەگۋلەر جۇرگىزۋگە اقپاراتتاندىرىلعان كەلىسىم الىنعاننان كەيىن جۇرگىزىلەدى. پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەردى جۇرگىزۋگە ەرىكتى تۇردە اقپاراتتاندىرىلعان كەلىسىم نەمەسە باس تارتۋ جازباشا تۇردە رەسىمدەلەدى.
- وقۋ كەزەڭىندە ۆاكسيناسيا؟
كۆي-گە قارسى ۆاكسيناسيا وسى ايدا ۆاكسينانىڭ وڭىرگە تۇسۋىنە بايلانىستى باستالادى. جاسوسپىرىمدەردى ۆاكسيناسيالاۋ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ەگۋ پۋنكتتەرىندە جۇرگىزىلەدى، سونداي-اق اتا-انالاردىڭ قالاۋى بويىنشا تىركەلگەن جەرى بويىنشا ەمحانادا جۇرگىزىلۋى مۇمكىن. مەكتەپتەردە ۆاكسيناسيا جۇرگىزۋ كەزىندە ەكپە العان جاسوسپىرىمدەر ۆاكسيناسيادان كەيىن 30 مينۋت بويى مەديسينالىق باقىلاۋدا بولادى. وسىدان كەيىن ەگىلگەندەر كەرى ساباققا ورالا الادى، قاجەت بولعان جاعدايدا (السىزدىك، تەمپەراتۋرانىڭ جوعارىلاۋى جانە ت. ب.) ساباقتان بوساتىلىپ، اتا-انالارى الدىن-الا حابارلاندىرىلىپ، ۇيگە جىبەرىلۋى مۇمكىن.
- جاس ساناتى بويىنشا ۇيىمداستىرۋ جانە ءتارتىپ، الدىمەن 12-13 جاس، سودان كەيىن 14-15 جاس نەمەسە قالاي؟
جاسوسپىرىمدەردى ۆاكسيناسيالاۋ جاسوسپىرىمدەردىڭ ۇلكەن جاس ساناتىنان، ياعني 16-17 جاستاعى جاسوسپىرىمدەردەن باستالادى. كەيىننەن باسقا جاس توبىنداعى، ياعني 15، 14، 13 جانە 12 جاستاعى جاسوسپىرىمدەر تارتىلاتىن بولادى.
- 17-18 جاس اراسىنداعى جاسوسپىرىمدەرگە قالاي جۇرگىزىلەدى؟
كوميرناتي ۆاكسيناسىن («پفايزەر» كومپانياسى) پايدالانا وتىرىپ كۆي-گە قارسى ۆاكسيناسيالاۋ 12-دەن 17 جاسقا دەيىنگى (قوسا العاندا) جاسوسپىرىمدەرگە جۇرگىزىلەتىن بولادى. بۇل رەتتە ەگەر ۆاكسيناسيا العان كەزدە ءجاسوسپىرىمنىڭ جاسى 18 جاسقا تولماعان بولسا، وندا ءجاسوسپىرىم پفايزەر ۆاكسيناسىمەن ەگىلەدى جانە 21-28 كۇن ارالىعىمەن ۆاكسيناسيا كۋرسى 18 جاسقا تولعاننان كەيىن اياقتالۋى مۇمكىن.
18 جاسقا تولعان ادامدارعا ۆاكسيناسيا ەرىكتى نەگىزدە باسقا قولدا بار ۆاكسينالارمەن جۇرگىزىلەتىن بولادى.
- ەگەر بالا قانداي دا ءبىر مەديسينالىق ەسەپتە تۇرسا، ول ۆاكسيناسيالاۋعا جاتادى ما؟
ديسپانسەرلىك ەسەپتە تۇرعان جاسوسپىرىمدەر ەمدەۋشى دارىگەردەن كونسۋلتاسيا جانە رۇقسات العاننان كەيىن كۆي-گە قارسى ۆاكسيناسيالاۋعا جىبەرىلەدى. جاسوسپىرىمدە سوزىلمالى اۋرۋلار بولعان كەزدە، رەميسسيا كەزەڭىندە ۆاكسيناسيا جۇرگىزىلەدى.
- بالانى ۆاكسيناسيالاۋ الدىندا اتا-انالارى نە ىستەۋى كەرەك (جقت، قىسىم، ساتۋراسيا تالداۋلارىن تاپسىرۋ)؟
ۆاكسيناسيا جۇرگىزۋ الدىندا مەديسينا قىزمەتكەرى ارتەريالىق قىسىمدى، ساتۋراسيانى، تەمپەراتۋرانى ولشەي وتىرىپ، جاسوسپىرىمگە مەديسينالىق قاراپ تەكسەرۋ جۇرگىزەدى، تەرى جابىندارى مەن كورىنەتىن سىلەمەيلى قابىقتاردى قاراپ تەكسەرەدى جانە جالپى جاي-كۇيىن باعالايدى.
شاعىمدار مەن كلينيكالىق كورسەتىلىمدەر انىقتالعان كەزدە ءجاسوسپىرىم قوسىمشا زەرتحانالىق-اسپاپتىق زەرتتەۋلەرگە جىبەرىلەدى. كورسەتىلىمدەر بويىنشا سالالىق مامانداردىڭ كونسۋلتاسياسىنا جىبەرىلۋى مۇمكىن.