بيىل قاستەرلى تاۋەلسىزدىگىمىزگە 30 جىل تولادى. بۇل – قايتا جاڭعىرعان قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ، اتا-بابالارىمىز اڭساعان ازاتتىقتىڭ تۇعىرى نىعايا تۇسكەنىن ايگىلەيتىن ماڭىزدى بەلەس. تاريح تۇرعىسىنان العاندا، وتىز جىل – كوزدى اشىپ جۇمعانداي قاس-قاعىم ءسات. دەگەنمەن، بۇل كوپتەگەن حالىقتار ءۇشىن قيىندىعى مەن قۋانىشى، داعدارىسى مەن دامۋى الماسقان تۇتاس ءداۋىر دەۋگە بولادى. ءبىز دە وسىنداي جولدان ءوتىپ كەلەمىز.
قاسىم-جومارت توقايەۆ.
2016 جىلدىڭ باستى وقيعالارى
- «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس حVءىى سەزى.
- قازاقستان پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىسى جانە جەرگىلىكتى ءماسليحاتتار دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋى
- ەلباسىنىڭ «الەم. ءححى عاسىر» مانيفەسى.
- يسلام ىنتىماقتاستىعى ۇيىمىنىڭ XIII ءسامميتى.
- قازاقستاننىڭ ازيا توبى مەملەكەتتەرىنىڭ اتىنان بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 2017-2018 جىلدارعا تۇراقتى ەمەس مۇشەسى بولىپ سايلانۋى.
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جينالىس.
31 ناۋرىزدا قازاقستان پرەزيدەنتى يادرولىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى IV سامميتكە قاتىسۋ ءۇشىن امەريكا قۇراما شتاتتارىنا باردى. وسىناۋ جاھاندىق فورۋم اياسىندا ەلباسىنىڭ «الەم. ءححى عاسىر مانيفەسى» جاريالاندى. سامميتتە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءسوز سويلەدى. سامميت اياسىندا قازاقستان مەن اقش مەملەكەتتەرىنىڭ پرەزيدەنتتەرى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن باراك وباما يادرولىق قاۋىپسىزدىك جانە يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى بىرلەسكەن مالىمدەمەگە قول قويدى. «اقش قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ يادرولىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋ، سونداي-اق، ۆاشينگتون، سەۋل جانە گااگا سامميتتەرىنىڭ يادرولىق قاۋىپسىزدىككە قاتىستى شەشىمدەرىن 2016 جىلى ىسكە اسىرۋ جونىندەگى كۇش-جىگەرىن قۇپتايدى»، – دەلىنگەن مالىمدەمەدە.
4-5 قىركۇيەكتە قحر-دىڭ حانچجوۋ قالاسىندا G20-نىڭ ءحى-شى ءسامميتى ءوتتى. وسىناۋ الەمنىڭ الپاۋىت مەملەكەتتەرىنىڭ القالى جيىنىنا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تا قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى.
قازاقستان ازيا-تىنىق مۇحيتى ايماعىنان 2017-2018 جىلدارعا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى بولىپ سايلاندى. بۇل تۋرالى 2016 جىلدىڭ 28 ماۋسىمىندا نيۋ-يوركتەگى بۇۇ باس اسسامبلەياسىندا وتكەن داۋىس بەرۋ ناتيجەسىندە انىقتالدى.
ءبىزدىڭ دايەكتەمە: باس اسسامبلەيادا وتكەن داۋىس بەرۋ كەزىندە قازاقستان 138 مەملەكەتتىڭ قولداۋىنا يە بولدى. ول بۇل سايلاۋدا 55 داۋىس جيناعان تايلاند مەملەكەتىنەن باسىم ءتۇستى. ايتا كەتەيىك، ازيا-تىنىق مۇحيتى ايماعى مەملەكەتتەرى اتىنان 1 ورىنعا قازاقستان جانە تايلاند ەلدەرى تالاسقان بولاتىن. «داۋىس بەرۋشىلەردىڭ ۇشتەن ەكىسىنىڭ قولداۋىنا يە بولىپ، قازاقستان قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە 2 جىلعا تۇراقتى ەمەس مۇشە بولىپ سايلاندى، بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە 15 مەملەكەت مۇشەلىك ەتەدى. ۇلىبريتانيا، جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسى، فرانسيا، رەسەي فەدەراسياسى جانە امەريكا قۇراما شتاتتارى – كەڭەستىڭ تۇراقتى مۇشەلەرى. ودان بولەك 10 تۇراقتى ەمەس مۇشە مەملەكەتتى باس اسسامبلەيا ەكى جىلعا سايلايدى. ءار جىل سايىن ونىڭ بەسەۋى جاڭارىپ وتىرادى.
***
قازاقستاننىڭ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 2017-2018 جىلدارداعى تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگىنە سايلانۋىنا بايلانىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ ۇندەۋىنەن:
قىمباتتى وتانداستار! قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعى بەلەسىندە تاعى ءبىر ماڭىزدى تاريحي وقيعا بولدى.ەلىمىز بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 2017-2018 جىلدارداعى تۇراقتى ەمەس مۇشەلەرى قۇرامىنا ەندى.بۇل كەڭەس – بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسىمەن «حالىقارالىق بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ باستى جاۋاپكەرشىلىگى» جۇكتەلگەن، تۇراقتى جۇمىس جاسايتىن ورگان.ەلىمىزدىڭ وعان سايلانۋى – قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلى مەن ەڭبەگىنىڭ مويىندالۋى دەگەن ءسوز... بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە سايلانۋ – بۇكىل قازاقستان حالقىنىڭ لايىقتى تابىسى. بۇل – ۇلت تولىسقاندىعىنىڭ كورسەتكىشى.بۇل قازاقستاننىڭ الەمدەگى اسا دامىعان مەملەكەتتەر قاتارىنا ەنۋ، ءقاۋىپسىز جانە وسىپ-وركەندەگەن بولاشاق قۇرۋ جولىنداعى تاعى ءبىر تاريحي قادامى بولماق. مەن بارلىق قازاقستاندىقتاردى ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعى بەلەسىندەگى وسى ماڭىزدى وقيعامەن قۇتتىقتاعىم كەلەدى. بۇل – ەلىمىز ءۇشىن قۋانۋعا بولاتىن لايىقتى وقيعا.
2016 جىل حالىقارالىق ارەنادا قازاقستاننىڭ ەاەو-داعى ءتوراعالىق قىزمەتىمەن باستالدى. ەاەو-داعى ءتوراعالىقتىڭ باسىمدىعى – ءۇشىنشى ەلدەرمەن جانە ماڭىزدى ينتەگراسيالىق بىرلەستىكتەرمەن – ەڭ الدىمەن، ەۋروپالىق وداقپەن جانە جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىمەن ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستاردىڭ تەرەڭدەۋىمەن ورنەكتەلدى. ناۋرىز ايىندا ۆاشينگتوندا وتكەن يادورلىق قاۋىپسىزدىكتىڭ ءتورتىنشى سامميتىندە قازاقستاننىڭ ءقاۋىپسىز الەمدى قولداۋداعى كوپجىلدىق قىزمەتىنە ايىرىقشا باعا بەرىلدى. ەلىمىز «يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋداعى حالىقارالىق كوشباسشىلىعى ءۇشىن» ارنايى ماراپاتقا يە بولدى. ال، 30 ماۋسىمدا بۇۇ-نىڭ باس حاتشىسى پان گي مۋن نۇرسۇلتان نازاربايەۆتى قازاقستاننىڭ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس وكىلى بولىپ سايلانۋىمەن قۇتتىقتادى. سايلاۋداعى داۋىس بەرۋدىڭ ناتيجەسى – بۇل قازاقستاننىڭ بەلسەندى جۇرگىزىپ كەلە جاتقان سىرتقى ساياساتىنا بەرىلگەن زور باعا ەكەنى داۋسىز.
ەلدەگى جاعدايعا كەلسەك، جىل باسىنان-اق دامۋدىڭ الەمدىك ستاندارتتارىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن قاجەتتى بارلىق زاڭدار قابىلداندى. 1 قاڭتاردان باستاپ مەملەكەتتىڭ، ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ دامۋىنا تۇبەگەيلى جاڭا قۇقىقتىق ورتا قالىپتاستىراتىن 59 زاڭ كۇشىنە ەندى. قاڭتار ايىندا حالىق الدىندا سويلەگەن سوزىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلىمىز وسى ۋاقىتقا دەيىن قول جەتكىزگەن تابىستارعا توقتالا كەلە: «ءبىز كوپتەگەن سىناقتاردان ابىرويمەن وتتىك، شىڭدالدىق، رۋحىمىز بەكىدى. ءبىز ۇلى دالا ەلى – جاڭا قازاقستاندى – ۇلى دالانىڭ جاڭارعان ەلىن قۇردىق»،– دەدى.
شىلدە ايىندا ەلوردامىز ميلليون تۇرعىنى بار قالاعا اينالدى. ەكونوميكالىق تاۋەكەلدەرگە قاراماستان، مەملەكەت بەلسەندى الەۋمەتتىك ساياساتتى جۇرگىزۋدى قولعا الدى. ەلباسى اتاپ وتكەندەي، 2016 جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىسى 29 پايىزعا دەيىن، زەينەتاقى 40 پايىزعا دەيىن ءوستى، ورتاق زەينەتاقى يندەكساسيالاندى. سونداي-اق 2016 جىلى مۇگەدەكتىگى مەن اسىراۋشىسىنان ايىرىلۋعا بايلانىستى الەۋمەتتىك جاردەماقىلار، شاكىرتاقىلار 25 پايىزعا ءوستى.
ءماجىلىس دەپۋتاتتارى 2016 جىلى 13 قاڭتاردا كەزەكتەن تىس پارلامەنت سايلاۋىن وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسادى. راسىندا دا، پارلامەنت سايلاۋىن ۋاقىت وزدىرماي، ءماسليحاتتاردىڭ سايلاۋىمەن بىرگە وتكىزۋ – ۋاقىت تالابى ەدى. ءسويتىپ، ءماجىلىستىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋى 2016 جىلعى 20 ناۋرىزعا بەلگىلەندى.
ەلباسى 2016 جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە «ب» كورپۋسىنداعى قىزمەتكەرلەردىڭ ايلىعى 30 پايىزعا دەيىن، ال الەۋمەتتىك قىزمەتشىلەردىكى 40 پايىزعا دەيىن وسەتىنىن حابارلادى. مۇگەدەكتەر مەن اسىراۋشىسىنان ايىرىلعانداردىڭ الەۋمەتتىك جاردەماقىلارى، سونداي-اق ستۋدەنتتەردىڭ ستيپەنديالارى 25 پايىزعا وسەتىن بولدى. مەملەكەت ەڭ قيىن جاعدايدىڭ وزىندە وسىلايشا حالىق الدىنداعى الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋدى جالعاستىرا بەردى. جۇمىسسىزدىقتىڭ ءوسىمى تەجەلدى. ۇكىمەت ءوزىنىڭ بارلىق الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەرىن ورىنداپ شىقتى. بيۋدجەتتەگىلەردىڭ ەڭبەكاقىسى جانە جاردەماقىلار ۇلعايدى. از قامتاماسىز ەتىلگەن وتباسىلارعا تىكەلەي كومەك رەتىندە 2016 جىلى 1،5 ميلليارد تەڭگە بولىنگەن. جارتى ميلليون كوپبالالى وتباسى مەملەكەتتىك جاردەماقى الدى. ون جىلدىڭ ىشىندە بالا تۋعاندا بەرىلەتىن جاردەماقشانىڭ كولەمى 6 ەسە، ال بالانى كۇتۋگە بايلانىستى بەرىلەتىن جاردەم 4 ەسە ارتتى.
1 ناۋرىز – العىس ايتۋ كۇنى العاش رەت ەلىمىزدە 2016 جىلى اتالىپ ءوتتى. وسى ايدان باستاپ «مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ تۋرالى» زاڭ كۇشىنە ەندى. ەلەكتروندى ۇكىمەتتىڭ مۇمكىندىكتەرى كەڭەيدى. تەك 2016 جىلى عانا egov.kz پورتالى ارقىلى 40 ميلليوننان استام، ال «ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت» وفيستەرىندە 36 ميلليوننان استام مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتىلدى.
2016 جىلدىڭ ەلەۋلى مادەني وقيعاسى، مادەني برەندتىڭ جاڭعىرۋى رەتىندە ەلورداعا الماتىدان «قازاقكونسەرتتىڭ» كوشىرىلۋى ەدى. وسى جىلى «ۇلى دالا ەلى» اتتى قازاقستان تۋرالى ءموبيلدى قوسىمشانىڭ تۇساۋى كەسىلدى، ول ءۇش تىلدەگى ساندىق ەنسيكلوپەديا تۇرىندە ومىرگە كەلدى.
29 قاڭتار
نۇر-سۇلتانداعى تاۋەلسىزدىك سارايىندا «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس حVءىى سەزى اشىلدى. ەلىمىزدى دامىتۋدىڭ نەگىزگى ماسەلەلەرىنە ارنالعان سەزد جۇمىسىنا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءتوراعالىق ەتتى.
10 اقپان
مەملەكەت باسشىسىنىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ينستيتۋتىن قۇرۋ تۋرالى» جارلىعى شىقتى.
1 ناۋرىز
نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن ەلوردادا العىس ايتۋ كۇنىنە ارنالعان اۋقىمدى شارا ۇيىمداستىرىلدى. قازاقستاندىقتار بۇدان بىلاي جىل سايىن بۇل كۇندى العىس ايتۋ كۇنى رەتىندە اتاپ وتەتىن بولادى.
20 ناۋرىز
قازاقستان پارلامەنتىنىڭ ءماجىلىسى مەن جەرگىلىكتى ءماسليحاتتار دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋلارى ءوتتى. ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋى ناتيجەسىندە «نۇر وتان» پارتياسى 82 پايىزدان استام داۋىس جيناپ، ايقىن باسىمدىقپەن جەڭىسكە جەتتى.
30 ناۋرىز
بەلگيا كورولدىگىنىڭ استاناسى - بريۋسسەلدە (ەۋروپالىق وداق مەملەكەتتەرىنىڭ بەيرەسمي ورتالىعى) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن ەكى كەزدەسۋ ءوتتى. قازاق باسشىسى ەۋروپالىق كەڭەس ءتوراعاسى دونالد تۋسكپەن جانە ەۋروپالىق كوميسسيا ءتوراعاسى جان-كلود يۋنكەرمەن ماڭىزدىلىعى جونىنەن اۋقىمدى، وزەكتى ماسەلەلەردى تالقىلاپ، ءوزارا ءتيىمدى ۋاعدالاستىقتارعا قول جەتكىزدى.
2 ءساۋىر
مەملەكەت باسشىسىنىڭ كۋبا مەملەكەتىنە ساپارىندا ءبىرقاتار مەموراندۋمعا قول قويىلدى. گاۆانا قالاسىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن كۋبا مەملەكەتتىك كەڭەسىنىڭ جانە مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى راۋل كاسترو ماڭىزدى ماسەلەلەر بويىنشا كەلىسىمگە كەلدى.
11 ءساۋىر
قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ رەسمي ساپارمەن يران يسلام رەسپۋبليكاسىنا باردى. يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى حاسان ءرۋحانيدىڭ شاقىرۋى بويىنشا ۇيىمداستىرىلعان ساپار بارىسىندا ءوزارا ىنتىماقتاستىققا جول اشاتىن 60-تان استام ەكىجاقتى قۇجاتتارعا قول قويىلدى.
31 مامىر
ەلوردادا وتكەن جوعارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭەستىڭ وتىرىسىندا باس قوسقان قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين، بەلارۋس پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو، ارمەنيا پرەزيدەنتى سەرج سارگسيان جانە قىرعىزستان پرەزيدەنتى المازبەك اتامبايەۆ مەملەكەتتەرارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىن تالقىعا سالدى.
16 ماۋسىم
رەسەيدە حالىقارالىق حح پەتەربۋرگ ەكونوميكالىق فورۋمى ءوز جۇمىسىن باستادى. ونىڭ جۇمىسىنا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تا قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى. ەرتەڭىنە ەلباسى فورۋم اياسىندا بۇۇ باس حاتشىسى پان گي مۋنمەن كەزدەستى، ءبىرقاتار مەملەكەتتەر باسشىلارىمەن ىنتىماقتاستىق باعىتتارىن تالقىلادى.
23 - 24 ماۋسىم
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تاشكەنت قالاسىندا وتكەن شىۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا قاتىستى. سامميت اياسىندا ەلباسى اۋعانستان پرەزيدەنتى موحامماد اشراف عانيمەن جانە پاكىستان پرەزيدەنتى مامنۋن حۋسەينمەن كەزدەستى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءۇندىستان مەن پاكىستاننىڭ شىۇ-عا قوسىلۋى ونىڭ حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلىنىڭ جوعارى ەكەنىن كورسەتەتىندىگىن اتاپ ءوتتى.
24 تامىز
ەلباسى رەسمي ساپارمەن سەربيا رەسپۋبليكاسىنا باردى. پرەزيدەنتتەر نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن توميسلاۆ نيكوليچ ءبىرقاتار مەملەكەتارالىق ماسەلەلەر بويىنشا كەلىسىمگە كەلدى. قازاق باسشىسى بەلگراد قالاسىندا جامبىل جابايەۆتىڭ ەسكەرتكىشىنىڭ اشىلۋ راسىمىنە قاتىستى.
4-5 قىركۇيەك
قحر-دىڭ حانچجوۋ قالاسىندا G20-نىڭ ءحى ءسامميتى ءوتتى. وسىناۋ الەمنىڭ الپاۋىت مەملەكەتتەرىنىڭ القالى جيىنىنا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تا قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى.
19 قازان
نۇر-سۇلتان قالاسىندا راقىمجان قوشقاربايەۆ ەسكەرتكىشىنىڭ رەسمي اشىلۋى ءوتتى. 1945 جىلى قىزىل ارميا قۇرامىنداعى قازاق سولداتى رەسەيلىك گريگوريي بۋلاتوۆپەن بىرگە ءبىرىنشى بولىپ رەيحستاگتىڭ توبەسىنە جەڭىس تۋىن تىككەنى بەلگىلى.
25 قازان
ساۋد ارابياسى كورولدىگىنە رەسمي ساپارمەن بارعان نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ساۋد ارابياسىنىڭ كورولى سالمان بەن ابدەل ءازيز ءال ساۋدپەن كەزدەسىپ، كەلىسسوز جۇرگىزدى.
7 قاراشا
ەلباسى جاپونياعا رەسمي ساپارمەن بارىپ، يمپەراتور اكيحيتومەن، جاپونيا پرەمەر - ءمينيسترى سيندزو ابەمەن كەزدەستى. مەملەكەتتەر باسشىلارى ساياسي ءوزارا ءىس-قيمىل، ساۋدا-ەكونوميكالىق، مادەني-گۋمانيتارلىق قارىم-قاتىناستىڭ ماڭىزدى ماسەلەلەرىن تالقىلادى.
9-10 قاراشا
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى كورەيا رەسپۋبليكاسىنا مەملەكەتتىك ساپارمەن باردى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن كورەيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى پاك كىن حە ءوزارا كەلىسسوز جۇرگىزىپ، ساۋدا-ەكونوميكا، قارجى-ينۆەستيسيا، كولىك-كوممۋنيكاسيا، عىلىم، تەحنيكا سالالارىنداعى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ كەڭ اۋقىمدى ماسەلەلەرى اياسىندا ۋاعدالاستىقتارعا قول جەتكىزدى.
6 جەلتوقسان
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن ەلوردادا ءداستۇرلى جالپىۇلتتىق تەلەكوپىر ءوتىپ، ەلىمىز بويىنشا جيىرما ءۇش جوبانىڭ تۇساۋى كەسىلدى.
15 جەلتوقسان
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك سارايىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جينالىس ءوتتى. «تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلى – ءبىزدىڭ بۋىننىڭ ۋاقىت ولشەمىنە سىيمايتىن تەڭدەسسىز ەرلىگى. وسى مەرەيتويلىق جىلدا قازاقستاننىڭ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە سايلانۋىنىڭ سيمۆولدىق ءمانى بار. پارلامەنت قابىلداعان تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعى دەكلاراسياسى ءبىزدىڭ ۇلى جەتىستىكتەرىمىز بەن جەڭىسىمىزدى ايشىقتاعان ماڭىزدى ساياسي-قۇقىقتىق قۇجاتقا اينالدى»، – دەگەن مەملەكەت باسشىسى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ 25 جىلداعى باستى جەتىستىكتەرىنە توقتالدى. «جەتەكشى حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ پىكىرى بويىنشا، ەلىمىز الەمگە قازاقستاننىڭ «ەكونوميكالىق عاجايىبىنىڭ» جارقىن ۇلگىسىن كورسەتتى.ءبىز بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمنىڭ بىرەگەي مودەلىن قالىپتاستىردىق. جالپى حالىقتىڭ قالاۋىمەن قۇرىلعان حالىق اسسامبلەياسى بارلىق ۇلتتى قاناتىنىڭ استىنا الىپ، باسىن بىرىكتىرە ءبىلدى. ەڭ باستىسى، كەز كەلگەن ادام «مەن – قازاقستاندىقپىن، بۇل – مەنىڭ ەلىم، مەن مۇندا باقىتىمدى تاپتىم!» دەپ ايتا الاتىن ادىلەتتى قوعامدى ورناتتىق...جاڭا ەلدىڭ ىرگەسىن قالاعان بۇگىنگى زامانداستاردىڭ ەرەن ەڭبەگى ۋاقىت وتە كەلە، ءتىپتى مىڭ جىلدان كەيىن دە ۇرپاقتارىمىزعا وتانىمىزدى ودان ءارى ىلگەرىلەتۋ جولىندا دەمەۋ بولىپ، سەپتىگىن تيگىزە بەرەدى»، – دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
ستاتيستيكا:
2016 جىلى بارلىعى 36 زاڭ قابىلدانىپ، 43 جارلىققا قول قويىلدى.
جىل ءتۇيىنى
سونىمەن، ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ جيىرما بەسىنشى جىلى تاعى قانداي جەتىستىكتەرمەن ەستە قالدى؟ قازاقستان 2016 جىلى ءوز گازىمەن ءوزىن قامتاماسىز ەتۋگە تولىقتاي كوشتى. بۇل تەك ەكسپورت كولەمىن عانا ۇلعايتىپ قويعان جوق، سونىمەن بىرگە جۇزدەگەن مىڭ قازاقستاندىقتىڭ تۇرعىن ۇيلەرىن گازبەن قامتاماسىز ەتۋگە قول جەتكىزدى. اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى مەن قازاقستاننان ەكسپورتقا شىعارىلاتىن ونىمدەر 5%-عا ءوستى. استىق ونىمدەرى رەكوردتىق كورسەتكىشكە جەتتى. 2016 – 2017 جىلدارى الماتى – شۋ ەكىنشى تەمىر جول جەلىسى سالىندى. قازاقستاننىڭ تەمىر جول جەلىلەرىنىڭ قۇرىلىمى وڭتايلاندىرىلىپ، ەلدىڭ ينفراقۇرىلىمدىق الەۋەتى ارتتى. قازاقستاننىڭ ىشكى كولىك لوگيستيكاسى جاقساردى. جەلتوقساندا قۇرىق ايلاعىنداعى العاشقى پاروم كەشەنى ىسكە قوسىلىپ، وعان تارتىلعان تەمىر جول قۇرىلىسى اياقتالدى. مەتاللۋرگيا، مۇناي وڭدەۋ، ماشينا جاساۋ، قۇرىلىس يندۋسترياسىندا ءىرى سالا ءتۇزۋشى ءوندىرىس قۇرىلدى. وڭدەۋ سالاسىنا تارتىلعان شەتەلدىك ينۆەستيسيا مولشەرى ارتتى. ءبىر جىلدىڭ ىشىندە 130 يندۋستريالدى جوبالار قاتارعا قوسىلدى، 10 مىڭنان استام جۇمىس ورنى اشىلدى. ولاردىڭ ەڭ باستىلارى: قاراعاندى وبلىسىنداعى كوكتاسجال مىس، التىن، كۇمىس كونسەنتراتىن ءوندىرۋ كومبيناتى؛ الماتى وبلىسىنداعى شويىندى قايتا قۇيۋ كەشەنى؛ ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى بۇراندالى قوسىلىستار زاۋىتى؛ باتىس قازاقستانداعى ەكوكلاستى بەنزين ءوندىرىسى؛ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى قۇيۋ زاۋىتى. وسى جىلى شەتەل ينۆەستيسيالارىن تارتۋدا ەلىمىز ەڭ جوعارى كورسەتكىشكە قول جەتكىزدى – 14 ميلليارد دوللاردان استام ينۆەستيسيا كەلدى. نەگىزگى ينۆەستيسيالار تاۋ-كەن ءوندىرۋ جانە وڭدەۋ كاسىپورىندارىنا، گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىنا باعىتتالدى.نەگىزگى باعىت – ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ جاڭا درايۆەرىن قالىپتاستىرۋعا جانە جالعاستى يندۋستريالاندىرۋعا بايلانىستى بەلگىلەندى.
قازاقستاننىڭ بارلىق ايماعىندا «جۇمىسپەن قامتۋدى» قولداۋدىڭ كەشەندى جوسپارى بەكىتىلىپ، وندا 300 مىڭنان استام ادام قامتىلدى. 2،2 ميلليون جۇمىس ورنىن ساقتاۋ بويىنشا مەموراندۋمدار جاسالدى.
***
«...مەشىن جىلى ەلىمىز ءۇشىن ەرەكشە مەرەيلى مەجە بولدى. بيىل بۇكىل حالىق بولىپ، قاستەرلى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلدىعىن اتاپ وتتىك. جاس مەملەكەتتىڭ شيرەك عاسىرلىق شەجىرەسى ەل تاريحىندا التىن ارىپپەن جازىلدى. بۇل – ءبىزدىڭ ماڭدايىمىزعا بۇيىرعان مەرەيلى مارتەبە، ەنشىمىزگە تيگەن ەرەن باقىت...بيىلعى مەرەيتويلىق جىل ءبىز ءۇشىن ءبىرقاتار ماڭىزدى شارالارعا تولى بولدى.ەلدىڭ ساياسي ومىرىندەگى ەلەۋلى ناۋقان – پارلامەنت سايلاۋىن وتكىزدىك. ۇلى ماقسات كوزدەگەن ۇلت جوسپارىنىڭ العاشقى جىلىن تابىستى اياقتادىق.الداعى 2017 جىلدىڭ ەنشىسىندە دە ايتۋلى وقيعالار مەن اۋقىمدى ىستەر مول بولماق. ەلىمىز بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى رەتىندە قىزمەتىن باستايتىن بولادى.بۇل – كەز كەلگەن مەملەكەت قول جەتكىزە بەرمەيتىن اسقاق ابىروي، مارتەبەلى مىندەت. كەلەر جىلى استانا مەيماندارى «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسىندە باس قوساتىن بولادى.سونىمەن قاتار، الماتىدا دۇنيەجۇزىلىك قىسقى ۋنيۆەرسيادانىڭ الاۋى جاعىلادى.ەڭسەلى ەلوردامىزدا يسلام ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ءسامميتى وتەدى. ەل قۋاتتى بولماي، ب ا ق تۇراقتى بولمايدى.حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرىپ، ەكونوميكامىزدى دامىتۋعا ارنالعان شارالار جالعاسىن تابادى...».
قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ
قازاقستان حالقىن جاڭاجىلدىق قۇتتىقتاۋىنان.