رۋحاني سالا مەن ونىڭ تالانتتى وكىلدەرى قاي زاماندا دا، قاي ەلدە دە قامقورلىققا ءزارۋ. وسى تۇرعىدان العاندا، قازاق قوعامىنداعى مادەنيەت پەن بيزنەستىڭ ورتاق ءتىل تابىسا الاتىن كۇنى بولا ما؟ ولاردىڭ ءوزارا ءتيىمدى ارەكەت ەتۋى مۇمكىن بە؟ ەگەر مۇمكىن بولسا، ءدال قازىرگى ۋاقىتتا وعان نە كەدەرگى؟..
نەگىزى، مادەنيەت پەن بيزنەستىڭ اراسىنداعى بايلانىستى جولعا قويۋ ماسەلەسى ءار كەزدە، ءار ەلدە ورىن العان. اسىرەسە بيلىكتىڭ رۋحانيات سالاسىنا دەگەن ىقىلاسى ازايىپ، جاناشىرلىعى كەمىگەن كەزەڭدەردە ەۋروپا مەملەكەتتەرىنىڭ دە وسى كۇيدى باستان كەشكەنى بەلگىلى. ايتسە دە ولاردىڭ وكىمەتى قانداي جاعدايدا دا مادەنيەتتىڭ دامۋىنا ىقپال ەتۋدەن سىرتتاعان جوق. ياعني نارىق جاعدايىندا مۇلدە قورعانسىز بولىپ قالعان اتالمىش سالاعا قاتىستى ءتيىستى مىندەتتەمەلەر قابىلدادى. سونىڭ ءبىرى – مادەنيەتكە قولداۋ كورسەتۋشى بيزنەس وكىلدەرىنە ارتىقشىلىقتار بەرىپ، ناقتى جەڭىلدىكتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى. مىسالى، فرانسيادا مادەنيەت پەن بيزنەستىڭ قارىم-قاتىناسىنداعى ىلگەرىلەۋشىلىك مەسەناتتىق تۋرالى ءبىر عانا زاڭنىڭ قابىلدانۋى ناتيجەسىندە جۇزەگە اسقان. ويتكەنى اتالمىش زاڭ ارقىلى رۋحانيات وكىلدەرىنە قولداۋ كورسەتۋشىلەرگە سالىقتىق جەڭىلدىكتەر بەرىپ قانا قويماي، قايىرىمدىلىق ارەكەتتەرى ءۇشىن ولارعا مەملەكەت ەسەبىنەن سىيلىقتار تاعايىنداۋ شارالارى جان-جاقتى قاراستىرىلعان. سول سياقتى، ۇلىبريتانيادا دا مادەنيەت پەن بيزنەستىڭ قارىم-قاتىناسىن زاڭداستىرۋ ماقساتىندا سالىقتىق ىنتالاندىرۋلار مەن باسقا دا ءتۇرلى دەمەۋشىلىك جوبالار ويلاستىرىلعان. سونىڭ ىشىندە، ماسەلەن، قاجەتتى قارجىنىڭ ءبىر بولىگى دەمەۋشىنىڭ قالتاسىنان شىقسا، ەكىنشى بولىگىن مەملەكەتتىڭ ءوزى سالا وتىرىپ، مادەني جوبانىڭ مۇمكىندىگىن مەيلىنشە ارتتىراتىن اعىلشىندىق ءتيىمدى باعدارلامانىڭ ماڭىزى ەرەكشە زور.
وزگەلەر ءۇشىن الدەقاشان قالىپتى ءومىر ۇردىسىنە اينالعان وركەنيەتكە قانشا ۇمتىلعانىمىزبەن، «قىرىق كۇندىك كەمدىگىمىز» ءبارىبىر قاي تۇستان دا كورىنىپ تۇرادى. سودان دا بولار، مەسەناتتىق تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلداماق تۇگىلى، ءبىز ءتىپتى وسى ۇعىمنىڭ ماعىناسىن جەتە ءتۇسىنىپ تە ۇلگەرمەگەن سياقتىمىز. ەلىمىزدەگى قالتالى ازاماتتاردىڭ مادەنيەتكە مويىن بۇرا باستاۋى ناتيجەسىندە سوڭعى جىلداردا «الاش»، تارلان» سياقتى ءىرى سىيلىقتاردىڭ تاعايىندالا باستاعانى راس. ءبىراق، وكىنىشكە قاراي، دەمەۋشىلەردىڭ كوپشىلىگى ازدى-كوپتى جاساعان جاقسىلىقتارىن جارقىراتىپ كورسەتىپ، دابىرا قىلۋعا قۇمار. ول-ول ما، ءتىپتى مەكتەپكە ءبىر كومپيۋتەر الىپ بەرگەن دە – مەسەنات، ءبىر اۋىلعا مەكتەپ سالدىرىپ بەرگەن دە – مەسەنات. ال ول قارجى وعان قايدان كەلدى، بۇل – قانداي نيەتتەن تۋىنداعان شارا؟.. ول جاعى بەيمالىم. سول سەبەپتى دە، قوعام مەن اتىمتاي جومارتتاردىڭ ارا قاتىناسىن رەتتەپ وتىراتىن ارنايى زاڭ قالايدا قاجەت.
بۇل ونسىز دا تۇسىنىكتى. جالپى، «مادەنيەت پەن بيزنەستىڭ قارىم-قاتىناسىن رەتتەۋگە نە كەدەرگى بولىپ وتىر؟» دەگەنگە كەلسەك، مۇندا بىرنەشە باستى «تەجەگىشتەر» بار. سونىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى دە – بيزنەس وكىلدەرىنىڭ مادەني جوبالارعا قىزىعۋشىلىعىنىڭ جوقتىعى. ارينە، بۇل جەردەگى اڭگىمە – كەز كەلگەن كومپانيا جىلت ەتىپ كورىنۋدى وزىنە مارتەبە تۇتاتىن ءىرى اكسيالار جونىندە ەمەس، ونەرگە، ادەبيەتكە، مادەني مۇرالارعا قاتىستى، ياعني جۇرتشىلىققا اسا قاجەتتى، ءبىراق جۇزەگە اسىرۋعا ەشكىم قۇلىقتى بولماي جۇرگەن الدەبىر جوبالار تۋرالى بولىپ وتىر. ونداي جوبالارعا قارجى سالۋ بيزنەسمەندەر ءۇشىن اقشانى جەلگە شاشۋمەن پارا-پار. ايتپەسە اۋىل-اۋىلدا نەبىر تالانتتار ءجۇر. الماتىدا، استانادا ءوتىپ جاتاتىن ءىرىلى-ۇساقتى ونەر بايقاۋلارىنا قاتىسۋعا نەمەسە تالابىن ۇشتاپ، ارنايى ءبىلىم الۋعا، ونەرىن جەتىلدىرۋگە كەز كەلگەنىنىڭ مۇمكىندىگى بولا بەرمەيدى. سوندىقتان دا ءىرى بيزنەس يەلەرىنىڭ رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق فەستيۆالدەر مەن ونەر سايىستارىنا دەمەۋشىلىك ەتۋگە عانا قۇمارتپاي، جەر-جەردەگى تالانتتارعا، حالىق تەاترلارىنا، مادەنيەت مەكەمەلەرىنە قايىرىمدىلىق جاساۋعا تىرىسۋىنا بولار ەدى. مۇنداي ارەكەتتەر ەلىمىزدە ازىرگە نەكەن-ساياق. ويتكەنى مادەنيەتتى قولداۋ دەگەن نارسە بىزدە «الەۋمەتتىك جاۋاپتى بيزنەس» ۇعىمىنان تىس جاتىر. مادەنيەتكە مەملەكەتتىك تۇرعىدا باسىم ءمان بەرىلمەيىنشە، ونداي ۇعىمنىڭ قالىپتاسا قويۋى دا ەكىتالاي.
وكىنىشكە قاراي، دەمەۋشىلىك دەگەندى ءبىز «مادەنيەتتىڭ بيزنەسكە قول جايۋى» دەپ تۇسىنەمىز. جانە تاپ وسى تۇسىنىك تۇپتىڭ-تۇبىندە كەز كەلگەن باستامانى بەسىگىندە تۇنشىقتىرۋعا سەبەپكەر بولادى. نەگىزى، مەسەناتتىقتى «ەكىجاقتى بايۋ» دەپ قاراستىرعان ابزال. ياعني مادەنيەتتەن اقشا اياماعان ادام ءوزى دە رۋحاني جاعىنان وسەدى، كەمەلدەنەدى. ونەرگە جاي ادام ەمەس، ونىڭ باعاسىن بىلگەن، قادىرىنە جەتكەن ادام عانا ناعىز جاناشىر بولادى. سونداي-اق كوزبوياۋشىلىق ءۇشىن ىستەلگەن ءبىر رەتتىك شارا ەمەس، ۇلت مادەنيەتىنىڭ بولاشاعىنا الاڭداۋ مەن ونەر ادامىن جاڭا جەتىستىكتەرگە جىگەرلەندىرۋ ماقساتىنان تۋىنداعان ىزگىلىكتى ءىس قانا شىن مانىسىندە قايىرلى...