يتكويلەك نەمەسە يتجەيدە - جاڭا تۋعان سابيگە قىرقىنان شىققانشا كيگىزىلەتىن ءداستۇرلى كيىم. قازىرگى تاڭدا ونى ارنايى تىگىپ كيگىزۋ سيرەك كەزدەسكەنىمەن، ىرىمدىق ءمانى ساقتالىپ، جاس انالار نارەستەنىڭ العاشقى كيىمىن ىرىم رەتىندە ءسابي كۇتىپ جۇرگەن كەلىنشەكتەرگە بەرەتىن ءداستۇر جالعاسىپ كەلەدى. Aqshamnews.kz ءتىلشىسى يتكويلەك اتاۋىنىڭ توركىنىن جانە ونىڭ ءمان-ماعىناسىن زەردەلەپ كوردى.
يتكويلەكتى بۇرىن وتە جۇمساق ماتادان - شىت، سيسا، باتەس، بوزدەن تىگىپ، تىگىسىن بالانىڭ دەنەسىنە باتپاۋ ءۇشىن سىرتىنا قاراتىپ جورمەلەگەن. كيىمنىڭ ەتەگى مەن شەتتەرىن بۇكپەي، كەڭ ەتىپ ءپىشۋى بالانىڭ جاقسى ءوسىپ، ۇزاق عۇمىرلى بولسىن دەگەن تىلەكتەن تۋعان. كەيدە ونى كوپ جاساعان ادامنىڭ كيىمىنىڭ قيىندىسىنان تىگەتىن ىرىم دا بولعان.
ق ر ۇم ماتەريالدارى بويىنشا سۋرەتىن سالعان ج. شايكەن.
ءداستۇردىڭ يتكە بايلانىستىرىلۋى تۋرالى ەتنوگراف دوسىمبەك قاتران بىلاي دەيدى:
"قازاقتا يت - ءوسىپ-ونۋدىڭ، بەرەكەنىڭ نىشانى. قىرقىنان شىعۋ كەزىندە بالانىڭ شاشى مەن تىرناعى الىنعان سوڭ، يتكويلەككە ءتاتتى-دامدى قوسىپ ءتۇيىپ، ونى ءيتتىڭ موينىنا بايلايدى. سوسىن ءيتتى قۋىپ جىبەرەدى. سول كەزدە بالالار ءيتتىڭ سوڭىنان جۇگىرىپ، ىلىنگەن ءتاتتىنى الۋعا تىرىسادى"، - دەيدى ەتنوگراف.
بۇل عۇرىپ "يت قۋۋ" دەپ تە اتالادى. نەگىزگى ءمانى - ءيتتىڭ قىرىق جانى بار، پالە-جالانى وزىمەن بىرگە الىپ كەتەدى دەگەن سەنىمنەن تۋعان. سونداي-اق بالا يت سياقتى جۇيرىك، العىر، "يتجاندى" بولسىن دەگەن ىرىم بار. قازاقتا "يتجاندى" ءسوزى ءتوزىمدى، بەرىك ادامدى بىلدىرەدى.
سۋرەتتە يتكويلەك بايلانعان ءيتتى قۋالاۋ ءساتى بەينەلەنگەن. اۆتورى: وسپان ۇلى ە. "قازاق حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرى. بالالىق شاق، ۇيلەنۋ. گرافيكا " (الماتى، 2009) اتتى ەڭبەكتەن.
يتكويلەك اتاۋىنا قاتىستى حالىق اراسىندا قىزىقتى اڭىز دا بار. اڭىز بويىنشا، اللا ادامدى جاراتقاندا، كىندىگىنەن قالعان ءبىر شوكىم بالشىقتان ءيتتى جاراتىپتى. كىندىك بالشىعىنان جارالعان سوڭ، العاشىندا ونىڭ تەرىسى تۇكسىز، جالاڭاش بولىپتى. ءىبىلىس ادامعا ءتىل تيگىزىپ، بەتىنە تۇكىرگەن كەزدە يت ونى قورعاپ، ىبىلىسكە تاپ بەرەدى. اشۋلانعان ءىبىلىستىڭ قاھارىنان يت توڭىپ ولەدى. اللا ونىڭ ەرلىگىنە ريزا بولىپ، قايتا ءتىرىلتىپ، دەنەسىن قالىڭ تەرىمەن قاپتايدى. سول كونەدەن بەرى يت - ادامنىڭ ەڭ سەنىمدى سەرىگى سانالعان.
جاڭا تۋعان بالانى دا بالە-جالادان قورعاۋ ءۇشىن يتكويلەك كيگىزۋ وسى نانىمنان قالعان دەلىنەدى. بۇرىن بالانىڭ يتجەيدەسىن جاۋگەرشىلىككە كەتكەن ەر-ازاماتتار ءتىپتى بويتۇمارداي كورىپ، وزىمەن بىرگە الىپ جۇرگەن.
ەتنوگرافتاردىڭ ايتۋىنشا، يتكويلەكتى بالا سۇيمەگەن كەلىنشەكتەر دە ىرىمداپ الادى. كيىمدى بەرگەندە ونىڭ ءبىر شەتىنەن كىشكەنە كەسىپ الۋ ءداستۇرى بار. سوندىقتان قازاقتار يتكويلەكتى قاستەرلى بۇيىم سانايدى.