سوڭعى ۋاقىتتا پوليسيا جانە باسقا دا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كەيپىندەگى الاياقتىق قوڭىراۋلار جيىلەپ كەتتى.
ءىىم الاياقتاردىڭ جاڭا امالدارى تۋرالى ەسكەرتەدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz Polisia.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
سوڭعى ۋاقىتتا قازاقستاندىق ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارىنىڭ ابونەنتتىك نومىرلەرىنە ۇقساس اۋىستىرۋ نومىرلەرىن پايدالانا وتىرىپ پوليسيا جانە باسقا دا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كەيپىندەگى الاياقتىق قوڭىراۋلار جيىلەپ كەتتى.
الاياقتار وزدەرىن انىقتاۋشىلار نەمەسە تەرگەۋشىلەر رەتىندە تانىستىرىپ، پوليسيانىڭ بولىمشەسىنە ونلاين-نەسيە راسىمدەلگەنى تۋرالى ازاماتتاردىڭ تۋىستارى نەمەسە تانىستارى حابارلاعانىن ايتادى. دەرەكتەردى ناقتىلاۋ ءۇشىن قىلمىسكەرلەر ازاماتتارعا شوتتار تۋرالى اقپاراتتى، سونداي-اق جەكە اقپاراتتى – ءتاا، جسن جانە ت.ب. حابارلاۋدى ۇسىنادى. ازاماتتار الاياقتىق ارەكەتتەردىڭ قىسىمىمەن قاشىقتان قول جەتكىزۋگە ارنالعان قوسىمشالاردى ءوز قۇرىلعىلارىنا ورناتقان جاعدايلارلار دا كەزدەسەدى. بۇل ارەكەتتەردىڭ بارلىعى قىلمىسكەرلەر ىقتيمال قۇربانداردىڭ بانكتىك كارتالارى مەن دەپوزيتتەرىنە قول جەتكىزۋگە، ودان ءارى ولاردان اقشا اۋدارۋعا نەمەسە نەسيە الۋعا باعىتتالعان.
الاياقتاردىڭ قۇربانى بولماۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
ەگەر سىزگە بانكتىڭ نەمەسە پوليسيانىڭ بولجامدى قىزمەتكەرىنەن وسىنداي قوڭىراۋ تۇسسە، مالىمەتتەردى ناقتىلاۋ ءۇشىن تەلەفوندى قويىپ، بانككە حابارلاسۋ ۇسىنىلادى. پوليسيا دا، بانك قىزمەتكەرلەرى دە ەشقاشان بانكتىك شوتتار نەمەسە جەكە دەرەكتەر تۋرالى دەرەكتەردى راستاۋدى سۇرامايتىنىن ەستە ۇستاعان ءجون. قانداي دا ءبىر سىلتاۋمەن ءۇشىنشى تۇلعالارعا – بانكتەردىڭ، ولاردىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتتەرىنىڭ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جانە ت.ب. دەربەس دەرەكتەردى، شوتتاردىڭ دەرەكتەمەلەرىن، بانكتەن ءسىزدىڭ ابونەنتتىك نومىرىڭىزگە كەلىپ تۇسكەن sms-كودتاردى بەرمەڭىز.
سونىمەن قاتار، ءسىزدىڭ بانكتىك شوتتارىڭىزدىڭ قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاراپايىم قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋ قاجەت:
– كۇردەلى بولۋى ءتيىس پارولدەردى ۇنەمى وزگەرتىڭىز؛
– تولەم جۇيەلەرىندە بار بارلىق قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرىن قوسۋ: sms راستاۋ، IP-مەكەنجايدى باقىلاۋ، 3D-secure جانە ت.ب.
ەگەر ءسىز اقپاراتتىق-كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى پايدالانا وتىرىپ جاسالعان الاياقتىق ارەكەتتەردىڭ قۇربانى بولساڭىز، دەرەۋ بانككە قوڭىراۋ شالىپ، ءوز شوتىڭىزدى بۇعاتتاۋىڭىز قاجەت، سونداي-اق تۇرعىلىقتى جەرىڭىز بويىنشا پوليسيا بولىمىنە حابارلاسۋىڭىز قاجەت.
بۇل قىلمىستارعا قارسى قانداي شارالار قولدانىلۋدا؟
ءبىرقاتار سەبەپتەرگە بايلانىستى، سونىڭ ىشىندە ترانسشەكارالىق، ينتەرنەت-الاياقتىقتى اشۋ جانە تەرگەۋ ءاردايىم تەز ءارى وڭاي بولا بەرمەيدى. ادەتتە، مۇنداي قىلمىستاردى جاساۋ كەزىندە ءۇشىنشى تۇلعالارعا جاسالعان بانكتىك شوتتار مەن كارتالار، سونداي-اق جالعان ابونەنتتىك نومىرلەر قولدانىلادى. ۇرلانعان اقشانى قولما-قول اقشاعا اينالدىرۋ ءۇشىن مۇلدەم جوق ادامداردىڭ دەرەكتەرىن پايدالانادى. ونلاين نارىق پەن قىزمەتتەردىڭ دامۋىن، سونداي-اق IT-قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ، ءىىم ولاردىڭ الدىن الۋ، اشۋ جانە تەرگەۋ بويىنشا ءتۇرلى شارالار كەشەنىن قابىلداۋدا. اقپاراتتاندىرۋ جانە بايلانىس سالاسىندا، سونداي-اق اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانا وتىرىپ جاسالاتىن قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى باعدارلاما قابىلداندى.
وتكەن جىلى كيبەرقىلمىسپەن كۇرەس بويىنشا بولىمشەلەردىڭ شتات سانى ۇلعايتىلدى، اۋماقتىق پوليسيا ورگاندارىندا ينتەرنەت-الاياقتىقتى اشۋ جانە تەرگەۋ بويىنشا مامانداندىرىلعان جەدەل-تەرگەۋ توپتارى قۇرىلدى. ناتيجەسىندە، اعىمداعى جىلدىڭ 3 ايىندا تىركەلگەن ينتەرنەت-الاياقتىقتاردىڭ سانى وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا ۇشتەن بىرگە (34%-عا) ازايدى.