قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى – سىرتقى ىستەر ءمينيسترى مۇحتار تىلەۋبەردى مەن يادرولىق سىناقتارعا جاپپاي تىيىم سالۋ تۋرالى شارت ۇيىمىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى روبەرت فلويد يادرولىق قارۋدان باس تارتۋ كۇنىنە وراي بىرلەسكەن مالىمدەمە تاراتتى. Almaty-akshamy.kz بۇل تۋرالى Inform.kz-كە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
بىرلەسكەن مالىمدەمەدە تاراپتار قازاقستان باستاماسىمەن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس اسسامبلەياسى جاريالاعان يادرولىق سىناقتارعا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ حالىقارالىق كۇنىنە وراي يادرولىق سىناقتاردان ازات الەم قۇرۋعا جانە يادرولىق سىناقتارعا جاپپاي تىيىم سالۋ تۋرالى شارتتىڭ (ياسجتش) كۇشىنە ەنۋىنە قول جەتكىزۋگە بەيىلدىگىن راستاپ وتىر.
سونداي-اق بيىل 30 جىلدىعىن اتاپ وتكەن قازاقستانداعى ۇلتتىق يادرولىق ورتالىعىنىڭ باس ديرەكتورى ياسجتش-نىڭ «ۆ» جۇمىس توبىنا ءتيىمدى ءتوراعالىق ەتىپ وتىرعانى؛ ياسجتش مەن يادرولىق سىناقتارعا تىيىم سالۋ تۋرالى نورما ءالى زاڭدى تۇردە مىندەتتى بولماعانىنا قاراماستان، ونى ورىنداۋ ءىس جۇزىندە جالپىعا ورتاق بولىپ تابىلاتىنى اتاپ وتىلگەن.
بۇدان بولەك، بۇگىندە ياسجتش يادرولىق قارۋسىز الەمگە قول جەتكىزۋدىڭ ءتيىمدى جانە پراكتيكالىق شاراسى بولىپ تابىلاتىنى ايتىلعان.
مۇحتار تىلەۋبەردى مەن روبەرت فلويد شارتقا قول قويعان بارلىق 186 مەملەكەتتى بيىلعى
7 قىركۇيەكتە نيۋ-يورك قالاسىنداعى بۇۇ باس شتابىندا يادرولىق قارۋسىزدانۋ كۇنىنە وراي وتەتىن جوعارى دەڭگەيدەگى پلەنارلىق وتىرىسقا شاقىردى.
«ءبىز بارلىق مەملەكەتتى يادرولىق جارىلىستارعا ءموراتورييدى ساقتاۋدى جالعاستىرۋعا شاقىرامىز»، - دەلىنگەن مالىمدەمەدە.
مالىمدەمەنىڭ تولىق ءماتىنىن ۇسىنامىز
* * *
- 1. قازاقستان باستاماسىمەن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس اسسامبلەياسى جاريالاعان يادرولىق سىناقتارعا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ حالىقارالىق كۇنىنە وراي ءبىز يادرولىق سىناقتاردان ازات الەم قۇرۋعا جانە يادرولىق سىناقتارعا جاپپاي تىيىم سالۋ تۋرالى شارتتىڭ (ياسجتش) كۇشىنە ەنۋىنە قول جەتكىزۋگە بەيىلدىگىمىزدى راستايمىز.3. بيىل قازاقستانداعى بەس حالىقارالىق مونيتورينگ جۇيەسىنىڭ ستانسيالارىن جانە بۇرىنعى سەمەي يادرولىق پوليگونىنىڭ اۋماعىن باسقاراتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق يادرولىق ورتالىعىنىڭ (ۇياو) 30 جىلدىعى اتاپ وتىلۋدە. ۇلتتىق يادرولىق ورتالىقتىڭ باس ديرەكتورى ياسجتش-نىڭ «ۆ» جۇمىس توبىنا ءتيىمدى ءتوراعالىق ەتۋدە.5. ءبىز يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ تۋرالى شارتتىڭ (ياقتش) قولدانىلۋىن قاراۋ پروسەسى شەڭبەرىندە يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ جانە قارۋسىزدانۋ رەجيمىنىڭ نەگىزگى تىرەگى رەتىندەگى ياسجتش ءرولىن راستايمىز. ياسجتش يادرولىق قارۋسىز الەمگە قول جەتكىزۋدىڭ ءتيىمدى جانە پراكتيكالىق شاراسى بولىپ تابىلادى.7. ءبىز بارلىق مەملەكەتتى يادرولىق جارىلىستارعا ءموراتورييدى ساقتاۋدى جالعاستىرۋعا شاقىرامىز. ءبىز شارتقا ءالى قول قويماعان جانە/نەمەسە راتيفيكاسيالاماعان مەملەكەتتەردى مۇنى كىدىرىسسىز جاساۋعا شاقىرامىز. ءبىز 2-قوسىمشادا كورسەتىلگەن راتيفيكاسيالاۋى ياسجتش-نىڭ كۇشىنە ەنۋى ءۇشىن قاجەت قالعان سەگىز مەملەكەتتى حالىقارالىق بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى قولداۋ ءۇشىن وسى ماڭىزدى قادامدى قولدانا وتىرىپ، يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ مەن قارۋسىزدانۋعا ءوز بەيىلدىلىگىن كورسەتۋگە شاقىرامىز.
- 8. يادرولىق قارۋسىزدانۋدى ىلگەرىلەتۋ جانە بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن نەعۇرلىم ءقاۋىپسىز ءارى سەنىمدى الەم قۇرۋ ءۇشىن – 21 عاسىرداعى ادامزاتتىڭ ورتاق ماقساتى – يادرولىق سىناقتارعا جاپپاي تىيىم سالۋ تۋرالى شارتتى ىسكە قوساتىن كەز كەلدى.
- 6. ءبىز بارلىق مەملەكەتتەردى 2022 جىلى 7 قىركۇيەكتە نيۋ-يورك قالاسىنداعى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس شتابىندا يادرولىق سىناقتارعا قارسى ءىس-قيمىلدىڭ حالىقارالىق كۇنىن اتاپ وتۋگە جانە ناسيحاتتاۋعا ارنالعان باس اسسامبلەيانىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى پلەنارلىق وتىرىسىنا قاتىسۋعا شاقىرامىز.
- 4. شارتقا قول قويعان 186 جانە راتيفيكاسيالاعان 173 مەملەكەتتەر ارقاسىندا ياسجتش-دى امبەباپتاندىرۋدا ەلەۋلى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىلدى. شارتتىڭ 25 جىلدىعىمەن تۇسپا-تۇس كەلىپ، بارلىق مۇددەلى تاراپتاردىڭ ءساتتى ۇجىمدىق كۇش-جىگەرىن كورسەتەتىن گامبيا، تۋۆالۋ، دومينيكا جانە تيمور-لەستەنىڭ تاياۋدا ياسجتش-نى راتيفيكاسيالاۋىن قۇپتايمىز. ونىڭ تەكسەرۋ رەجيمىن قۇرۋ اياقتالۋعا جاقىن. ياسجتش مەن يادرولىق سىناقتارعا تىيىم سالۋ تۋرالى نورما ءالى زاڭدى تۇردە مىندەتتى بولماعانىنا قاراماستان، ونى ورىنداۋ ءىس جۇزىندە جالپىعا ورتاق بولىپ تابىلادى.
- 2. 1991 جىلعى 29 تامىزدا سەمەي يادرولىق پوليگونىنىڭ جابىلۋى قازاقستان مەن حالىقارالىق قوعامداستىق ءۇشىن سيمۆولدىق ءمانى ەرەكشە كۇن بولدى. بۇل ماڭىزدى وقيعا ساياسي سەرپىن بەرە وتىرىپ، 1996 جىلى ياسجتش-نىڭ قابىلدانۋىنا اكەلگەن حالىقارالىق كۇش-جىگەرگە ۇلەس قوستى. ياسجتش قابىلدانعان ساتتەن باستاپ قازاقستان ياسجتش-نى جانە ونىڭ تەكسەرۋ رەجيمىن نىعايتۋدى دايەكتى تۇردە قولدايدى.