«مەدەۋ» مەملەكەتتىك ايماقتىق تابيعي ساياباعى اكىمشىلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكىزىلگەن باسپا ءسوز تۋرى بارىسىندا جۋرناليستەرگە ەرەكشە قورعالاتىن ءارى تابيعي اۋماق بولىپ تابىلاتىن باۋم توعايىنىڭ ەكوجۇيەسىن زەرتتەۋ ناتيجەلەرى تانىستىرىلدى. تالداۋ جانە باقىلاۋ قورىتىندىلارىن بوتانيكا جانە فيتويندۋستريا ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، دەندرولوگ ينگا باباي، قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ديرەكتورى، اكادەميك بۇلقايىر مامبەتوۆ جانە ت.ب. بايانداپ بەردى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.
باۋم توعايىندا بارلىعى 104 مىڭعا جۋىق اعاش وسەدى. ونىڭ ىشىندە 3311 اعاش اپاتتى جاعدايدا نەمەسە ەسكى، ياعني جارامسىز. بۇل ورماننىڭ شامامەن 3،1%-ى.
«بۇل – تابيعي پروسەسس. تابيعي ورمانداردا ورتاشا ون جىل ىشىندە بارلىق اعاشتىڭ شامامەن 5-10%-ى جارامسىز بولىپ قالادى. الايدا بۇل جەردە جاساندى جاعدايدا تۇرعان اعاشتارعا ارنايى مامانداردىڭ ارالاسۋى قاجەت. ماسەلەن، اپاتتى اعاشتار زەڭ اۋرۋىنا شالدىققان جانە ولاردى جاقىن ارادا كەسىپ تاستاماسا، الداعى ون جىلدا بارلىق توعايدان ايرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن»، – دەدى اكادەميك بۇلقايىر مامبەتوۆ.
بۇگىندە 37 187 اعاشتى قالپىنا كەلتىرىپ، ەمدەۋدى قاجەت ەتەدى. بۇلاردىڭ ىشىندە بولماشى زاقىمدانعان نەمەسە ءبىرجاقتى ءوسىپ كەتكەن اعاشتار دا بار. بيىل اعاش دىڭدەرىن زيانكەستەردەن جانە كەسەلدەردەن قۇتقارۋ ماقساتىندا سانيتارلىق ساۋىقتاندىرۋ شارالارىن، ونىڭ ىشىندە قۋراعان، اپاتتى جاعدايداعى، قۋراپ تۇسكەن بۇتاقتاردى جيناپ، تازالاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ جوسپارلانعان. 2022 جىلى 500 اعاشتى سانيتارلىق كەسۋ جوسپارلانعان. ولاردىڭ ورنىنا جاڭا اعاشتار وتىرعىزىلادى.
«ەسكى ءارى اپاتتى جاعدايداعى اعاشتار بارلىق ورمان القابىندا ورنالاسقان. ولاردىڭ ورنىنا جاڭا اعاشتار وتىرعىزىلاتىن بولادى. بۇل توعاي الماتىلىقتاردىڭ سۇيىكتى دەمالىس ورنى، سوندىقتان قۋراعان اعاشتار توعايعا كەلەتىندەردىڭ ومىرىنە، اسىرەسە، جەل تۇرعان كەزدە وتە ءقاۋىپتى»، – دەدى بوتانيكا جانە فيتويندۋستريا ينستيتۋتىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، دەندرولوگ ينگا باباي.
«مەدەۋ» ايماقتىق تابيعي ساياباعى 9 ماۋسىمنان باستاپ باۋم توعايىندا 2022 جىلى سانيتارلىق كەسۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بويىنشا قوعامدىق تالقىلاۋ ۇيىمداستىرۋدى جوسپارلاپ وتىر.
كەرەك دەرەك
«باۋم توعايى» مەملەكەتتىك تابيعي ەسكەرتكىش بولىپ تابىلادى. توعاي الماتىداعى تۇركسىب اۋدانىنىڭ سەيفۋللين جانە ءسۇيىنباي داڭعىلدارى قيىلىسىندا تەڭىز دەڭگەيىنەن 750 مەتر بيىكتىكتە ورنالاسقان. اۋماعى 139،5086 گا.
توعاي وڭتۇستىكتەن سولتۇستىككە قاراي 3،5 كم ۇزىندىقتا 0،4-08 كم كەڭ القاپتى الىپ جاتىر. ونىڭ شەكاراسى انىق بەلگىلەنگەن: شىعىسىندا – تەمىر جول جەلىسى، سولتۇستىگى مەن وڭتۇستىگىندە – تۇرعىن ۇيلەر، باتىسىندا – مويكا شاعىن وزەنى بار. باۋم توعايى - الماتىنىڭ ەڭ ۇلكەن جاسىل جانە كونە ايماعى، قالا ءۇشىن ونىڭ ماڭىزى ۇلكەن. مۇنداعى قالا جاعدايىندا قولدان جاسالعان ورمان ەكولوگيالىق، مادەني جانە ەستەتيكالىق جاعىنان دا قۇندى.
توعاي اۋماعىندا اعاشتاردىڭ 49 ءتۇرى وسەدى، ونىڭ ىشىندە جەتەۋى قىلقاندى جانە قىرىق ەكىسى جاپىراقتى. شوپتىك وسىمدىكتەردىڭ مۇندا 120-عا جۋىق ءتۇرى بار. سونىمەن قاتار بۇل جەردە قىرىققۇلاقتىڭ ءبىر ءتۇرى (سپورالىلار)، ال تومەنگى ساتىداعى وسىمدىكتەردەن جەتى ءتۇرلى ساڭىراۋقۇلاق پەن مۇك تە وسەدى. القاپتىڭ ەكوجۇيەلەرىندە فلوريستيكالىق جانە فيتوسەنوتيكالىق ارتۇرلىلىك بايقالادى.
جاسىل جەلەكتىڭ جالپى سانى: 104 429 بىرلىك، ونىڭ ىشىندە بۇتالىق – 5081 بىرلىك.
