دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ بولجامىنا جۇگىنسەك، الداعى 5-6 جىلدا بۇكىل ادامزاتتىڭ جارتىسىنا جۋىعى ارتىق سالماق ماسەلەسىمەن بەتپە-بەت كەلەتىن كورىنەدى. ياعني، سەمىزدىك – جەكەلەگەن ادامداردىڭ عانا باس اۋرۋى ەمەس، قوعامداعى وزەكتى ماسەلەگە اينالىپ بارادى.
كوپشىلىگىمىز قوماعايلىق، ياعني تاماقتى شامادان تىس كوپ جەۋ سەمىزدىككە ۇرىندىرادى دەپ ويلايتىنىمىز بەلگىلى. ارينە، بەلگىلى ءبىر مولشەردە ول راس تا. ويتكەنى قۇنارلى تاعامدار ادامنىڭ تەز تولىسۋىنا سەبەپكەر بولادى. ونىڭ ۇستىنە بۇگىندە جۇرت جاپپاي قوزعالىستان قالىپ بارادى. ەكى اتتام جەردىڭ وزىنە كولىكپەن بارامىز، جاياۋ جۇرمەيمىز. كەڭسەدە كۇنى بويى كومپيۋتەردىڭ الدىندا تاپجىلماي وتىرۋعا بارمىز. ال ۇيدە بۇكىل جۇمىس تۇرمىستىق تەحنيكانىڭ كومەگىمەن اتقارىلادى. قولمەن كىر جۋىپ، ەڭبەكتەپ ءجۇرىپ ءۇي تازالايتىن ادام از. وسىدان كەيىن ىشكەن-جەگەنىمىزدىڭ بويعا ءسىڭۋى، قورىتىلۋى دا باسقاشا بولاتىنى تۇسىنىكتى. اعزاداعى زات الماسۋ پروسەسىنىڭ بۇزىلۋىنان دا ادام تەز تولىسادى. ال سەمىزدىك قاتەرلى ىسىك، قانت ديابەتى، گيپەرتونيا، ستەنوكارديا، ميوكارد ينفاركتى، وتتە تاس پايدا بولۋى سياقتى باسقا دا كوپتەگەن سىرقاتتارعا اپارىپ سوقتىرۋى مۇمكىن ەكەنى ماماندار سوزىنەن ءمالىم.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ ءبىر كورىنىسى – دۇرىس تاماقتانۋ دەسەك، سوعان ساي ىشىپ-جەپ، اس-اۋقاتىنا ءجىتى كوڭىل ءبولىپ جۇرگەندەر قاتارى دا ساناۋلى. اسىرەسە جاستار جاعى شيكىلى-پىسىلى فاست-فۋد ونىمدەرمەن جۇرەك جالعاۋعا قۇمار. بۇرىنعى ەت، ءسۇت، قىمىز، شۇبات سياقتى تابيعي ونىمدەردەن گورى، ءقازىر جارتىلاي فابريكاتتاردان دايىندالاتىن تاعامدار ءوتىمدى. جۇرت گازدالعان سۋسىنداردىڭ ادام اعزاسىنا كەرى اسەرىن ايتىپ جەتكىزە الماي جۇرگەندە، ءتىپتى كوكا-كولا، فانتا، سپرايتتى بىلاي قويىپ، ءقازىر زياندىلىعى جاعىنان ولاردى ون ورايتىن ەنەرگەتيكالىق سۋسىندار شىقتى. ونى ءجيى ىشەتىن ادامداردا اسقازان-ىشەك اۋرۋلارى، اسقازان جاراسى، جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارى پايدا بولاتىنى ءجيى ايتىلىپ ءجۇر. ال مەكتەپ جاسىنداعى بالالار، ونىڭ ىشىندە 11-15 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردىڭ 40%-دان استامى بۇل سۋسىنداردى كۇندەلىكتى تۇتىناتىنى انىقتالعان. سەبەبى جارناماسى كۇشتى. سونداي-اق جەر-جەردەگى دۇكەندەردە، دۇڭگىرشەكتەردە ەركىن ساتىلادى. نەگىزى، دارىگەرلەر 15 جاسقا تولماعان بالالارعا جانە سوزىلمالى اۋرۋلارى بار ادامدارعا ەنەرگەتيكتەردى ىشپەۋگە كەڭەس بەرەدى.
ەلىمىزدە ءقايبىر جىلدارى مەكتەپ اسحاناسىندا جانە وعان جاقىن جەرلەردە گازدالعان سۋسىندار مەن فاست-فۋد ونىمدەردى ساتۋعا شەكتەۋ قويىلعانى بار-تىن. جاس ۇرپاقتىڭ دەنىنىڭ ساۋلىعى مەن ولاردى سالاۋاتتى ومىرگە بەيىمدەۋ ماقساتىنان تۋىنداعان وسى ءبىر وڭدى شەشىم كوپ ۇزاماي ۇمىتىلىپ، اركىم قايتادان باياعى اۋەنىنە باستى. قۇرامى كۇماندى، پايداسىنان زيانى باسىم ونىمدەر ءقازىر كەز كەلگەن دۇكەن سورەسىندە سامساپ تۇر. ءتاتتى سۋسىندار مەن سىرتتان كەلگەن كونديتەرلىك ونىمدەردىڭ جارناماسى جەر جارادى.
ەسەسىنە، دۇرىس تاماقتانۋ، سپورتپەن شۇعىلدانۋ، بوس ۋاقىتتى، دەمالىستى دۇرىس ۇيىمداستىرا ءبىلۋ سياقتى سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتايتىن شارالار جەتىسپەيدى. اسىرەسە، ۇيالى تەلەفونعا، كومپيۋتەرگە ءبىر كىرسە كۇنى-تۇنى تىرپ ەتپەۋگە بار، ونىڭ سىرتىندا ىشكەن-جەگەن تاعامى دا تالعاۋسىز جاسوسىرىمدەردىڭ ارتىق سالماق قوسۋعا بەيىم ەكەنى، بارا-بارا سەمىزدىك دەرتىنە شالدىققاندار قاتارىن تولىقتىرارى داۋسىز. ۇلت بولاشاعىن، ۇرپاق ساۋلىعىن ويلاساق، وسى جاعىنا كوڭىل ءبولىپ، ماسەلەنىڭ الدىن الۋعا تىرىسقان ءجون.