توكيو وليمپياداسىندا قازاقستان قورجىنىنا العاشقى جۇلدەنى دزيۋدوشى ەلدوس سمەتوۆ (60 كەلى) سالدى. ول قولا جۇلدە ءۇشىن بەلدەسۋدە نيدەرلاندىلىق تورنيكە تساكودەانى «التىن ۇپايمەن» جەڭدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
«التىن جۇلدە» تاعدىرى ۇزاقتاۋ شەشىلدى. نيدەرلاند باپكەرىنىڭ وتىنىشىمەن بەلدەسۋدىڭ شەشۋشى ءساتىن تورەشىلەر قايتا قاراپ، اقىرى سمەتوۆكە ۇپاي دۇرىس بەرىلگەنىن راستادى. ەلدوس اسىقپاي كۇتتى. شەشىم شىققان سوڭ دا ساباسىنان اسپاي، الدىمەن قارسىلاسىنا قۇرمەت ءبىلدىردى، سوسىن عانا قاتتى شيرىققانىن كىلەمنىڭ ورتاسىنداعى شالت قيمىلىمەن ۇقتىردى. دەگەنمەن ءبارى ىشىندە تۇر ەكەن: كىلەم سىرتىندا باپكەرى ع.جىلكەلدييەۆتىڭ قارسى الۋى مۇڭ ەكەن، ەلدوس كوز جاسىنا ەرىك بەردى. كادىمگىدەي سولىقتاي جىلادى.
بۇل كوز جاسىنىڭ سەبەبىن جانكۇيەر جاقسى بىلەدى. 2016 جىلعى ريو وليمپياداسىنىڭ فينالىندا سمەتوۆ رەسەيلىك بەسلان مۋدرانوۆقا ەسە جىبەردى. وندا دا بەلدەسۋ تاعدىرىن «التىن ۇپاي» شەشتى. ەلگە ورالعان سوڭ ەلدوس سپورتتان كەتپەيتىنىن، توكيو وليمپياداسىنىڭ التىنىن الۋعا ۋاقىتى مەن كۇش-جىگەرىن ارنايتىنىن ايتتى. مىنە، ءتورت ەمەس، بەس جىل كۇتىپ بارعاندا، توكيو كىلەمى ءبىزدىڭ باتىرعا التىن ەمەس، قولا جۇلدە ۇسىندى. ءيا، بابالار دۇنيەتانىمىنا سالساق، «ادامنىڭ قاي دەگەنى بولىپ ەدى...» دەگەنمەن سمەتوۆتىڭ قولا جۇلدەسىن ولقىسىنىپ جاتقان قازاق جانكۇيەرى جوق. بۇل جۇلدە بىزگە التىننان دا باعالى.
بىرىنشىدەن، ەلدوستىڭ قولا جۇلدەسى – توكيو وليمپياداسىنداعى قازاقستاندىق سپورتشىلاردىڭ جولاشارى. ياعني العاشقى تولىققاندى جارىس كۇنىندە-اق قازاقستان ەنشىسىنە ءبىرىنشى مەدال بۇيىرىپ، جارىس كۇنىن بىردەن جۇلدە العان 20 ەل قاتارىندا اياقتادى.
ەكىنشىدەن، ەلدوس سمەتوۆ – دزيۋدو سپورتىنان وليمپيادانىڭ ەكىنشى جۇلدەسىن جەڭىپ العان تۇڭعىش بالۋان. بۇعان دەيىن اسقات جيتكەيەۆ (2008 جىل، بەيجىڭ) – كۇمىس، وتگونسەتسەگ گالبادراح (2016 جىل، ريو) قولا جەڭىپ العان بولسا، سمەتوۆ 2016 جىلعى كۇمىسىنە بيىل توكيو قولاسىن قوسىپ وتىر.
ۇشىنشىدەن، ەلدوس سمەتوۆ – ەكى وليمپيادادا جۇلدەگە قول جەتكىزگەن جەتىنشى قازاقستاندىق سپورتشى. وعان دەيىن ە.ىبىرايىموۆ، ب.ءجۇمادىلوۆ، ا.ۆينوكۋروۆ، ءا.نيازىمبەتوۆ، گ.مانيۋروۆا جانە ي.دىچكو قوس وليمپيادادا ولجا سالدى. و.رىپاكوۆا ءۇش وليمپيادانىڭ جۇلدەسىن يەلەندى.
ۋكراينالىق الەم چەمپيونى داريا بيلوديد تە ءدال سمەتوۆتەي كۇي كەشتى. ول توكيودا 2019 جىلى وتكەن الەم چەمپيوناتىندا 48 كەلى سالماق دارەجەسىندە توپ جارعان ەدى. اراعا ەكى جىل سالىپ توكيوعا قايتا تابان تىرەگەندە، جارتىلاي فينالدا جەرگىلىكتى ف.توناكودان جەڭىلىپ قالدى. قولا جۇلدە ءۇشىن بەلدەسۋدە داريا يزرايلدىك شيرا راشوندى «التىن ۇپايمەن» زورعا تۇقىرتتى. ءسويتىپ، ول دا كىلەم شەتىندە كوز جاسىن اياماي سىعىپ الدى.
سپورت دەگەننىڭ قيىنى دا وسى: بۇكىل ءومىردى ارنايسىڭ، ءبىراق ءبىر عانا قاتەلىك ماقساتقا جەتكىزبەي قويۋى مۇمكىن، كەرىسىنشە، كۇتپەگەن ب ا ق تۇعىرعا شىعارۋى دا عاجاپ ەمەس. قالاي دەگەندە دە، سمەتوۆتىڭ جولاشار مەدالى قازاق سپورتشىلارىنا اقجولتاي بولسا دەگەن تىلەگىمىز بار.
بوكس: ءۇش شەبەر دە العا ادىمدادى
بوكس ءتۋرنيرى – وليمپيادالارداعى ەڭ ۇزاق جارىستىڭ ءبىرى. مۇندا ءار كەزەڭ اراسىندا كەمى ەكى كۇن ءوتىپ، اشىلۋ سالتاناتىمەن قاتار باستالعان دودا وليمپيادانىڭ جابىلۋ سالتاناتى قارساڭىندا ءبىر-اق اياقتالادى.
قازاقستان قۇراماسى ەرلەر اراسىنداعى سىنعا تولىق قۇراممەن قاتىسىپ جاتىر. عالىمبەك كەنجەبايەۆ شاكىرتتەرى جەرەبە بويىنشا نەگىزىنەن ەكىنشى كەزەڭنەن سىنعا ارالاسادى. العاشقى ىرىكتەۋ كەزەڭىندە شارشى الاڭعا شىققان ءۇش بوكسشى دا قارسىلاستارىنان باسىم ءتۇستى.
57 كەلى سالماقتا سەرىك تەمىرجانوۆ ۆەنگريالىق رولاند گالوشتى 5:0 ەسەبىمەن سەنىمدى جەڭدى. تەمىرجانوۆتىڭ 1/8 فينالداعى قارسىلاسى – 2017 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى ديۋك راگان (اقش). گامبۋرگتە وتكەن الەمدىك سىندا راگاندى وتانداسىمىز قايرات ەرالييەۆتىڭ جەڭگەنى ەسىمىزدە. سودان بەرى امەريكالىق بوكسشى ءبىراز بيىكتى باعىندىردى. ول ءتىپتى كاسىپقوي بوكستا ب ا ق سىناپ كورىپ، بەس كەزدەسۋدە دە جەڭىسكە جەتتى. سەرىك اككى قارسىلاسىن جەڭۋگە بارىن سالادى دەپ سەنەمىز.
زاكىر سافيۋللين (63 كەلى) العاشقى جەكپە-جەكتە پەرۋلىك لەودان پەسونى ەركىن جەڭدى. بۇل كەزدەسۋدە زاكىر بار شەبەرلىگىن پاش ەتكەن جوق. كۇشىن ۇنەمدەي ءجۇرىپ، دۇرىس تاكتيكالىق جەكپە-جەك ۇيىمداستىرا ءبىلدى. 1/8 فينالدا ول شارشى الاڭ يەسى دايسۋكە ناريماتسۋمەن قولعاپ تۇيىستىرەدى. ناريماتسۋ – 2018 جىلعى ازيا ويىندارىنىڭ قولا جۇلدەگەرى.
كەشە ءۇشىنشى بولىپ ورتاعا شىققان ساكەن بيبوسىنوۆ تا (52 كەلى) جانكۇيەردى جەرگە قاراتقان جوق. ول پۋەرتوريكولىق يانكيەل ريۆەرانى 4:1 ەسەبىمەن تۇقىرتتى. سلوۆاكيالىق تورەشى عانا ريۆەرا جەڭدى دەپ سانادى. ساكەن كەلەسى كەزەڭدە 2019 جىلعى الەم چەمپيوناتىنىڭ قولا جۇلدەگەرى ءبىلال بەننامامەن (فرانسيا) كەزدەسەدى.
دزيۋدو: ەرجان مەن جانساي تەز توقتادى
دزيۋدودان العاشقى جۇلدەنى ەلدوس سمەتوۆ ەلگە سىيلاعانمەن، ازىرشە باسقا سپورتشىلارىمىز قۋانتا الاتىن ەمەس. ريو وليمپياداسىندا قولادان جۇلدە سالعان وتگونسەتسەگ گالبادراح (48 كەلى) بۇل جولى العاشقى اينالىمنان وتە المادى. ول قىتايلىق لي ياناننان تازا جەڭىلدى. يانان دا ودان كەيىنگى بەلدەسۋىندە پورتۋگاليالىق كاتارينا كوستاعا ەسە جىبەرىپ، گالبادراحتىڭ جۇبانىش بەلدەسۋىنە بارار جولىن جاپتى.
ەرلەر اراسىندا 66 كەلىدە سىنعا تۇسكەن ەرجان سەرىكجانوۆ العاشقى كەزدەسۋدە اتاقتى ورحان سافاروۆتى (ازەربايجان) قاپى قالدىرعانمەن، 1/8 فينالدا مانۋەل لومباردودان ۇتىلدى. لومباردو دا ارى قاراي جەڭىستى ساپار جاساي العان جوق. ءسويتىپ، سەرىكجانوۆتىڭ قولا جۇلدە ءۇشىن كۇرەسۋ مۇمكىندىگى ءتىپتى دە تۋىندامادى.
كەشە جانساي سماعۇلوۆ تا (73 كەلى) ءبىر جەڭىسپەن توقتادى. ول فەرديناند كاراپەتياندى (ارمەنيا) جەڭدى دە، ەكىنشى سىندا كانادالىق ارتۋر مارگەليدونعا سوڭعى سەكۋندتاردا ۇپاي بەرىپ قويدى. مارگەليدون كەلەسى بەلدەسۋدە گرۋزين لاشا شاۆداتۋاشۆيليگە جول بەرىپ، جۇلدەدەن ءوز ءۇمىتىن عانا ەمەس، جانسايدىڭ دا ءۇمىتىن ءۇزدى.
اۋىر اتلەتيكا: از بولسا دا – ساز
دوپينگ داۋىنا ءجيى ۇشىراعان فەدەراسيالارعا توكيو وليمپياداسىنا نەبارى ەكى جولدامادان بەرىلدى. سونداي كۇيگە تاپ بولعان ەلدىڭ ءبىرى – قازاقستان. ەرلەر اراسىندا – ءبىر، ايەلدەر اراسىندا ءبىر جولدامانى قاناعات ەتىپ، جاپون جەرىنە يگور سون مەن ءزۇلفيا چينشانلونى عانا شىعارىپ سالعان ەدىك.
كەيىنگى تولقىننىڭ ىشىنەن 56 كەلى سالماق دارەجەسىندە ءوزىن جاقسى كورسەتكەن ي.سون وليمپيادادا 61 كەلىدە سىنعا ءتۇستى. ويتكەنى وليمپيادا باعدارلاماسىنان 56 كەلى الىپ تاستالىپ، ايەلدەر سىنىنا تاعى ءبىر سالماق قوسىلعان-دى.
شىنىن ايتقاندا، يگوردىڭ مىقتىلارمەن باسەكەسىن قورقاقتاي كۇتتىك. مۇنداعى نەگىزگى فاۆوريتتەر ازيالىقتار بولسا دا، گرۋزيالىق شوتا ميشۆەليدزەنى ساناتتان شىعارىپ تاستاۋعا بولمايتىن ەدى. جاپون اۋىر اتلەتى يويتي يتوكازۋ دا بەس قارۋىن اسىنىپ، ءتاس-تۇيىن دايىن بولعانى انىق.
العاشقى جۇلقا كوتەرۋ باعدارلاماسىندا يگور ءتورتىنشى ناتيجە كورسەتتى. ول ءۇش مۇمكىندىگىن دە ءساتتى پايدالاندى. الايدا تورەشىلەر ونىڭ العاشقى ەكى كەزەكتەگى 126 جانە 131 كەلىسىن سانادى دا، ءۇشىنشى جولعى 134 ۇپايىن ەسەپكە المادى. كەيىن بەلگىلى بولعانداي، سوننىڭ جارىستان بۇرىنىراق العان وڭ تىزەسىنىڭ جاراقاتى ءبارىبىر سىر بەرمەي قويماپتى. تورەشىلەر اياقتى تىكتەۋ مەن قاتار قويۋدىڭ شاعىن دەتالدارىنا دەيىن ءمان بەرىپ، 134 ەمەس، 131 ۇپايدى تىركەدى. جارىستىڭ بۇل باعدارلاماسىندا وتانداسىمىزدىڭ الدىندا لي فابين (جۇڭگو)، ەكو يۋلي يراۋان (يندونەزيا) جانە يتوكازۋ تۇردى.
سەرپە كوتەرۋگە كەلگەندە، يگور الدىمەن 155 كەلىگە تاپسىرىس بەرىپ، كەيىن ونى 156-عا وزگەرتتى. بۇل سالماقتى ول ەركىن ەڭسەردى. ەكىنشى جولى 162 كەلىنى تىك كوتەرگەنمەن، تورەشىلەر تاعى دا ساراڭدىق تانىتتى. بۇل كەزدە فابين مەن يراۋان ءوز كەزەگىن اسىقپاي كۇتىپ، التىن مەن كۇمىسكە ءوزارا تالاساتىنىن بىردەن ۇقتىرعان-دى. سوندىقتان بىزگە ميشۆەليدزەنىڭ، تايۆاندىق كاۋ چان-حۋننىڭ، يتوكازۋدىڭ باسەكەسى قيىن بولىپ تۇردى. كۇتپەگەن جەردەن بۇل سىنعا ارابيالىق سەراج ال-سالەم دە كىرىسىپ كەتتى. ول جۇلقا كوتەرۋدە 129 كەلىمەن توقتاسا، ياعني سوننان نەبارى ەكى ۇپاي كەيىن تۇرعان بولسا، سەرپە كوتەرۋدە ءبىرىنشى مۇمكىندىگىندە-اق 159 كەلىگە تاپسىرىس بەردى. ونى تەز باعىندىردى دا. سون ءۇشىنشى كەزەگىندە 163 كەلىنى الدى. مۇندا ءۇش تورەشىنىڭ ەكەۋى قولداپ، مۇمكىندىك ەسەپكە الىندى. يتوكازۋ بولسا، ەكىنشى تالپىنىپ بارىپ قانا 159 كەلىنى الدى، ۇشىنشىسىندە 162ء-نى تىك كوتەرە المادى. ياعني ونىڭ قولا جۇلدەدەن ءۇمىت ەتە المايتىنى بەلگىلى بولدى. ميشۆەليدزە بولسا، 163 پەن 165 كەلىگە ەكى رەت تالپىنىپ كورىپ، جارىستان شەتتەپ كەتتى. فابين مەن يراۋاننىڭ شەشۋشى تارتىسى الدىندا ال-سالەم قولا تاعدىرىن شەشتى. ول 166 كەلىنى كوتەرۋىن كوتەردى، ءبىراق الاڭدا توقتاپ تۇرا العان جوق. تورەشىلەر قايتا قاراپ، ساۋد اتلەتىنىڭ مۇمكىندىگىن ەسەپتەمەدى. ءۇشىنشى جولى ال-سالەم 166 كەلىنى يىعىنا تاستاي دا العان جوق.
ءسويتىپ، يگور سون 294 ۇپايمەن توكيو وليمپياداسىنىڭ قولا جۇلدەگەرى اتاندى. ۇشتوبەلىك ازامات بۇعان دەيىن مۇنداي سالماقتاردى كوتەرىپ كورمەگەنىن، ءبىراق شەشۋشى ساتتە تاۋەكەلگە بارۋعا ءتيىس بولعانىن ايتتى. جارىستىڭ ەكىنشى كۇنىندە سون وسىلايشا جانكۇيەرلەردى تاعى قۋانىشقا بولەدى. التىن مەدال لي فابينگە (313 ۇپاي، وليمپيادا رەكوردى) بۇيىرسا، كۇمىس جۇلدەنى يراۋان (302 ۇپاي) يەلەندى.
ز. چينشانلو كەشە كەشكىسىن سىنعا ءتۇستى.