قازاق ەلى تاۋەلسىزدىك العان ساتتەن بۇگىنگە دەيىنگى كەزەڭدە «ادامزاتتىڭ ءبارىن ءسۇي، باۋىرىم دەپ» قازاق دانالىعىن الەمدىك بيىككە كوتەرگەن حاكىم ابايدىڭ ەسىمىن اسقاقتاتۋدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ەڭبەگى ەرەكشە وراسان.
شىندىعىندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى جەكە تۇلعا رەتىندە جانە جاھاندىق ساياسات ساردارلارىنىڭ بىرەگەيى رەتىندە ابايدىڭ باي مۇراسىنا قۇرمەتپەن قاراپ، ونىڭ ەسىمىن الەمگە تانىتۋعا ەرەكشە كۇش سالدى. ەلباسى بيىك دەڭگەيلى جيىنداردا، فورۋمداردا، قۇرىلتايدا، سەزدەردە، ۇلكەن كەزدەسۋلەردە سويلەگەن سوزدەرىندە ابايدىڭ اتىن اتاپ، ونىڭ دانالىق سوزدەرىن مىسالعا كەلتىرىپ وتىردى.
الماتى قالاسىندا 1992 جىلدىڭ 30 قىركۇيەگىندە وتكەن دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ ءى قۇرىلتايىندا سويلەگەن سوزىندە ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ابايدىڭ اتىن ءۇش رەت اتايدى ءارى الەم قازاقتارىنا قاراتىپ ايتقان ساليقالى ءسوزىن قورىتىندىلاعان كەزدە دە ابايدىڭ ءسوزىن كەلتىرىپ وتەدى: «بۇل دۇنيەدە ءبىزدىڭ ءبىر عانا وتانىمىز بار، ول – تاۋەلسىز قازاقستان. ءبىز تۋعان مەملەكەتىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن باياندى ەتۋگە، قۋاتىن ارتتىرۋعا، ونىڭ يگىلىگىنە، حالىقارالىق قوعامداستىقتا ابىرويىنىڭ وسۋىنە ادال قىزمەت ەتۋگە پارىزدارمىز. ول ءۇشىن ءاربىر ازامات ەلىمىزدىڭ تۇتاستىعىن، جەرىمىزدىڭ بۇتىندىگىن، حالىقتارىمىزدىڭ جاراستىعىن امان ساقتاي ءبىلۋ قانشالىقتى ۇلكەن تاريحي جاۋاپكەرشىلىك ەكەنىن جان-تانىمەن سەزىنۋى كەرەك. بۇل جاۋاپكەرشىلىكتى مەن رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى رەتىندە دە، قازاق حالقىنىڭ ءبىر پەرزەنتى رەتىندە دە تولىق سەزىنەمىن دەپ سىزدەردى سەندىرەمىن! حالقىمىزدا «بولىنگەندى ءبورى جەيدى» دەگەن ماقال بار. وسى ۋاقىتقا دەيىن بولىنگەننەن، جىكتەلىپ، جىلىكتەنگەننەن كورگەن زياننان باسقا پايدامىز جوق. ءبىز دۇنيە ءجۇزى قازاعىن الماتىعا ادىلەتسىزدىكتى دە، قاسىرەتتى دە، قۋعىن-سۇرگىندى دە كوپ كورگەن حالىقتىڭ ەندى باسى قوسىلسا ەكەن دەپ جيناپ وتىرمىز. «ءبىرىڭدى، قازاق، ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوس»، دەپ اباي ايتقانداي، باسىمىزدىڭ قوسىلاتىن، ۇلتتىق وي-سانانىڭ بيىكتەپ، تۇتاساتىن مەزگىلى جەتتى. ۇلى اباي ايتقان وزگە مىندەرىمىزدەن دە ارىلاتىن، اسىرەسە، ەجەلدەن قالماي، جانىمىزدى جەپ كەلە جاتقان كۇنشىلدىكتى، باقاستىقتى، جەل سوزگە ەرۋشىلدىكتى، ەنجارلىقتى قوياتىن كەزىمىز جەتتى. وزىنە-وزى سىن كوزبەن قارامايتىن حالىق بولاشاعىنا كوپ ءۇمىت ارتا المايدى. ءبىز بويىمىزداعى وزىعىمىزدان ۇيرەنىپ، توزىعىمىزدان جيرەنە بىلسەك قانا وركەنيەتتى مەملەكەت، ەڭسەلى ەل بولامىز».
ەلباسى ۇلكەن تانىممەن ابايدان مىسال كەلتىرە وتىرىپ، حالقىن ەلدىك جولىنا شاقىرعان. بۇل تاۋەلسىزدىكتىڭ تاڭى ەندى اتقان شاق ەدى.
ەلباسى حاكىم ابايدى اسقاقتاتۋىن ءبىر ءسات تولاستاتپادى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 1993 جىلى 4 مامىر كۇنى اباي اتىنداعى الماتى قالالىق قورىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىنە قاتىسىپ، حاكىم ابايدىڭ تۋعانىنا 150 جىل تولۋىنا وراي وتەتىن مەرەكەلىك ءىس-شارالار ۇلكەن مادەني وقيعا عانا ەمەس، قازاقستان ەگەمەندىگىنىڭ قالىپتاسۋىنا، الەمدىك ارەنادا ونىڭ بەدەلىنىڭ ارتۋىنا جاردەمدەسەتىنىن اتاپ ايتتى. ن.نازاربايەۆ قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-عا 1995 جىلى دۇنيەجۇزىلىك اباي جىلىن وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساعانىن جاقسى حابار رەتىندە ايتا كەلىپ، شەتەلدە باسىلعان كىتاپتارىنا قالاماقى رەتىندە العان 100 مىڭ دوللار مولشەرىندەگى العاشقى جارناسىن اباي اتىنداعى قورعا سالىپ، وسى قاراجات اباي شىعارمالارىنىڭ اعىلشىن تىلىندەگى اۋدارمالارىن دايىنداۋعا باعىتتالاتىن بولسىن دەگەن تىلەك بىلدىرگەن.
تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ وسى جىلى قىركۇيەك ايىندا الماتى قالاسىندا ءوز جۇمىسىن باستاعان ءىى حالىقارالىق تۇركى پوەزياسىنىڭ فەستيۆالىنە جولداعان قۇتتىقتاۋىندا وسى ءىس-شارانىڭ حاكىم ابايعا ارنالىپ وتىرعانىن ەرەكشە اتاپ وتەدى: «بۇل فەستيۆالدىڭ ەگەمەندى قازاقستان ءۇشىن ماڭىزى ايرىقشا. ول الدا بولاتىن ۇلى اقىن ءارى شىعىستىڭ ويشىلى ابايدىڭ 150 جىلدىعىنا ارنالعان. فەستيۆال قازاق ادەبيەتى داناسىنىڭ شىعارمالارىن شەتەل تىلىنە اۋدارۋ جۇمىسىنا جاڭا قارقىن بەرەدى دەگەن ۇمىتتەمىز. وسى كەزدەسۋ باۋىرلاس حالىقتاردىڭ رۋحاني بىرىگۋىنىڭ جاقسى ءداستۇرىن قالپىنا كەلتىرۋگە اسەرىن تيگىزەدى دەپ سەنەمىن».
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تاۋەلسىزدىكتىڭ تاڭى اتقان جىلداردىڭ وزىندە اباي شىعارمالارىن اعىلشىن تىلىنە اۋدارتۋ ارقىلى الەمگە، سونىمەن قاتار ارنايى فەستيۆال ۇيىمداستىرىپ، تۇركى دۇنيەسىنە تانىتۋدى ويلاستىرعان تەرەڭ ماقساتتى شەشىمتال قارەكەتتەرىنەن ايقىن كورىنەدى.
اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 150 جىلدىعىنا وراي 1995 جىل اباي جىلى بولىپ جاريالانعان.
تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ يۋنەسكو-عا ابايدىڭ 150 جىلدىعىن الەمدىك دەڭگەيدە اتاپ وتۋگە ۇسىنىس جاسادى جانە ول ۇسىنىس جاھاندىق بەدەلدى ۇيىمنان قولداۋ تاپتى. ءسويتىپ، تاۋەلسىز قازاق ەلىنە حاكىم ابايدى الەمگە تانىتۋعا مۇمكىندىك تۋدى.
1995 جىلدىڭ 9 تامىزىندا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 150 جىلدىعىنا ارنالعان ماجىلىسكە قاتىسىپ، كولەمدى بايانداما وقىدى. بۇگىندە وسى وقىلعان بايانداما «اباي تۋرالى ءسوز» دەگەن اتپەن ابايتانۋ عىلىمىنىڭ تاريحىنا ەندى.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ بۇگىندە ناقىلعا اينالعان «اباي الەمى ءبىزدى جەتى تۇندە اداستىرماس تەمىرقازىق ىسپەتتى» دەگەن تەرەڭ ويى وسى سالتاناتتى جيىنداعى بايانداماسىندا ايتىلعان بولاتىن.
حاكىم ابايعا ارنالعان مەرەيتوي شىڭعىستاۋ باۋرايىندا جالعاسىن تاپتى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 1995 جىلدىڭ 11 تامىز كۇنى جيدەباي شاتقالىنداعى اباي جانە شاكارىم كەسەنەلەرىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىندە ءسوز سويلەپ، ءوزى اشتى: «قىمباتتى دوستار! ءبىز بۇگىن اقىنعا تاعزىم جاساپ، ارۋاققا تابىنا كەلدىك. دەمەك الدىنا ايقىن جول سىلتەپ، ارتىنا اداستىرماس جول تاستاپ كەتكەن رۋحاني ءپىرىمىزدى ماراپاتتاپ، ماداقتاۋ ءۇشىن ەمەس، ونىڭ كورسەتىپ كەتكەن وسيەتىن قايتكەندە ويداعىداي جۇزەگە اسىرا الاتىندىعىمىز جايىندا قابىرعالى قاۋىم بولىپ اقىلداسۋعا كەلدىك. ادىلەت بار جەردە عانا تەڭدىك بولاتىنىن، ءبىراق تەڭدىك دەگەندە شۇلەن ۇلەستىرۋ ەمەس، اركىمنىڭ ەڭبەگى مەن ىجداھاتىنا، ءبىلىمى مەن تالانتىنا لايىق الار ىرزىق نەسىبەسى ەكەنىن ابايدىڭ ولەڭدەرى مەن قاراسوزدەرىن بايىپتاپ وقىعان ادام ايقىن اڭعارار. اباي ادامدار مەن حالىقتار اراسىنداعى تاتۋلىقتى دارىپتەدى. تەك تاتۋلىق بار جەردە عانا ادىلەت بولماقشى. سوندىقتان دا اباي ادامزاتتى ادىلەتكە شاقىرىپ، ءوز قانداستارىن وزگەلەرمەن قاتار تۇرا الاتىنداي ونەر-بىلىمگە، ەڭبەكسۇيگىشتىك پەن ىجداھاتقا ۇندەدى».
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 1996 جىلى جىر الىبى جامبىلدىڭ تۋعانىنا 150 جىل تولعان سالتاناتتى جينالىستا سويلەگەن سوزىندە ۇلى دالانىڭ قوس الىبىن بولە جارماي حاكىم ابايدى دا اتاپ وتەدى: «جاكەڭ سىندى الىپتى تەرەڭ ۇعىنۋ ءۇشىن وتكەن جىلى عانا 150 جىلدىعى تويلانىپ وتكەن حالقىمىزدىڭ كەمەڭگەر ويشىلى اباي داۋىرىنە تاعى دا كوز سالىپ، ءتىپتى ودان ارعى زامانداردى دا زەردەلەۋ قاجەت. ويتكەنى اباي جاڭا قالىپ پەن سونى ءپىشىن، جاڭا مازمۇن مەن ىزدەنىمپاز، ءورشىل رۋحى ارقىلى قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاسا، جامبىل جابايەۆ سانعاسىرلىق اقپا-توكپە سۋىرىپ سالما اقىندىق ونەردىڭ، جىراۋلىق ءداستۇردىڭ كوشىن ىلگەرى اپارىپ، وسى زامانعا جەتكىزگەن جانە نەبىر تاريحي ۇلى وزگەرىستەردى سول ۇردىستەن الشاق كەتپەي-اق جىرلاي بىلگەن زاڭعار قۇبىلىس ەكەنى ءمالىم».
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاق ەلى تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى حاكىم ابايدى ءبىر ءسات نازاردان تىس قالدىرماي قۇرمەت كورسەتىپ وتىرعان. 1998 جىلى جۇمىس ساپارىمەن شىعىس قازاقستان وبلىسىندا بولعاندا جيدەباي قونىسىنداعى اباي مەن شاكارىم كەسەنەسىنە ارنايى بارعان ەدى. «ابايدىڭ «جيدەباي-بورىلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەيىن» ءوز كوزىمەن تاعى ءبىر كورىپ، قولداۋ جاساپ، نازارىندا ۇستادى.
ەل پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 1999 جىلى قازاقستاننىڭ بيزنەس-ەليتاسى وكىلدەرىنە باسپا بەتىندە ۇندەۋىن جاريالادى. وسى ۇندەۋدە حاكىم ابايدى قۇرمەتپەن اتاپ وتكەن: «الەم جاڭا مىڭجىلدىق قارساڭىندا تۇر. عالامشارىمىزدىڭ بارلىق ەلدەرى، حالىقتارى قورىتىندىلارىن شىعارىپ، كەلەشەككە جوسپارلارىن قۇرۋدا. جاڭا ءداۋىردىڭ قانداي بولارى ءارقايسىمىزعا بايلانىستى بولماق. وتانداستارىمدى شىنايى بەيبىتسۇيگىشتىگى، قامقورلىعى، جاقىن ادامىنا كومەككە كەلۋگە دايار تۇرۋى باسقالاردان ەرەكشەلەندىرىپ تۇراتىنى ءۇشىن مەن باقىتتىمىن. ءبىزدىڭ قوعام ۇلى ابايدىڭ ادامدار بىرلىكتى قاستەرلەپ ساقتاۋ جانە ونى باعالاۋ قاجەت دەگەن ناقىلىمەن ءومىر سۇرەدى»، دەپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ تىرەگى بىرلىك ەكەنىن دانىشپان ابايدى مىسالعا كەلتىرىپ ايتقان بولاتىن.
سونداي-اق 1999 جىلدىڭ 29 قىركۇيەگىندە استانا قالاسىندا قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان جانە وزبەكستان مادەنيەتى مەن عىلىمى قايراتكەرلەرىنىڭ حالىقارالىق كەزدەسۋىندە سويلەگەن سوزىندە دە حاكىم ابايدى قۇرمەتپەن اتايدى.
مەملەكت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 2002 جىلى ءۇندىستان رەسپۋبليكاسىندا رەسمي ساپارمەن بولىپ، وسى ەلدىڭ استاناسى دەلي قالاسىندا م.گاندي مەموريالىنا باردى جانە ۇلى ءۇندى گۋمانيسىن كرەماسيالاۋ ورنىنا گۇل شوقتارىن قويىپ، ونى ەكى مينۋتتىق ۇنسىزدىكپەن ەسكە الدى. سودان سوڭ ن.ءا.نازاربايەۆ دەلي قالاسىندا اباي اتىنداعى كوشەنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا قاتىستى.
وسى جىلى مەملەكەت باسشىسى تۇركيا رەسپۋبليكاسىندا رەسمي ساپارمەن بولعاندا، ىستانبۇل قالاسىنداعى قازاقتار تۇراتىن زەيتينبۋرنۋ اۋدانىندا اباي اتىنداعى قازاق ورتا مەكتەبىن اشۋ راسىمىنە قاتىستى.
ەل باسشىسى 2003 جىلى ماسكەۋ قالاسىندا رەسەيدەگى قازاقستان جىلىنىڭ اشىلۋ راسىمىندە سويلەگەن سوزىندە، ماحامبەت وتەمىسوۆتىڭ 200 جىلدىعىنا وراي اتىراۋ قالاسىندا وتكىزىلگەن «ماحامبەت – قايتپاس قايسارلىق پەن ەركىندىكتىڭ وشپەس رۋحى» اتتى عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسياسىندا سويلەگەن سوزىندە حاكىم ابايدىڭ ەسىمىن قۇرمەتپەن اتاپ ءوتتى.
2006 جىلى 4 ساۋىردە مەملەكەت باسشىسى رف پرەزيدەنتى ۆ.ۆ.پۋتينمەن بىرگە ماسكەۋدىڭ چيستوپرۋدنىي گۇلزارىندا ورناتىلعان قازاق حالقىنىڭ كلاسسيك اقىنى، حاكىم ابايدىڭ ەسكەرتكىشىن اشۋ سالتاناتىنا قاتىستى. ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىندا ن.ءا.نازاربايەۆ پەن ۆ.ۆ.پۋتين رەسەيدە اباي قۇنانبايەۆ جىلىنىڭ جانە قازاقستاندا ا.س.پۋشكين جىلىنىڭ اشىلۋى تۋرالى رەسمي تۇردە جاريالادى.
ەل پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆ 2007 جىلى شىعىس قازاقستان وبلىسىنا جۇمىس ساپارى بارىسىندا سەمەي قالاسىندا بولىپ، اباي ەسكەرتكىشىنە گۇل قويىپ، نيەۆزوروۆتار وتباسى اتىنداعى بەينەلەۋ ونەرى مۋزەيىن ارالاپ كوردى. مۋزەيگە قازاقستاندىق شەبەرلەردىڭ سۋرەتتەر كوللەكسياسىن تارتۋ ەتتى.
ەلباسى 2008 جىلى 14 مامىردا استانا قالاسىندا وتكەن «نۇر وتان» حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسى «جاس وتان» جاستار قاناتىنىڭ ءى سەزىندە سويلەگەن سوزىندە حاكىم ابايدىڭ جاستىق كەزەڭ تۋرالى ايتقانىن كەلتىرىپ وتەدى: «جاسوتاندىقتار» – ەلىمىزدىڭ ەڭ بەلدى ساياسي پارتياسى «نۇر وتاننىڭ» بەرىك تۇعىرى عانا ەمەس، مەنىڭ جاس كومەكشىلەرىم، سەرىكتەستەرىم. سوندىقتان دا بۇگىنگى باسقوسۋىمىزدى «قازاقستاننىڭ جاس پاتريوتتارىنىڭ سەزى» دەپ اتاۋىمىزعا ابدەن بولادى. مەن قازاقستاندىق جاستاردىڭ دانىشپان اباي بابامىزدىڭ «جاستىقتىڭ اتى ارىنداپ، تاس قياعا ورلەدىڭ» دەگەنىندەي، ءوز بولاشاعىن قۇرۋعا ءتاستۇيىن دايىن ەكەندىگىن كورىپ، قۋانىپ تۇرمىن. ال «بولاشاق جاستاردىڭ قولىندا» ەكەندىگى بارشامىزعا ايان. دەمەك كەڭ-بايتاق قازاقستاننىڭ ۇكىلەگەن ءۇمىتى، سەندەرسىڭدەر، مەنىڭ جاس دوستارىم!».
2008 جىلى ەلباسى ن.نازاربايەۆ قاراعاندى وبلىسىنا جۇمىس ساپارى بارىسىندا حاكىم اباي ەسكەرتكىشىنىڭ اشىلۋ راسىمىنە قاتىسىپ، ءسوز سويلەدى. سونداي-اق 2009 جىلى استانا قالاسىندا وتكەن «نۇر-وتان» حالىقتىق-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس ءحىى سەزىندەگى «قازاقستاننىڭ يندۋستريالىق-تەحنولوگيالىق دامۋى – ءبىزدىڭ ورتاق بولاشاعىمىز ءۇشىن» اتتى سويلەگەن سوزىندە «اقىل، قايرات ءبارىن جەڭبەك» دەپ ۇلى اباي ايتقانداي» دەپ دانالىق ءسوزىن كەلتىرىپ وتەدى.
سونداي-اق 2009 جىلى سەمەي قالاسىندا سەمەي يادرولىق پوليگونىنداعى سىناقتار توقتالۋىنىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جينالىستا سويلەگەن سوزىندە، 2010 جىلى استانا قالاسىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى: سەنىم. ءداستۇر. اشىقتىق. توزىمدىلىك» اتتى حVءى سەسسياسىندا سويلەگەن سوزىندە، 2011 جىلى الماتى قالاسىندا «قازاقستان عالىمدارىنىڭ فورۋمىندا سويلەگەن سوزىندە» حاكىم ابايدىڭ ەسىمىن قۇرمەتپەن اتاپ وتەدى. وسىنىڭ بارلىعى حاكىم ابايدىڭ دانالىعىنا ەلباسىنىڭ ەرەكشە قۇرمەتىن كورسەتەدى.
ەل تاريحىندا تەڭدەسى جوق مادەني ءىس-شارا تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىن تويلاۋ بولدى. ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆ «قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جينالىستا سويلەگەن سوزىندە دە حاكىم ابايدىڭ ءسوزىن كەلتىرىپ وتەدى.
مەملەكەت باسشىسى ن.ءا.نازاربايەۆ 2011 جىلى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ حVءىى سەسسياسىندا سويلەگەن سوزىندە حاكىم ابايدىڭ دانالىعىنا ەكى مارتە توقتالىپ وتەدى. العاشىندا قازاقستاندىقتاردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ ماسەلەسىنە توقتالا كەلىپ، حاكىم ابايدىڭ ءسوزىن كەلتىرەدى: «ۇلى اباي بىلاي دەگەن ەدى: «باسقا حالىقتىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىن ءبىلۋ ادامدى سول حالىقپەن تەڭ ەتەدى». بۇل جەردە اڭگىمە تەك قازاق ءتىلى تۋرالى عانا ەمەس، جالپى تىلدەر تۋرالى. ءتىلدى بىلسەڭ، سول حالىقپەن تەڭ بولاسىڭ. قانداي تەرەڭ سوزدەر! ياعني بۇل بارلىعى ارالاسقان، بۇكىل الەم بىر-بىرىمەن قاتىناسقا تۇسكەن بۇگىنگى جاھاندىق دۇنيەدە قاجەتتىلىك بولسا، ول ءبىز ءۇشىن جانە ءبىزدىڭ بالالارىمىز ءۇشىن دە اشىق».
ەلباسى ءسوزىن قورىتىندىلاعان تۇستا حاكىم ابايدىڭ دانالىعىنا تاعى ءبىر ورالادى: «قىمباتتى دوستار! مەن ۇلى قازاق ويشىلى ابايدىڭ ءسوزىن تاعى دا كولدەنەڭ تارتقىم كەلەدى. ول بىلاي دەگەن بولاتىن: «تاڭ الدىنداعى ءسات بارىنەن قاراڭعى». ءبىز 90-شى جىلدارى ەرلىك تانىتتىق، ءبىز تاريحتاعى ەڭ كۇشتى الەمدىك ەكونوميكالىق داعدارىسقا شىداس بەردىك. ءبىز يمپەريانىڭ قالاي قيراپ جاتقانىن كوردىك. مۇنىڭ بارلىعى ءبىزدىڭ كوز الدىمىزدا بولىپ جاتتى. ەشتەڭەگە قاراماستان، قازاقستان تاڭسارىدەن دە امان ءوتتى. ءبىزدىڭ ەلىمىز ءوسىپ كەلەدى جانە ءوزىنىڭ پوزيسيالارىن نىعايتا تۇسۋدە. قازاقستاندىقتار قيامەت-قايىم قيىن مىندەتتەردى شەشۋ توڭىرەگىندە بىرلەسىپ، تابىسقا جەتۋدە. ءبىزدىڭ ەلىمىز كۇشەيە تۇسۋدە، ءبىزدىڭ بارلىعىمىز كۇشەيە تۇسۋدەمىز. مەن قازاقستان جەرى بويىمىزعا سىڭىرگەن جاسامپازدىق قۋاتى الەمدەگى ەڭ وزىق، ەڭ توپتاسقان جانە پاراساتتى قوعام قۇرۋعا پايدالانىلاتىنىنا سەنىمدىمىن».
ەل پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆ 2012 جىلى استانا قالاسىندا 2012 جىلدىڭ 30 مامىرىندا وتكەن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ ءىV سەزىندە سويلەگەن سوزىندە حاكىم ابايدىڭ ءدىن تۋرالى ايتقان دانالىق ءسوزىن كەلتىرىپ وتەدى: «قىمباتتى دوستار، استانادا الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ سەزىن وتكىزۋ دىندەر اراسىنداعى بىتىسپەس ارتۇرلىلىك پەن الاۋىزدىق تۋرالى تەزيستىڭ بار بولعانى ەلەس قانا ەكەنىن بىلدىرەدى. بىر-بىرىمەن جاۋلاساتىن دىندەر ەمەس، ادامدار مەن مەملەكەتتەر. الەمنىڭ ۇلى ويشىلدارى ءدىندى ونەگەلىلىك فورمۋلاسى دەپ اتايدى. ۇلى ابايدا «دىنگە سەنۋشىنىڭ بورىشى – جاقسىلىق جاساۋ. ءبىراق سەنىمسىز جاسالعان جاقسىلىق نە تۇرادى؟» دەگەن ءسوز بار. كەز كەلگەن ءدىننىڭ جوعارى ماعىناسى ادام مەن ادامزاتتى جوعالتىپ العان جەتىلۋ جولىنا قايتارۋ بولىپ تابىلادى. ءبىزدىڭ جوعارى مارتەبەلى فورۋمنىڭ باستى ماقساتى دا وسىعان كەلىپ تىرەلەدى. بارلىق سەزگە قاتىسۋشىلارعا جەمىستى جانە سىندارلى پىكىرتالاستار تىلەيمىن. ءبىزدىڭ ىزگىلىكتى نيەتتەرىمىزدە بىزگە جاراتۋشىنىڭ جاردەمى تيە بەرسىن!».
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 2013 جىلدىڭ 14 ماۋسىمىندا وزبەكستان رەسپۋبليكاسىندا رەسمي ساپارمەن بولىپ، وسى ەلدىڭ استاناسى تاشكەنت قالاسىندا پرەزيدەنت ي.ا.كاريموۆپەن كەزدەستى. سول كۇنى مەملەكەت باسشىسى وزبەكستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى ي.ا.كاريموۆپەن بىرگە تاشكەنت قالاسىندا قازاقستان ەلشىلىگىنىڭ جاڭا عيماراتى مەن اباي قۇنانبايەۆ ەسكەرتكىشىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ راسىمىنە قاتىستى، سودان سوڭ «شەيحانتاحۋر» كەشەنىنە بارىپ، شەيح حاۆەندي ات-تاحۋر مەن داڭقتى بابامىز تولە بي كەسەنەلەرىن ارالاپ كوردى.
2015 جىلى 8 ساۋىردە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ شىعىس قازاقستان وبلىسىنا جۇمىس ساپارى بارىسىندا ارنايى ابايدىڭ «جيدەباي-بورىلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەيىنە سوقتى. مۋزەي-قورىقتىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىستى.
2015 جىلى 11 ناۋرىزدا استانا قالاسىندا وتكەن «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ حVءى سەزىندە «بارشاعا بىردەي وسى زامانعى مەملەكەت: بەس ينستيتۋتتىق رەفورما» تاقىرىبىندا سويلەگەن سوزىندە سايلاۋدىڭ ءمانىن تەرەڭ تۇسىنبەۋ جاقسىلىققا اپارمايتىنىن تالداۋ بارىسىندا حاكىم ابايدان مىسال كەلتىرىپ وتكەن: «ساياسي مادەنيەتسىز سايلاۋدىڭ سالدارىن كوپتەگەن ەلدىڭ قازىرگى احۋالىنان باعامداۋعا بولادى. سوڭعى جىلدارى كەيبىر ەلدەردىڭ ازاماتتارى ەڭبەك ەتۋدى ۇمىتتى. نارازىلىق شەرۋلەرى سانگە اينالدى. ادامدارى ميتينگىگە شىعۋعا كۇندەلىكتى جۇمىسقا بارعانداي اسىعاتىن بولدى. سول ءۇشىن ولارعا ارانداتۋشىلار جالاقى تولەيتىن بولدى. سايلاۋ جۇرتتى بىرىكتىرەتىن ەمەس، باۋىرلاردى بولەتىن، اعايىندى ارازداستىرىپ، ءوزارا قارۋ كەزەندىرەتىن بولدى. كوشەدەگى قارابايىر ساياساتشىلدىق پەن تەك سايلاۋدان سايلاۋعا دەيىن ءومىر ءسۇرۋ اقىلدى ەلدىڭ جولى ەمەس. ەلگە قىزمەت ەتۋ ءۇشىن ەمەس، مانساپ ءۇشىن بيلىككە ۇمتىلۋ دا ابىروي اپەرمەيدى. وسى ورايدا ۇلى ابايدىڭ قاراسوزدەرىن ەسكە تۇسىرەمىن. ول ءۇشىنشى قاراسوزىندە بىلاي دەيدى: «ءۇش جىلعا بولىس سايلانادى. اۋەلگى جىلى «سەنى ءبىز سايلامادىق پا» دەپ ەلدىڭ بۇلدانعانىمەن وتەدى. ەكىنشى جىلى كانديداتپەن اڭدىسىپ كۇنى وتەدى. ءۇشىنشى جىلى سايلاۋعا جاقىنداپ قالىپ، تاعى بولىس بولىپ قالۋعا بولار ما ەكەن دەپ كۇن وتەدى. ەندى نەسى قالدى؟». سايلاۋ – انشەيىن سايلاۋ وتكىزۋ ءۇشىن ەمەس، ەلدى بىرلىككە شاقىرىپ، جۇرتتى ەڭبەككە ۇيىتۋ ءۇشىن بولسا عانيبەت. سوندىقتان جوعارىدا ايتىلىپ كەتكەن ءتول ماقساتتى ورىنداپ، سودان كەيىن ساياسي ماسەلەلەرگە كوشكەن ءجون. بۇل جولدى دۇنيەجۇزىلىك تاجىريبە كورسەتىپ وتىر».
سونداي-اق ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆ 2015 جىلى 11 قىركۇيەكتە استانا قالاسىندا وتكەن قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جينالىستا سويلەگەن سوزىندە قازاق حاندىعىنىڭ اسقاق رۋحىن، بىرلىك بولعان كەزدە، بىلەككە بىلەكتى قوسقان كەزدە تالاي جاۋدان اتامەكەندى ازات ەتكەنىن ايتا كەلىپ، ال اۋىزبىرلىك جوعالعاندا ەلدىكتەن دە ايىرىلعانىن ايتقان ساتتە حاكىم ابايدىڭ ءسوزىن كەلتىرىپ وتەدى: «دانىشپان اباي ايتقانداي، باس-باسىنا بي بولعان وڭكەي قيقىم» ەلدىڭ سيقىن كەتىردى. سول كەزدە بۇكىل دۇنيەجۇزىن جايلاعان، «ءبولىپ ال دا، بيلەي بەر» اتتى وتارشىلدىققا نەگىزدەلگەن سۇرقيا ساياسات قازاق ەلىن ءبىرجولاتا رەسەي پاتشالىعىنىڭ وتارىنا اينالدىردى».
2020 جىلى ابايدىڭ 175 جىلدىعىن قازاق ەلى ابىرويمەن اتاپ ءوتتى. وسى مەرەيتوي اياسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «اباي اماناتى» اتتى ءپالساپالىق ءمانى تەرەڭ ماقالاسى جارىق كوردى.
ەلباسى وسى ماقالاسىندا ءبىزدىڭ مۋزەي تۋرالى ارنايى جىلى لەبىز بىلدىرگەن: «ابايدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تۇتاس قامتيتىن «جيدەباي-بورىلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەي قۇرىلدى. جيدەبايدا ءۇش ءجۇز الپىس اۋليەلى مەكەن ماڭعىستاۋدان اكەلىنگەن ۇلۋتاستاردان اقشاڭقان كۇمبەزدى اباي-شاكارىم كەسەنەسى تۇرعىزىلىپ، ونىڭ اشىلۋ راسىمىندە بۇل ورىننىڭ ەندى ءار قازاق ءۇشىن رۋحاني مەككەگە اينالعانىن اتاپ ءوتتىم».
تامىرى تەرەڭ، كوكجيەگى كوركەم ماقالانى ءبىز اباي مۋزەيىنىڭ قۋانىشى دەپ قابىلدادىق. ونىڭ سەبەبى دە جوق ەمەس. ءبىزدىڭ مۋزەيدە تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندەگى ابايتانۋعا ارنالعان ارنايى ەكسپوزيسيا بار. ەلباسىنىڭ «اباي اماناتى» ماقالاسى بىزگە جول كورسەتتى، وسى باعىتتى جارقىراتا اشىپ بەردى. سوندىقتان بيىك پاراساتپەن جازىلعان ماقالا – اباي مۋزەيىنىڭ ءوز قۋانىشى.
ەلباسىنىڭ دانالىقپەن ايتىلعان ءسوزى اقيقاتقا اينالدى. اباي مۋزەيى قازاقستاننان، شەتەلدەن قوناقتار ارنايى ىزدەپ كەلەتىن رۋحاني مەككەگە اينالعانى راس.
ەلباسىنىڭ وسى ماقالاسى بىزگە قۋانىشپەن قاتار، ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيدى. ويتكەنى تەرەڭ تانىممەن جازىلعان ماقالادا اباي مۋزەيىنىڭ مازمۇنىن اشاتىن ويلار مول. ماقالادا ايتىلعان مول مالىمەت مۋزەيدىڭ مازمۇنىن اشۋعا ۇلكەن اقىلشى بولارى انىق. ءبىز سوعان قۋاندىق.
جالپى، ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارى حاكىم اباي ەسىمىن اسقاقتاتۋى – بارىمىزگە ۇلگى، ەرەكشە مادەني-تاريحي قۇبىلىس.