الەمدە ءار ەلدىڭ اۋا ساپاسىنىڭ وزىندىك يندەكسى بار. بۇۇ يۋنەپ سياقتى حالىقارالىق ۇيىمدار، سونداي-اق قازاقستاننىڭ كەيبىر قوعامدىق ۇيىمدارى مەن ەكو-بەلسەندىلەرى وزدەرىنىڭ ينتەراكتيۆتى اۋا ساپاسىنىڭ كارتالارىندا (AQI) اقش قورشاعان ورتانى قورعاۋ اگەنتتىگىنىڭ ستاندارتتارىن قولدانادى.
«قازگيدرومەت» رمك دەرەكتەرى بويىنشا 2025 جىلدىڭ 9 ايىندا 70 ەلدى مەكەننىڭ 19-ى اتموسفەرالىق اۋانىڭ وتە جوعارى جانە جوعارى لاستانۋ دارەجەسىنە، 28ء-ى جوعارى لاستانۋعا، 23ء-ى تومەن لاستانۋعا جاتقىزىلدى. اتموسفەرالىق اۋانىڭ جاي-كۇيى تۋرالى تولىعىراق اقپارات توقسان سايىن قورشاعان ورتانىڭ جاي-كۇيى تۋرالى بيۋللەتەن «قازگيدرومەت» رمك سايتىندا www.kazhydromet.kz ورنالاستىرىلادى، ال AirKZ قوسىمشاسىندا دەرەكتەر ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە ساعات سايىن جاڭارتىلادى.
الماتىنىڭ اتموسفەرالىق اۋاسىنىڭ لاستانۋ دەڭگەيى قاڭتار، شىلدە، تامىز، قىركۇيەك، قازان ايلارىندا «جوعارى»، اقپان – ماۋسىم ايلارى كەزەڭىندە «وتە جوعارى» دەپ باعالاندى.
سونداي-اق، قاراعاندى، تەمىرتاۋ، وسكەمەن جانە بالقاش قالالارىندا سوڭعى 5 جىلدا (2020-2024 جج.) اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋىنىڭ تۇراقتى جوعارى دەڭگەيى بايقالعانىن اتاپ وتۋگە بولادى.
انىقتاما.
قاراعاندى بويىنشا رم-2،5، رم-10 بولشەكتەرى، كومىرتەگى وكسيدى بويىنشا اسىپ كەتۋلەر بايقالادى.
تەمىرتاۋ بويىنشا رم-2،5، رم-10 (شاڭ) بولشەكتەر، كۇكىرت ديوكسيدى، ازوت، كومىرتەك وكسيدى، اممياك، كۇكىرتسۋتەك، فەنولدار بويىنشا اسىپ كەتۋ بايقالادى.
وسكەمەن بويىنشا رم-10 ولشەنگەن بولشەكتەرى، كۇكىرت، ازوت ديوكسيدى، كومىرتەك وكسيدى، كۇكىرتسۋتەك، فەنولدار بويىنشا اسىپ كەتۋ.
بالقاش قالاسى بويىنشا نەگىزگى لاستاۋشى زاتتار كۇكىرت ديوكسيدى جانە كۇكىرتسۋتەك بولىپ تابىلادى.
جەزقازعان قالاسى بويىنشا نەگىزگى لاستاۋشى زاتتار (شاڭ) بولشەكتەر، كومىرتەگى وكسيدى، كۇكىرتسۋتەك جانە فەنولدار بولىپ تابىلادى.
نەگىزگى لاستاۋشىلار «Qarmet»، «قازمىرىش» جانە «قازاقمىس» بولىپ تابىلادى، ولار ءوز قىزمەتىن جۇزەگە اسىراتىن وڭىرلەردەگى شىعارىندىلاردىڭ جالپى كولەمىنىڭ 40%، 32% جانە 62% ۇلەستەرى بار.
وڭىرلەر بويىنشا لاستاۋشى زاتتاردىڭ شىعارىندىلارى بويىنشا رەسمي دەرەكتەر ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ سايتىندا https://stat.gov.kz («قورشاعان ورتا-«قورشاعان ورتا ستاتيستيكاسى»-«جاريالانىمدار»-«قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ ستاتيستيكالىق جيناعى» بولىمىندە) ورنالاستىرىلعان.
حالىقارالىق رەيتينگتەردەگى الماتىنىڭ ورنى
الەمدە ءار ەلدىڭ اۋا ساپاسىنىڭ وزىندىك يندەكسى بار. بۇۇ يۋنەپ سياقتى حالىقارالىق ۇيىمدار، سونداي-اق قازاقستاننىڭ كەيبىر قوعامدىق ۇيىمدارى مەن ەكو-بەلسەندىلەرى وزدەرىنىڭ ينتەراكتيۆتى اۋا ساپاسىنىڭ كارتالارىندا (AQI) اقش قورشاعان ورتانى قورعاۋ اگەنتتىگىنىڭ ستاندارتتارىن قولدانادى. سونىمەن قاتار، ءار ەل ءوز شارتتارىنا بەيىمدەلگەن AQI (اقش) يندەكسىن پايدالانادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى بۇل يندەكستى (AQI) قولدانبايدى، ويتكەنى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازا شەكتى رۇقسات ەتىلگەن كونسەنتراسياعا (شرك) باعدارلانعان («قالالىق جانە اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردەگى، ونەركاسىپتىك ۇيىمدار اۋماقتارىنداعى اتموسفەرالىق اۋانىڭ گيگيەنالىق نورماتيۆتەرىن بەكىتۋ تۋرالى» 2022 جىلعى 2 تامىزداعى № ق ر دسم-70 بۇيرىعى).
«قازگيدرومەت» رمك «AirKz» ءموبيلدى قوسىمشاسىندا جانە ينتەراكتيۆتى كارتادا اۋا ساپاسىن باعالاۋ ءۇشىن ۇلتتىق ستاندارتتى (شرك) قولدانادى. اقپارات ساعات سايىن جاڭارتىلادى.
قازاقستاننىڭ جاعدايىنا بەيىمدەلمەگەن «AQI» يندەكسىن قولدانۋ دەرەكتەردىڭ ساپاسىنا بايلانىستى ەمەس، اقش پەن قازاقستان ستاندارتتارىنىڭ ايىرماشىلىعىنا بايلانىستى اركەلكى وقىلۋىنا اكەلۋى مۇمكىن. حالىقارالىق پلاتفورمالار «AQI» يندەكسىن دەرەكتەردى بىرىزدەندىرىلگەن ۆيزۋاليزاسيالاۋ ماقساتىندا عانا پايدالانادى، ونى قازاقستانداعى اۋا ساپاسىن رەسمي باعالاۋ رەتىندە قاراستىرۋعا بولمايدى. مىسالى، الەمدىك كارتادا «IQAir» (بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ باعدارلاماسىنىڭ تەحنولوگيالىق سەرىكتەسى) اۋا ساپاسى بويىنشا (https://www.iqair.com/ru/kazakhstan) اقش-تىڭ اۋا ساپاسىنىڭ يندەكسىن قولدانا وتىرىپ، قازاقستاننىڭ اتموسفەرالىق اۋا ساپاسىنىڭ مونيتورينگىنىڭ ناتيجەلەرى كورسەتىلەدى. كارتادا ونلاين رەجيمىندە لاستاۋشى زاتتاردىڭ ناقتى كونسەنتراسياسى جانە «AQI» يندەكسى كورسەتىلەدى، ولار ولشەۋ داچيكتەرىندەگى دەرەكتەردىڭ جاڭارتىلۋىنا بايلانىستى وزگەرەدى.
كونسەنتراسيالاردىڭ ساندىق ماندەرىنىڭ وزگەرۋىمەن بىرگە لاستانۋ دەڭگەيىنىڭ رەيتينگى دە وزگەرەدى. وسىلايشا، بۇل رەيتينگ اناليتيكالىق ەمەس، ناقتى ۋاقىتتاعى ناقتى جاعداي بويىنشا انىقتامالىق، اقپاراتتىق سيپاتتا بولادى.