Almaty-akshamy.kz سايتىندا بۇگىن جارىق كورگەن جاڭالىقتارعا شولۋ – كۇن كەرۋەنى
جەمقورلىققا قارسى كۇرەس
قازاقستان مەن رەسەي ىنتىماقتاستىعى نىعايىپ كەلەدى.
«ءبىز اگەنتتىكتىڭ جۇمىسىندا الدىن الۋ جانە قىلمىستىق-قۇقىقتىق قۇرالداردىڭ تەڭگەرىمىن سانالى تۇردە قامتاماسىز ەتۋگە تىرىسامىز، جەمقورلىقسىز قوعام قۇرۋ ماقساتىندا ازاماتتارمەن بەلسەندى قارىم-قاتىناس جاسايمىز. ءبىز ءوزارا ءىس-قيمىل ءۇشىن اشىقپىز جانە بىرلەسكەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا دايىنبىز»، دەدى ق ر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى ا.جۇماعالي.
ەكىجاقتى كەزدەسۋدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەكى ەلدىڭ ورگاندارى اراسىندا ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى.
رىباكينا دۋبايداعى تۋرنيردەن باس تارتتى
تەننيسشى اسقازان-ىشەك جولدارىنىڭ اۋرۋىنا قاتىستى وسىنداي شەشىم قابىلداعان.
«قاتارىنان 3 تۋرنيردە ونەر كورسەتۋ وڭاي ەمەس. ورگانيزم شارشاعاندىقتان جاراقات الىپ قالدى. بارلىعى ويداعىداي بولسا 6 ناۋرىزدا بولاتىن ينديان-ۋەللس جانە 19 ناۋرىزداعى Miami Masters تۋرنيرىنە قاتىسادى»، – دەدى تەننيس فەدەراسياسىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى اسقار اعاتايەۆ.
جەر شىنىمەن سىلكىندى
بۇگىن الماتىدا جوسپارلى سەيسميكالىق جاتتىعۋ ءوتتى. الماتى تۇرعىندارى جاتتىعۋ كەزىندە بولعان جەر سىلكىنىسىن سەزدى. قالا تۇرعىندارى كەزەكتى دۇمپۋلەر تۋرالى حابارلامالاردى الەۋمەتتىك جەلىلەردە بولىسە باستاپ ەدى، كەيىننەن رەسمي اقپاراتتى ق ر تجم سەيسميكالىق ستانسيالار جەلىسى دە راستادى.
«جەر سىلكىنىسىنىڭ وشاعى الماتىدان وڭتۇستىك-شىعىسقا قاراي 259 كم جەردە، جۇڭگو اۋماعىندا ورنالاسقان. افتەرشوك قايتالاندى. جەر سىلكىنىسىنىڭ ەنەرگەتيكالىق كلاسى 11.8. MPV ماگنيتۋداسى 5.2»، - دەلىنگەن حابارلامادا.
ەكس-پرەزيدەنت 7-ورىنعا ءتۇستى
پرەزيدەنتتىڭ 2024 جىلعى 13 اقپانداعى № 481 جارلىعىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك حاتتاماسىنىڭ جاڭا رەداكسياسى بەكىتىلىپ، لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ وسى تىزىمدەگى ورىندارى بەلگىلى بولدى.
بۇرىن 1990، 1992، 1996، 1999 جانە 2006 نۇسقالارى جۇمىس ىستەگەن (سوڭعىسى 2013 جىلى جاڭارتىلعان).
ۋاعىز ايتىپ جۇرگەن كىم؟
«يسلام ەكسترەميزمگە قارسى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تانىمدىق كونفەرەنسياعا قاتىسقان قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى، باس ءمۇفتي ناۋرىزباي قاجى تاعان ۇلى حازرەت تەرىس اعىمدا جۇرگەندەردى وڭالتۋ ءۇشىن ءمۇفتيات تاراپىنان ءبىرقاتار اكسيا ءوتىپ، ناتيجەسىندە 1265 ادامعا وڭ ىقپال جاسالعانىن ايتتى. ال جاۋاپتى ءدىني وڭالتۋ سۋبەكتىلەردىڭ بىرلەسكەن قورىتىندىسى بويىنشا 285 ادام وڭالىپ، دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىم يدەولوگياسىنان باس تارتقان.
«دەسترۋكتيۆتى اعىمدار قوعامعا ىرىتكى سالىپ، وتباسىلىق قۇندىلىقتار مەن ادام دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپ توندىرەدى. ولار قازاق ۇلتىنىڭ جانە ەلىمىزدەگى باسقا ۇلتتاردىڭ ادەت-عۇرپىنا، سالت-داستۇرىنە قارسى شىعادى. جات اعىمنىڭ جەتەگىندە كەتكەندەردىڭ ۇستانىمىنان وسى اتالعانداردى بايقايمىز. ولار بۇل الەمدى ءوز قالاۋىنا قاراي وزگەرتۋگە تىرىسادى، ءداستۇرلى قۇندىلىقتاردى تولىعىمەن جويىپ جىبەرگىسى كەلەدى. راديكاليزم مەن ەكسترەميزمگە جەتەلەيدى. 2020 جىلى ءبىز «ءدىني وڭالتۋ» ءبولىمىن اشتىق. قۇدايعا شۇكىر، دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگيا شىرماۋىنان تولىق باس تارتىپ جاتقاندار بارشىلىق. ناقتى ايتار بولساق، ءمۇفتياتتىڭ ءدىني وڭالتۋعا جاۋاپتى ماماندارى وتكەن جىلى 11 092 جەكە ىقپال ەتۋ اكسياسىن، ياعني جەكە كەزدەسۋلەردى جۇزەگە اسىردى»، دەدى ن.تاعان ۇلى.
سۆەت! كامەرا! موتور...
وسى كوماندادان ءارى قاراي جۇزەگە اسپاي قالعان 103 جوباعا «ۇلتتىق كينونى قولداۋ ورتالىعى» 5 جىل بويى قارجى ءبولىپ كەلگەن.
مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ سايتىندا مەملەكەتتەن قارجىلاي قولداۋ الىپ، اقشاسىن اقتاماعان فيلمدەر ءتىزىمى شىقتى.
مينيسترلىك جۇرگىزگەن تالداۋ ناتيجەسى بويىنشا، كينوگەرلەردىڭ دەنى ساپالى ءونىم شىعارۋعا جانە ونى ناسيحاتتاۋعا مۇددەلى ەمەس.
«وسىعان بايلانىستى ۆەدومستۆو وسى يندۋستريانى دامىتۋ تاسىلدەرىن وزگەرتۋ جانە كينەماتوگرافيستەرگە قولداۋ كورسەتۋ شارتتارىن قايتا قاراۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. سونداي-اق كونكۋرستىق ىرىكتەۋ كەزىندە فيلم اۆتورلارى مەن كينوكومپانيالاردىڭ كورەرمەنگە كورسەتىلگەن جوباسىنىڭ ساپاسى مەن ناتيجەسى ەسكەرىلەتىن بولادى. مينيسترلىكتىڭ نەگىزگى مىندەتى – فيلمدەر شىعارۋ كەزىندە زاڭدىلىق پەن ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋ. ۆەدومستۆو شىعارماشىلىق ەركىندىكتى قۇرمەتتەيدى، ءبىراق زاڭ مەن ءتارتىپ بارىنە ورتاق جانە ءسوزسىز ساقتالۋى كەرەك»، دەلىنگەن ق ر مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى تاراتقان اقپاراتتا.
عىلىمداعى سەنساسيا!
جاساندى ينتەللەكت تە قازاقشا سويلەيتىن بولادى
ەۇۋ عالىمدارى ChatGPTء-دىڭ قازاقشا ءپروتوتيپىن جاسادى. ەۇۋ عالىمدارى مەملەكەتتىك تىلدەگى جاساندى ينتەللەكت جۇيەسىن 5 ايدىڭ ىشىندە ازىرلەدى. ChatGPT چات-بوتىنىڭ قازاقستاندىق ۇلگىسى ۇلكەن كولەمدەگى دەرەكتەردى تالداي الادى، سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى، ماتىندەر قۇرا الادى، سونىمەن قاتار قازاق ءتىلىنىڭ بارلىق مورفولوگيالىق جانە سينتاكسيستىك ەرەجەلەرىن بىلەدى.
الەمنىڭ جارتىسى قىزىلشامەن اۋىرۋى مۇمكىن
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى وكىلدەرىنىڭ مالىمدەۋىنشە، جىل سوڭىنا دەيىن الەم تۇرعىندارىنىڭ جارتىسىنان استامىنا قىزىلشادان ۇلكەن ءقاۋىپ ءتونىپ تۇر. بۇل ىندەتتىڭ ورشۋىنە جول بەرمەۋ ماقساتىندا شۇعىل شارالار قابىلدانۋى كەرەك. قىزىلشانىڭ بەلەڭ الۋىنا كوروناۆيرۋس پاندەمياسى كەزىندە، ينفەكسياعا قارسى ەكپە سالۋ جۇمىستارىنىڭ توقتاپ قالۋى سەبەپ. بۇل ۆيرۋسقا قارسى سالىنعان ەكى دوزالى ۆاكسينا 2000 جىلدان بەرى 50 ميلليوننان استام ادامدى ولىمنەن قۇتقارعان.
كىم كوپ ءومىر سۇرەدى؟
ەرلەر مەن ايەلدەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىنىڭ الشاقتىعى جويىلۋدا. بۇل باعىتتاعى زەرتتەۋ ناتيجەسى ادام عۇمىرىنىڭ ەداۋىر ۇزارعانىن جانە گەندەرلىك ايىرماشىلىقتىڭ جويىلعانىن كورسەتىپ بەردى.
يسپانياداعى الكالا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ەكونوميكا جانە بيزنەستى باسقارۋ پروفەسسورى ديەۆيد اتانس باستاعان عالىمدار وسىنداي تۇجىرىمعا كەلگەن ەكەن. بۇل تاراپتاعى زەرتتەۋ 190-نان استام ەلدى قامتىدى. 1990 جىلى ايەلدەردىڭ ورتاشا ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 77،17 جاس بولسا، ەرلەردىكى 72،23 جاستى قۇرادى. 2010 جىلى بۇل كورسەتكىشتەر ايەلدەر ءۇشىن 83،10-عا جانە ەرلەر ءۇشىن 78،37-گە دەيىن ءوسىپ، ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىنىڭ الشاقتىعى شامامەن 0،2 جىلعا قىسقارعان.
ءجۇز مىڭعا جۋىق مىسىقتىڭ قۇجاتى بار
ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرلەرىندە ءۇي جانۋارلارىنىڭ ەسەبى جۇرگىزىلۋدە. بىلتىرعى ەسەپ بويىنشا اقپاراتتىق جۇيەلەردە 304 708 يت پەن 94 974 مىسىق تىركەلگەن.
2023 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ يت، مىسىقتاردى ءبىرىڭعاي ەسەپكە الۋ بازاسىندا تىركەۋ مىندەتتى سانالادى.
بالاباقشاداعى بۋللينگ
الماتىداعى №51 بالاباقشادا كىشكەنتاي بالانى ءوز قاتارلاستارى ۇرىپ، تەۋىپ تاستاعان. بالالاردى قاراۋسىز قالدىرعان بالاباقشا تاربيەشىسىنە قاتاڭ سوگىس جاريالاندى. زارداپ شەككەن بالانىڭ اتا-اناسى ءوز شاعىمىن الەۋمەتتىك جەلىگە جاريالادى. ولار مۇنداي وقيعا بۇرىن وسى بالاباقشادا بولعانىن اتاپ ءوتتى. الماتى قالاسىنىڭ ءبىلىم باسقارماسى اتالعان جاعدايعا بايلانىستى تۇسىنىكتەمە بەردى.
«№51 بوبەكجاي-بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشى وقىس وقيعا كەزىندە بالالارعا تۇسكى اس الىپ جاتقانىن، باسقا بولمەدە بولعانىن ايتتى. سوندىقتان بالالاردىڭ ىس-ارەكەتىن باقىلاي المادى. بالاباقشا اكىمشىلىگىنىڭ بۇيرىعىمەن ءتارتىپ بۇزۋشىلىقتار ءۇشىن تاربيەشىگە قاتاڭ سوگىس تۇرىندە تارتىپتىك جازا قولدانىلدى. باقىلاۋ جاساماعانى ءۇشىن بالاباقشا مەڭگەرۋشىسى دە تارتىپتىك جازاعا تارتىلدى»، دەلىنگەن الماتى قالاسى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ حابارلاماسىندا.