قولايسىز اۋا رايىنان زارداپ شەككەن فەرمەرلەرگە ايىپپۇل سانكسيالارى سالىنا ما؟
قوڭىر كۇزدىڭ ءدال وسى ءولىارا تۇسىندا ەگىنشىلىك تۋرالى ماقالا جازساق، «ارقادا ەگىن وراعى قىزىپ تۇر» دەپ باستايتىنبىز. بيىل ولاي بولماي تۇر. جيىن-تەرىم جۇمىستارىنىڭ قارقىنىنا اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعى تىكەلەي اسەر ەتۋدە.
اپتاپتى، جاڭبىرسىز جازدان سوڭ ەرتە ماساقتانعان ارقانىڭ اق بيدايى بيىل الاسا. كومباين جاتكاسىنا ازەر ىلىگەدى. سوعان سايكەس، ماساعىنىڭ تولىمى دا از. بۇرىنعىداي، جيىرماعا جۋىق ءدان (ءار ماساقتا) جوق. قىرسىق قىلعاندا، ءدال ەگىن وراعى باستالاردا جاۋعان جاڭبىر سوڭعى كەزگە دەيىن تولاستاماي، كومباينداردىڭ القاپتا جۇرۋىنە كەدەرگى كەلتىردى. سونىڭ سالدارىنان وراق جۇمىستارىن ۋاقىتشا توقتاتۋعا تۋرا كەلدى.
مۇندايدا جاڭبىردان سوڭ وسكەن ەگىن ساباعى اراسىنداعى ءشوپ كومباينداردىڭ جۇمىسىن ودان ءارى قيىنداتادى. وعان قوسا، بيدايدىڭ ساپاسىنا كەرى اسەر ەتەدى.
اۋا رايى قولايلى جىلدارى قازاق بيدايى ەكسپورتقا ءبىرىنشى، ارا-تۇرا ەكىنشى سىنىپپەن وتكىزىلەتىن. سوعان سايكەس، باعاسى دا جوعارى بولاتىن. ال بيىلعى بيداي ساپاسى كلەكاۆيناسىنىڭ ازدىعىمەن قوسا ءتورتىنشى، بەسىنشى سىنىپتى عانا بولىپ تۇر. ول دەگەنىڭىز، بيىلعى استىقتىڭ دەنى ۇن تارتىپ، نان يلەۋگە جارامايدى دەگەن ءسوز.
بيىل قازاقستان بويىنشا 17،3 ملن گەكتار جەرگە ءداندى داقىل ەگىلدى. ءارى وعان ۇكىمەت تاراپىنان ۇلكەن ءۇمىت ارتىلعانىمەن، بيىلعى اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعى سول ءۇمىتتى اقتامايتىن ءتۇرى بار. وتكەن جىلى قىركۇيەكتىڭ ورتا شەنىنە دەيىن استىقتى القاپتىڭ 70 پايىزى ورىلسا، بۇگىنگى ءناتيجە 40 پايىزدان اسپاي تۇرعانى دا كوڭىلگە قونبايدى.
- ەگىن شارۋاشىلىعىنىڭ وسىناۋ پروبلەمالارى بيلىكتى دە الاڭداتا باستادى. ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك وڭىرلەرىندەگى اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعى مەن جايسىز جاعدايلارعا بايلانىستى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇكىمەتكە استىق وندىرەتىن فەرمەرلەر مەن شارۋا قوجالىقتارىنا قارجىلاي جانە وزگە دە قاجەتتى كومەك كورسەتۋدى تاپسىردى.
كۇنى كەشە پرەمەر-مينيستر ءاليحان سمايىلوۆ ءدال وسى ماسەلەگە بايلانىستى ارنايى جيىن وتكىزدى.
ءقازىر پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا وراي ەگىن جيناۋ ناۋقانىنىڭ بارىسىن ۇكىمەت تۇراقتى باقىلاۋعا الدى. «بيىلعى جىل ديقاندارىمىز ءۇشىن اسا قولايسىز بولدى. سونىڭ كەسىرىنەن استىق ءتۇسىمى ازايىپ، جۇمىس قارقىنى تومەندەدى. الايدا، وراق ناۋقانىن قارجىلاي جانە ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاعىنان قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بارلىق شارانى قاراستىرىپ جاتىرمىز»، – دەدى پرەمەر.
الايدا، داتكە قۋات ەتەر ءبىر ءۇمىت بار. قازاق دالاسىنىڭ استىقتى وڭىرلەرىندە قىركۇيەكتىڭ سوڭىنا دەيىن قاتتى جاڭبىر جاۋمايدى دەگەن بولجام ايتىلۋدا. ەندىگى ماقسات – سول مۇمكىندىكتى ءتيىمدى پايدالانۋ.
شارۋا قوجالىقتارى مەن فەرمەرلەردىڭ ۇكىمەتتىڭ قولداۋىنسىز اتتاپ باسا المايتىن كەزى كەلدى. ونى بيلىك تە انىق ءبىلىپ وتىر. ۇكىمەت اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ داعدارىستى كەزەڭىندە ديقانداردى قولداۋ شارالارىن باستاپ تا كەتتى.
وسى اپتادا بيىلعى قۋاڭشىلىق جىلى اپتاپتان زارداپ شەگىپ، ەگىسى قۋراپ كەتكەن جامبىل وبلىسىنىڭ ديقاندارىنا 3،7 ملرد تەڭگە سۋبسيديا بەرىلەتىن بولدى. سولتۇستىكتەگى استىقتى ءوڭىردىڭ ديقاندارىنا دا قارجىلاي قولداۋ كورسەتۋ شارالارى قاراستىرىلۋدا. قوستاناي وبلىسىنداعى ەگىستىك قولايسىز اۋا رايىنان زارداپ شەكتى. تولاسسىز جاۋعان جاڭبىر سالدارىنان استىق ساپاسى ناشارلاپ، ءدان سۇرىپىنىڭ ساپاسى تومەندەگەن. ءوڭىر اگرارشىلارىنا 16،9 ملرد تەڭگە سۋبسي ديا تولەنەدى. تاياۋ ارادا ۇكىمەت اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارىن جاڭارتۋ ءۇشىن قوسىمشا 20 ملرد تەڭگە بولەتىن بولدى.
ەگىن وراعى قارساڭىندا اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكالارىنىڭ ەڭ قاجەتتى جانارمايى – ديزەل وتىنىنىڭ نە قىمباتتاپ، نە ازايىپ كەتەتىن داعدىسى بار. ول بيىل دا قايتالاندى. جانارماي نارقىنىڭ كوتەرىلۋى ونسىز دا شارۋاسىن ازەر جۇرگىزىپ وتىرعان ديقان قاۋىم ءۇشىن وڭاي سوققى ەمەس. سونى ەسكەرگەن ۇكىمەت تاياۋدا سولتۇستىكتەگى ديقاندارعا 20 مىڭ توننا ديزەل وتىنىن جەڭىلدەتىلگەن باعامەن بەرىپ وتىر. بۇل دا بولسا شارۋاسى كەيىن كەتكەن ديقان قاۋىمعا كورسەتىلگەن ۇلكەن جاردەم.
بيىلعى بيداي ساپاسىنىڭ بارىنشا تومەن ەكەنىن ايتتىق. ءدان نەگىزىنەن ىلعالدى. سوندىقتان ونى كەپتىرىپ باپتاۋدىڭ ءوزى مۇڭ بولاتىن ءتۇرى بار. جىل سايىن ەليەۆاتورلار مەن استىق قابىلداۋ پۋنكتتەرىندەگى كەپتىرۋ ورىندارى جەتىسپەي، ءبىراز بيدايدىڭ ساپاسى تومەندەپ، مال ازىعىنا كەتەتىنىن دە بىلەمىز.
ۇكىمەتتىڭ وسى جايتتى ەسكەرگەنى بايقالىپ وتىر. استانادا وتكەن جيىندا ۇكىمەت باسشىسى دا وسى ماسەلەگە ماڭىز بەردى.
ءبىر سوزبەن ايتقاندا، بيىلعى ەگىن وراعى قيىن جاعدايدا جۇرگىزىلۋدە. سونى ەسكەرگەن بيلىك تاراپىنان بۇل سالاعا ايتارلىقتاي كومەك كورسەتىلىپ جاتىر. ونىڭ قايتارىمى قانداي بولارىن الداعى بولاشاق كورسەتپەك.
«اlmaty-akshamy»، №113، 23 قىركۇيەك، 2023 جىل