«ايتىس تۋرالى بۇرىن دا ايتقانمىن، سول ويىمنان ءالى اينىعان جوقپىن. شىندىعىندا ايتىس دەگەنىڭىز – ارزان ءسوز، جەڭىل ۇيقاس عانا. ءتىپتى مۇنى «قازاقتا عانا بار ونەر» دەۋدىڭ دە قاجەتى جوق.
انىعىندا، ايتىس ەرتەدە ءبىراز حالىقتاردا بولعان. اعىلشىن، نەمىستەر دە كەزىندە ايتىسقان، كەيىننەن گوتە سياقتى ادەبيەتءتىڭ ناعىز تۇلعالارى تۋىلعان سوڭ ولار ايتىستى ءبىرجولا قويعان. وسى تۇرعىدان الىپ قاراساق، ابايدان كەيىن قازاق تا ايتىستى دوعارۋى كەرەك ەدى، ءبىراق، كەرىسىنشە، ءورشي ءتۇستى. اسىرەسە تاۋەلسىزدىكتەن سوڭ بۇل ءتىپتى دە ۇدەدى.
ءجۇرسىن ەرمان اقىنداردىڭ باسىن قوسىپ، ايتىس ۇيىمداستىردى. وندا نە ايتىلادى دەيسىڭ، سول باياعى ارزان ءسوز، جەڭىل اڭگىمە، كورەرمەن سوعان ءماز بولادى، وسىنى ونەر دەپ تۇسىنەدى. بۇل قايداعى ونەر؟!
ءتىپتى ءبىر كەزدەرى «ءجۇرسىننىڭ جۇيرىكتەرى» دەگەن دە ءسوز شىقتى. مەن باستاپقىدا ءجۇرسىن شەت ەلدەن، الدە ارابيادان، الدە تۇركىمەننەن جۇيرىك تۇلپار الدىرعان ەكەن، سونىسىن بايگەگە قوسقالى جۇرگەن بولار» دەپ توپشىلاپپىن، سويتسەم، «جۇيرىك» دەگەندەرى ايتىسكەر اقىندار ەكەن. اينالايىن-اۋ، شىن جۇيرىك بىرەۋگە تاۋەلدى، مەنشىكتى بولمايدى، دارا شابادى.
شىنىن ايتقاندا، جاڭاعى «جۇيرىكتەردىڭ» دە سىرىن بىلەمىز. ولار ايتىستى سپەكتاكلگە اينالدىرعالى قاشان، ايتاتىندارىن الدىن الا جازىپ، سىزىپ، بىرىنىكىن ءبىرى وقىپ، ابدەن دايىندالادى، سويتەدى دە جۇرت الدىنا شىعىپ جاتتاعاندارىن ايتىپ بەرەدى.
بىردە قازىلار القاسىندا وتىرعان اقىن ق.ءمىرزا-الى كەزەكتەسىپ جاتتاعاندارىن ايتىپ، دومبىرالارىن ساباعان ەكى اقىننىڭ ءسوزىن ءبولىپ: «ءاي، سەندەر قاشان ايتىساسىڭدار؟!» دەپ ەدى. كەيدە ايتىسكەرلەر جاتتاعانىن دا جوندەپ ايتا المايدى، جۇرت الدىندا دومبىراسىن ۇزاق شەرتىپ، كۇمىلجىپ وتىرعانىن تالاي كوردىك عوي. سونداي-اق ەل ىشىندە: «اقىنداردىڭ قايسىسى جۇلدە الاتىنى الدىن الا بەلگىلى بولادى» دەگەن ءسوز دە تاراپ ءجۇر، ارينە، مۇنداي قاۋەسەت تەگىن ايتىلماسا كەرەك. قانداي دا ءبىر نەگىزى بار كورىنەدى.
مەن ءوزىم دە بىرنەشە رەت ج.ەرماننىڭ قازىلارعا: «قولدارىڭدى كوتەرىپ، اقىندارعا داۋىس بەرىڭدەر» دەپ ۇرسىپ سويلەگەنىن كورگەنمىن. تاعى ءبىر ايتايىن دەگەنىم – ءقازىر ايتىستى مال تابۋدىڭ، جان باعۋدىڭ، وڭاي ولجاعا كەنەلۋدىڭ جولىنا اينالدىرىپ العاندار كوپ. ءبىر ايتىسقا قاتىسادى، ءبىر كولىك مىنەدى. مەن جاستاردىڭ ەل الدىنا شىققانىن، سىي-سياپات العانىن قىزعانىپ وتىرعان جوقپىن. ءبارى ورنىمەن بولسا دەيمىن.
مىسالى، بەلگىلى ءبىر اقىن بۇكىل عۇمىرىن سارپ ەتىپ، ون توم ەڭبەك جازادى، ءبىراق ونىڭ قالاماقىسى ماردىمسىز، ال ءبىر جاس بالا ەكى شۋماق ولەڭ ايتىپ، كولىك مىنەدى.
قورىتا ايتقاندا، ايتىس ەسكىردى، ونىڭ ەندى ەش كەرەگى جوق. ءدال وسى ايتىستىڭ توقتاعانىنان ءبىز ۇتىلمايمىز. قازاق قاشانعى جەڭىل ءسوز، ارزان كۇلكىگە الدانىپ، ايتىسكەرلەردىڭ ايتقان كوبىك سوزىنە مالدانىپ جۇرە بەرەدى. ءبىز دە عىلىمنىڭ، ونەردىڭ ءتىلىن يگەرەيىك، ءبىز دە سوزدەن ىسكە اۋىسىپ، دامىعان، وركەنيەتءتى ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلايىق»، — دەدى جازۋشى.
zhasalash.kz