اقش-تا 23 تامىزدا رەسپۋبليكالىق پارتيا العاشقى ساياسي دەبات وتكىزدى. ساياساتكەرلەردىڭ بىلەك سىبانا كىرىسكەنىنە قاراعاندا، كەلەسى جىلى 5 قاراشادا بولاتىن پرەزيدەنت سايلاۋى تارتىستى وتەتىن سىڭايلى. بۇل جولى ساياسي بايگەگە 8 ساياساتكەر ءتۇستى. ولار ۆيۆەك راماسۆامي، كريس كريستي، مايك پەنس، نيككي حەيلي، رون دەسانتيس، تيم سكوتت، ەيزا حاچينسون جانە داگ بەرگۋم. ال ەكس- پرەزيدەنت دونالد ترامپ قاتىسقان جوق. سوعان قاراماستان ءتۇرلى الەۋمەتتىك ساۋالنامالار ونىڭ رەسپۋبليكا پارتياسىندا ايقىن كوشباسشى ەكەنىن ايتۋدا. ءبىر قىزىعى، دەباتتا ساياسي قىزمەت اتقارماعان ۆيۆەك راماسۆامي جەڭىسكە جەتكەن.
ءبىر پارتيا، ءتۇرلى پىكىر، ورتاق مۇددە
امەريكا قۇراما شتاتتارىندا وزىنە ءتان سايلاۋ جۇيەسى قالىپتاسقان. امەريكاندىق ۇلتتىڭ تۇلا بويىنا دەموكراتيالىق قۇندىلىقتار سىڭگەن. سوندىقتان دا دەموكراتيالىق جۇيەگە ءتان ەلەكتورالدى پروسەسس جۇرەدى. وندا ساياساتكەر بولامىن دەگەن ازامات ەڭ الدىمەن كوپشىل بولۋى ءتيىس. سەبەبى، ونىڭ جەكە ءومىرى، مانساپ جولى كوپتىڭ الدىندا.
سايلاۋ جۇيەسىنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى ەكى پارتيانىڭ ءۇستەمدىگىندە. ەل پرەزيدەنتتەرى بولىپ رەسپۋبليكالىق، الدە دەموك ر ا ت ي يا ل ى ق پ ا ر ت ي يا ءو ك ءى ل ءى سايلانادى. بۇدان بولەك، ءار پارتيانىڭ ىشىندە ساياسي باسەكە بار. مۇنداي ءداستۇر كەلەسى جىلى وتەتىن سايلاۋالدى كامپانيادا دا كورىنىس تابۋدا. بۇل جاعىنان رەسپۋبليكالىقتار شاپشاڭ، ءارى باتىل قيمىلداۋدا. سەبەبى، قازىرگى پرەزيدەنت دجو بايدەن دەموكراتيالىق پارتيانىڭ وكىلى.
23 تامىزدا ۆيسكونسين شتاتىنىڭ ميلۋوكي قالاسىندا رەسپۋبليكالىقتاردىڭ العاشقى دەباتى ءوتتى. ساياسي بايگە وتەتىن ورىن دا بەكەر تاڭدالماعان. سەبەبى، بۇل شتاتتىڭ تاڭداۋشىلار كوللەگياسى سايلاۋدا كىمگە داۋىس بەرۋ ماسەلەسىندە ۇنەمى تەربەلىپ تۇراتىن. ال سوڭعى 2020 جىلعى سايلاۋدا دجو بايدەنگە كوبىسى داۋىس بەرگەن.
دەباتقا 8 ۇمىتكەر قاتىستى. ولاردىڭ ىشىندە پارتيانىڭ نەگىزگى ۇمىتكەرى دونالد ترامپ قاتىسقان جوق. ترامپ ونىڭ سەبەبىن تۇسىندىرگەن كەزدە، حالىق الدىندا بەدەلىنىڭ دەباتقا قاتىسپاسا دا تۇسىنىكتى ەكەنىن ءمالىمدەدى. شىنىندا دا، ءتۇرلى الەۋمەتتىك زەرتتەۋ ناتيجەلەرى ونىڭ ءسوزىن دالەلدەپ وتىر. Associated Press بۇقارالىق ساياساتتى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مالىمەتىنشە، رەسپۋبليكالىقتاردىڭ ۇشتەن ەكىسى (63%) ترامپتىڭ قايتادان ءۇمىتكەر بولعانىن قالايدى-مىس.
ۇمىتكەرلەر دەباتتا ىشكى جانە سىرتقى ساياسات جايلى پىكىر تالاستى. سىرتقى ساياساتتا ۋكرايناعا كومەك كورسەتۋ نە كورسەتپەۋ ماسەلەسىن كوتەردى. بۇل تاقىرىپ ەڭ نەگىزگى ماسەلە بولدى. ميلليونەر ۆيۆەك راماسۆامي ۋكرايناعا ءاسكەري جانە قارجىلاي كومەكتى ءوسىرۋ تۇگىلى ونى مۇلدەم قولدامايتىن بولىپ شىقتى. ونىڭ ويىنشا مەملەكەت بارىنشا وڭتۇستىكتەن تونەتىن قاۋىپكە قارسى ارەكەت ەتۋى ءتيىس. وڭتۇستىك دەگەنى، مەكسيكادان كەلەتىن زاڭسىز ميگرانتتار ماسەلەسى. كەزىندە ترامپ پرەزيدەنت بولعان تۇستا مەكسيكامەن شەكارادا قابىرعا تۇرعىزعانى بەلگىلى. شىعىستا ۇلى جۇڭگو قورعانى بولسا، باتىستا «ترامپ قابىرعاسى» تۇرعىزىلدى. ۆيۆەكتىڭ پىكىرىنە بۇۇ-دا اقش ەلشىسى بولعان نيككي حەيلي قارسى كەلدى.
كەلەسى باستى تاقىرىپ دونالد ترامپتىڭ 2020 جىلعى ارەكەتى بولدى. ول سايلاۋ ءناتيجەسىمەن كەلىسپەدى. ءسويتىپ، ءوز مالىمدەمەلەرىمەن ءبىر توپ ازاماتتىڭ كاپيتولييدى شابۋىلداۋىنا تۇرتكى بولعان. كريس كريستي مەن ەيزا حاچينسون ترامپتىڭ ارەكەتتەرىن سىنعا الىپ انتيكونستيتۋسيالىق دەپ ايىپتادى. ال ساۋالنامالاردا ەكىنشى ورىندا تۇرعان رون دەسانتيس ترامپتى ايىپتاۋعا اسىققان جوق. تەك ءسوزىنىڭ سوڭىندا سول كەزدەگى ۆيسە-پرەزيدەنت مايك پەنستى ماقتاپ، ترامپتىڭ جەتەگىندە كەتكەن جوق دەپ مالىمدەمە جاسادى.
الۋان پىكىرگە قاراماستان جالپى پارتيا كەلەسى سايلاۋدا ءوز ۇمىتكەرىنىڭ جەڭىسكە جەتكەنىن قالايدى. ول ءۇشىن ءتۇرلى ساياسي تەحنولوگيالار قولدانىلۋى مۇمكىن.
WHO IS WHO؟
مايك پەنس – دونالد ترامپ پرەزيدەنت بولعان تۇستا ۆيسە-پرەزيدەنت لاۋازىمىن اتقارعان. الدىڭعى سايلاۋدا ترامپتى قولداعان. سوندىقتان ول ءقازىر دە ترامپتىڭ ساياسي توبىندا دەپ بولجاۋعا بولادى. ماقساتى ۆيسە-پرەزيدەنتتىك نەمەسە مينيسترلەر كابينەتىندە ءبىر لاۋازىم بولۋى مۇمكىن.
رون دەسانتيس – ترامپتان كەيىنگى نەگىزگى ۇمىتكەر. 2019 جىلدان بەرى فلوريدا شتاتىنىڭ گۋبەرناتورى. دەباتتا ترامپتى سىناماسا دا، مايك پەنستى ماقتادى. دونالد ترامپتى ەگەر وعان قارسى ايىپ تاعىلماسا، قولدايتىن سىڭايلى. ساياسي ۇپاي جيناۋ ماقساتىندا پارتياىشىلىك اليانس قۇرۋى مۇمكىن. ترامپ جەڭىلگەن 2020 جىلعى سايلاۋدا فلوريدا شتاتىندا ول جەڭىسكە جەتىپ ەدى. سوعان قاراعاندا ءوزى باسقاراتىن شتاتتا ترامپقا داۋىس بەرۋگە ۇگىتتەۋى مۇمكىن.
نيككي حەيلي – ترامپ پرەزيدەنت بولعان ۋاقىتتا، 2017-2018 جىلدارى اقش-تىڭ بۇۇ-داعى تۇراقتى وكىلى قىزمەتىن اتقارعان. پارتياىشىلىك سايلاۋعا تۇسۋدەگى باستى ماقساتى سوڭعى ساتتە ترامپتى قولداپ، ول جەڭىسكە جەتكەن جاعدايدا بۇرىنعى قىزمەتىنە ورالۋ نەمەسە سىرتقى ساياسي ماسەلەلەرمەن اينالىساتىن وزگە دە لاۋازىمدى اتقارۋ بولۋى مۇمكىن.
ۆيۆەك راماسۆامي – ساياسي تاجىريبەسى جوق جالعىز ۇمىتكەر. بيزنەس سالاسىنان كەلگەن ميلليونەر. ءبىرىنشى دەباتتا جەڭىسكە جەتتى. ترامپتى قولدايدى. الايدا، الداعى سايلاۋدا ونىڭ قانداي ارەكەت ەتەتىنى بەلگىسىز.
كريس كريستي – 2016 جىلى مايك پەنسپەن ۆيسە-پرەمەر بولۋعا باسەكەگە تۇسكەن. الايدا، ترامپ ونى تاڭداعان جوق. سودان بولۋ كەرەك، دەبات كەزىندە ەكس-پرەزيدەنتتى سىننىڭ استىنا العان.
ال تيم سكوتت، ەيزا حاچينسون جانە داگ بەرگۋم ساياسي بايگەدەن جارتى جولدا ءتۇسىپ قالاتىن سىڭايلى. سەبەبى، العاشقى دەباتتا وزدەرىن كورسەتە المادى.
«اlmaty-akshamۋ» №106، 7 قىركۇيەك، 2023 جىل