جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارىن قازاقستانعا ۆيزاسىز 30 كۇنگە ەمىن-ەركىن كىرىپ شىعۋعا كەلىسىم بەرىلدى.
الەمدەگى جۇزدەن اسا ەلدىڭ ازاماتتارى ەلىمىزگە قىسقا مەرزىمگە ۆيزاسىز كىرە الادى ەكەن. ەندى سولاردىڭ قاتارىنا شىعىستاعى كورشىمىز جۇڭگو ەلىنىڭ كەلىپ قوسىلعانىن كورىپ وتىرمىز. ەڭ باستى نىسانا: ءتۋريزمدى دامىتۋ، ساۋدا-ساياحات ىستەرىن ىلگەرلەتۋ ەكەنى انىق. قازاقستان تەڭىزبەن شەكتەسپەيتىن قۇرلىقتىق مەملەكەت بولعاندىقتان وسى كۇنگە دەيىن تۋريزم قىزمەتى وتە ناشار دەۋگە بولادى. تاعى ءبىر جاعىنان سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتۋ جوققا ءتان. وسىنداي سەبەپتەر قازاق جەرىنە كەلىپ كەتەتىندەردىڭ نازارىن اۋدارعان جوق. كەڭەستەر وداعىنىڭ كولەڭكەسىندە كومەسكى تارتىپ كەلگەن ەلدىڭ جارناماسى دا جوققا ءتان.
ال، شىندىعىنا كەلەر بولساق، قازاق دالاسىندا عاجايىپتىڭ ءبارى بار. ءبىر مەزگىلدىڭ وزىندە ءتورت ماۋسىمدى كورۋگە بولادى. اقباس التاي مەن ايبىندى الاتاۋدىڭ توبەسىندە قىسى-جازى اق قار، كوك مۇز جاتسا، باۋىرىندا قىزعالداق اشىلىپ ماساتىداي قۇلپىرىپ تۇرادى. شىعىس قازاقستان وبلىسى، الماتى وبلىسى، جەتىسۋ وبلىسى، كوكشەتاۋ ءوڭىرى تاۋلى، سۋلى، نۋ ورماندى بولىپ كەلەدى. ونىڭ ءوزى باسقا ءبىر الەم. ورال ءوڭىرى، اقتوبە، اتىراۋ، قىزىلوردا اۋماعىنا قاراساڭ، ۇشى-قيىرى جوق بايابان قۇمدى ولكە، اقشاعىل القاپ. قىسقاسى نە ىزدەسەڭىز سول بار. كوكشەتاۋداعى سەكسەن كول، سولتۇستىك قازاقستانداعى ءىرىلى-ۇساقتى مىڭداعان كولدەر، بالقاش، الاكول، مارقاكول، زايسان، بۇقتىرما، ارال، كاسپيي سەكىلدى قۇپياعا تولى سۋ كوزدەرى بىرىنەن ءبىرى وتەدى. ودان وزگە تاريحي قالالار، ەجەلگى ەلدى مەكەننىڭ ەسكى جۇرتتارى، التىن ادام شىققان وڭىرلەر، ساق جانە ءۇيسىن قورعاندارى... ايتا بەرسەڭ تولىپ جاتىر. مىنە، وسى وڭىرلەردىڭ بارىنە تۋريستىك نىساندار سالىنىپ، قوناق ءۇي، تاس جول، كولىك قاتىناستارى شەشىلسە، قازاق ءتۋريزمى ءدۇر ەتە تۇسكەلى تۇر. اشىلماعان ارال سەكىلدى مەملەكەتپىز. سوندىقتان دا شەتەلدىك تۋريستەردىڭ نازارىن اۋدارىپ، باعىتىن ەلگە بۇرۋ ءۇشىن ۆيزاسىز رەجيمدەردى ىسكە قوسۋدى قولعا الدى. ونىڭ ابزال تۇستارىن بىزدە ءبىلىپ وتىرمىز. وسى جاعىنان الىپ قاراساق، وزگە ەلدەرگە رۇقسات ەتىلگەن كىرىپ-شىعۋ قىتايلارعا دا بىردەي بولۋعا ءتيىس. ولاردىڭ جان سانى كوپ، ەكونوميكالىق الەۋەتى كۇن سايىن ارتىپ كەلەدى. ساياحاتشىلارى مەن ساۋداگەرى كوپ. ەلىمىزگە تۇسەتىن قارجىسى دا مول ەكەنى انىق. سولاي بولا تۇرا، حالىق، قىبىرلاعان بۇقارا قىتايلىقتاردىڭ كوپتەپ، قاپتاپ كەلۋىنەن قورقادى، جۇرەكسىنەدى، ۇرەيلەنەدى. باسقا ەلدىڭ ازاماتتارىنىڭ كەلىپ-كەتۋىنە بۇلاي الاڭداي قويمايدى. ولار كەلەدى جانە ءبىرى قالماي ەلىنە كەتەدى دەپ ەسەپتەيدى. ال، قىتايلىقتارعا كەلگەندە ءار ادامنىڭ قورقىنىشى باسىم.
باستى قورقىنىش كەلگەن قىتايدىڭ ءار ءتۇرلى جولداردى تاۋىپ جەرلەنىپ قالۋىنان تۋىندايدى. قازاق جەرىنە قىتايلاردىڭ تاراۋىنان، ءسىڭىپ كەتۋىنەن قاتتى ساقتانادى. سەبەپ ەكەۋ. بىرىنشىدەن، قىتايلار "قاي جەر ءومىر سۇرۋگە قولايلى بولسا، سول جەر سەنىڭ وتانىڭ" دەگەن قاعيدانى ۇستانادى. سوندىقتان ولار الەمگە جاپپاي جايىلۋدا، تارالۋدا. ەكىنشىدەن، قازاقستاندىق مەملەكەتتىك جۇيەنىڭ، قۇقىق، زاڭ سالاسىنىڭ قاتاڭ ەمەس، سولقىلداق ەكەنىن حالىق بىلەدى. سوندىقتان دا شەكارادان كىرگەن قىتايدى قۇلاعىنان تارتىپ ساناپ كىرگىزىپ، قۇلاعىنان تارتىپ ساناپ شىعارىپ جىبەرۋگە قاۋقارلى ما؟ دايىن با؟... جەڭىلدىكتەر جاسالىپ، اينالىپ وتەتىن جولداردى كورسەتىپ، نەمقۇرايلىلىق تانىتسا، قالاتىندار مەن ءسىڭىپ كەتەتىندەر كوبەيەتىنى انىق. ولاردىڭ ءبىزدىڭ ەلدە زاۆودتارى كوپ، بازارلارى مەن جۇمىس ورىندارى جەتكىلىكتى. سول جەرلەردە بىرتىندەپ قالا بەرسە، ءوسىمتال حالىق تەز قاۋلاپ كەتەدى. مىنە، قورقىنىشتىڭ سەبەبى وسى. ويتكەنى ءبىزدى جايلاعان پاراقورلىقتىڭ كىرمەگەن ەسىك-تەسىگى قالمادى. جەمقورلىق جايلاعان ەلدە نە سۇمدىقتىڭ بولاتىنىن ءبارى بىلەدى. حالىق وسىنداي قيتۇرقىلىقتان، زاڭسىزدىقتاردان قورقادى. ەگەر زاڭىمىز كەمەلدى، ءتارتىبىمىز قاتاڭ، جۇيەمىز بەرىك بولسا، الاڭدايتىن نە بار؟!.. ساۋداسىن جاسايدى، ساياحاتى مەن تۋريستىك باعىتىن ورىندايدى دا ەلدەن شىعادى، اۋلاق كەتەدى. ولاردىڭ تۇراقتى قونىستانۋى مەن ازاماتتىق الۋىنا ەشقاشان جول بەرمەۋ كەرەك. ويتكەنى الەمگە تەز جايىلىپ بارا جاتقان قىتايلار جيىرما ميلليونعا جەتپەيتىن حالقى بار ءبىزدىڭ ەلدى باسىپ قالۋى مۇمكىن. ولاردىڭ جولى اشىلسا، لەك-لەگىمەن جوڭكىلەدى. وزدەرى وتە ءوسىمتال. مۇنداعى قاراكوز قىزدارىمىز ولاردىڭ كوزىنىڭ قۇرتى، ۇيلەنۋ، ونان سوڭ ازاماتتىق الۋ دەگەن ءورشيدى. ەكولوگيا بۇلىنەدى، جۇمىس ورىندارى ازايادى. تىنىس تارىلادى، ادامدار سۋىنادى، ماسەلە تۋىندايدى. ايتا بەرسەك، ءتيىمسىز جاعى كوپ. قۇقىق قورعاۋ ورىندارى مەن باقىلاۋ جۇيەسى تىزگىندى ءسال جىبەرسە، الدىن توسۋعا بولمايتىن اپات تۋىنداۋى مۇمكىن. جۇڭگو ماسەلەسى ءارى نازىك، ءارى كۇردەلى. كەز-كەلگەن باسقا ەلمەن سالىستىرۋعا بولمايتىن قيىندىقتارى بار. ويتكەنى قازاقستان قىتايلاردىڭ ەۋرازياعا شىعاتىن قۇرلىقتاعى بىردەن ءبىر جولى، ابايلاماساق وكىنىپ قالامىز. ءجاي وكىنۋ بىلاي تۇرسىن، ورنىنا كەلمەيتىن سالدارعا ۇرىندىرۋى مۇمكىن. تۋريزم مەن ەل ەكونوميكاسىن كوتەرۋ ساياساتى ەلىمىزدى قىتايلانۋ مەن اسسيميلياسياعا قۇلدىراتسا، ول دەگەن ورنى تولماس قاسىرەت بولادى.
وسىدان ەكى مىڭ جىل بۇرىنعى تۇركىنىڭ ۇلى يمپەريالارى، اتا-بابالارىمىز حۇندار مەن ۇيسىندەردىڭ تراگەدياسى ءبىزدىڭ جادىمىزدان شىقپاۋ كەرەك. قازاق دەگەن حالىق جاۋلاۋشى ەلدەردىڭ كۇشىنەن، قۋاتىنان يمەنگەن ەمەس، تىزەسى دىرىلدەپ ەشقاشان بۇگىلگەن ەمەس. جيىرما عاسىرلىق تاريحقا قاراساق، قازاق جاتجۇرتتىقتاردىڭ جۇمساق ساياساتى مەن ايلاكەرلىگىنەن عانا زارداپ شەككەن ەكەن. كەرەگەمىز قيراپ، شاڭىراعىمىز ورتاسىنا تۇسكەن كەزدەرىمىز كوپ بولدى. شىعىسىمىز دا، سولتۇستىگىمىز دە سونىسىمەن ءقاۋىپتى. ەل ازاماتتارىنىڭ كۇدىگى دە سودان. اقشا ءۇشىن اردان اتتايتىندار ارامىزدا بار. ولار جۇلىنقۇرت سەكىلدى جۇيەمىزدىڭ ىشىندە ءجۇر. سورلاپ قالماساق بولعانى. بيلىكتىڭ كوزدەگەنى "جاقسىلىق" بولعانىمەن، سونى اتقاراتىن ادام الا-قۇلا. ءبىز قورىقساق سودان قورقامىز. ويتكەنى، نەبىر كۇشتى، كەمەلدى الپاۋىت مەملەكەتتەردىڭ ءوزى قىتايعا ۆيزاسىز كىرۋگە رۇقسات بەرمەيدى. ال، ءبىز الىمىزگە قاراماي تاۋەكەل ەتىپ جاتىرمىز. وسى كوزسىز ەرلىك ەرتەڭىمىزگە كولەڭكە تۇسىرمەسە جارار ەدى.