«ەڭبەك رەسۋرستارىن دامىتۋ ورتالىعى» اق (ەردو) دەرەكتەرى بويىنشا، 2021 جىلى ەلەكتروندىق ەڭبەك بيرجاسىندا (ەەب) 1 ملن 119،3 مىڭ بوس جۇمىس ورنى جانە 616،8 مىڭ تۇيىندەمە ورنالاستىرىلعان، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.
سوڭعى توقساندا جۇمىس بەرۋشىلەر بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ كوبىرەك سانىن ورنالاستىرعانى اتاپ ءوتىلدى. ال جۇمىس ىزدەۋشىلەر، كەرىسىنشە، 2021 جىلدىڭ العاشقى 3 ايىندا جاڭا نەمەسە قوسىمشا جۇمىسقا بەلسەندى قىزىعۋشىلىق تانىتتى.
2021 جىلى جۇمىس بەرۋشىلەر جاريالايتىن بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ توقساندىق ديناميكادا ءوسۋ ءۇردىسى بايقالدى. ماسەلەن، ەگەر ءبىرىنشى توقساندا ەەب-دا بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ ەڭ از سانى ورنالاستىرىلىپ، ول 190،6 مىڭ بولسا، ءتورتىنشى توقساندا ولار 1،8 ەسە نەمەسە 335،2 مىڭعا ارتتى. ايلىق بولىنىستە ەڭ از سۇرانىس قاڭتار-ناۋرىز ايلارىندا، كاسىپورىندار ايىنا 66 مىڭنان اسپايتىن بوس جۇمىس ورىندارىن ورنالاستىرعان كەزدە بولدى. جۇمىس تۋرالى حابارلاندىرۋلاردىڭ ەڭ جوعارى سانى قىركۇيەك پەن قازاندا سايكەسىنشە 137،9 مىڭ جانە 139،6 مىڭ بوس ورىن بولدى. مۇنداي ديناميكا، ءبىر جاعىنان، جىل باسىنداعى ءداستۇرلى تىنىش ۋاقىتپەن تۇسىندىرىلەدى، بۇل الداعى جىلعا جوسپارلاردىڭ قالىپتاسۋىمەن جانە جوبالاردىڭ جايباراقات باستالۋىمەن بايلانىستى، ەكىنشى جاعىنان، كۇزگى-قىسقى كەزەڭدەگى كومپانيالاردىڭ جاندانۋىمەن، جىل سوڭىنا دەيىن جۇمىستار مەن مىندەتتەردى ءساتتى اياقتاۋ ءۇشىن قوسىمشا رەسۋرستاردى قوسۋ قاجەت بولعان كەزدە بايقالاتىن جايت.
«تالاپكەرلەردىڭ بەلسەندىلىگى تۋرالى ايتاتىن بولساق، كەرىسىنشە، ديناميكا ورىن العانىن اتاپ وتكەن ءجون. ماسەلەن، تۇيىندەمەنىڭ ەڭ كوپ سانى ءبىرىنشى توقساندا ەەب-عا ورنالاستىرىلدى – 179،1 مىڭ، جىل سوڭىنا قاراي 41%-عا تومەندەپ، ءتورتىنشى توقساندا 105،2 مىڭ تۇيىندەمە قۇرادى. ءبىر ايلىق كەزەڭدە ىزدەنۋشىلەردىڭ جاڭا جۇمىسقا ەڭ ۇلكەن قىزىعۋشىلىعى قاڭتار مەن ساۋىردە تيىسىنشە 66،2 مىڭ جانە 69،2 مىڭ تۇيىندەمە ورنالاستىرۋمەن بايقالدى. ءوز كەزەگىندە ەەب-عا ەڭ از ۇسىنىس جەلتوقساندا تىركەلدى –21،2 مىڭ تۇيىندەمە.
بۇل تەندەنسيالار جاڭا جىلدىڭ باستالۋىمەن ادامدار جاڭا مۇمكىندىكتەر ىزدەي باستايدى جانە جىلدىڭ باسىنان باستاپ جاڭا جۇمىس تابۋعا تىرىسادى، ال جىلدىڭ سوڭى جۇمىس ىزدەۋ ءۇشىن تارتىمدى ەمەس، بۇل جۇمىس ىزدەۋشىلەردىڭ ءبىر بولىگىنىڭ ەنجار رەجيمگە اۋىسۋىمەن كورىنەدى، سونىمەن قاتار ولار جوبالاردىڭ اياقتالۋىمەن جانە سايكەسىنشە جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ولاردى جالداۋ قاجەتتىلىگىنىڭ بولماۋىمەن بايلانىستى»، – دەدى ەردو باسقارۋشى ديرەكتورى الەكساندرا مولچانوۆسكايا.
وڭىرلەر بولىنىسىندە ەڭبەك رەسۋرستارىنا ەڭ كوپ قاجەتتىلىك نۇر-سۇلتان جانە الماتى قالالارىندا بايقالدى، وندا 2021 جىل ىشىندە تيىسىنشە 117،9 مىڭ جانە 109،8 مىڭ بوس جۇمىس ورنى ورنالاستىرىلدى. بۇل ەكى مەگاپوليستىڭ قارقىندى ەكونوميكالىق دامۋى جاعدايىندا قيسىندى. ناتيجەسىندە نۇر-سۇلتان جانە الماتى قالالارىنا ەەب-عا جىلدىق سۇرانىستىڭ 20%-ى كەلدى. ەڭ از بوس جۇمىس ورىندارى سولتۇستىك قازاقستان (31،1 مىڭ)، ماڭعىستاۋ (34،2 مىڭ) جانە قىزىلوردا (34،6 مىڭ) وبلىستارىندا جاريالانعان.
سونىمەن بىرگە، جۇمىس كۇشىنىڭ ۇسىنىسى نەگىزىنەن وڭتۇستىك وبلىستاردا كوبىرەك بولدى، بۇل، ارينە، ولاردىڭ دەموگرافيالىق جاعدايىمەن تۇسىندىرىلەدى. ماسەلەن، 2021 جىلى ورنالاستىرىلعان تۇيىندەمەلەردىڭ سانى بويىنشا تۇركىستان وبلىسى كوشباسشى بولدى، وندا ىزدەنۋشىلەردىڭ ۇلەسى بارلىق ۇسىنىستىڭ 11،4% - ىن نەمەسە 70،5 مىڭ تۇيىندەمەنى قۇرادى. سونداي-اق تۇيىندەمەنىڭ ەداۋىر بولىگى الماتى جانە جامبىل وبلىستارىندا ورنالاستىرىلدى (تيىسىنشە 52،9 مىڭ جانە 52،5 مىڭ تۇيىندەمە). سونىمەن قاتار، ەڭ از جۇمىس اقمولا (16،7 مىڭ تۇيىندەمە) جانە سولتۇستىك قازاقستان (17،2 مىڭ) وبلىستارىندا ىزدەلدى.
ساندىق ەسەپتەۋدە ۇسىنىس نومينالدى تۇردە ماڭعىستاۋ جانە جامبىل وبلىستارىنداعى سۇرانىستى قامتىدى، وندا جاريالانعان 100 بوس ورىنعا 96-97 تۇيىندەمە كەلدى. شارتتى تاپشىلىق نۇر-سۇلتان قالاسىندا جانە قوستاناي وبلىسىندا بايقالدى، وندا بوس ورىندار سانى تۇيىندەمە سانىنان 4 ەسە اسىپ ءتۇستى (100 بوس ورىنعا 24-27 تۇيىندەمە). تۇيىندەمەسى كوپ ءوڭىر قىزىلوردا وبلىسى بولدى، مۇندا ءبىر جىل ىشىندە 100 بوس ورىنعا 131 تۇيىندەمە كەلدى.
«جۇمىس بەرۋشىلەرگە كەلەتىن بولساق، جالپى قۇرىلىمدا جۇمىس كۇشىنە سۇرانىستىڭ 82%-ىن زاڭدى تۇلعالار جانە 18%-ىن جەكە كاسىپكەرلەر قالىپتاستىرعان. سونىمەن قاتار، كوپتەگەن ايماقتاردا جاعداي رەسپۋبليكالىق جاعدايعا ۇقساس. الايدا، وڭتۇستىك وڭىرلەر – الماتى، جامبىل وبلىستارى مەن شىمكەنت قالاسىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. وندا جك-دان جاريالانعان بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ ۇلەسى ەل بويىنشا ورتاشا دەڭگەيدەن اسىپ، وڭىردەگى بارلىق بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ 23% -33%-ىنا جەتتى. سونىمەن قاتار، جۇمىس ىستەپ تۇرعان زاڭدى تۇلعالاردان بوس جۇمىس ورىندارىنىڭ ۇلەسى اتىراۋ، باتىس قازاقستان جانە قاراعاندى وبلىستارىندا جوعارى بولدى – 93-96%»، – دەپ حابارلادى الەكساندرا مولچانوۆسكايا.
سونىمەن قاتار 2021 جىلى بارلىق وڭىرلەردە جۇمىس بەرۋشىلەر نەگىزىنەن بىلىكتى جۇمىسشىلاردى ىزدەدى – ولار بارلىق بوس ورىنداردىڭ 71% قۇرادى. بۇل رەتتە نەگىزگى سۇرانىس وزگە دە قىزمەتتەر كورسەتۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىندا قالىپتاستى. سونىمەن قاتار، بىلىكسىز ەڭبەككە سالىستىرمالى تۇردە جوعارى سۇرانىس تۇركىستان (ءوڭىر سۇرانىسىنىڭ 58%)، الماتى (44%)، قىزىلوردا (43%) جانە اقتوبە (42%) وبلىستارىندا تىركەلگەن.
ءوز كەزەگىندە، وتكەن جىلى ەەب-دا جوعارى سۇرانىسقا يە ماماندىقتاردى كۇزەتشىلەر، اۆتوكولىك جۇرگىزۋشىلەرى، مەدبيكەلەر/مەيىرگەرلەر، تاربيەشىلەر باستادى، ولارعا جىل بويى سۇرانىس جوعارى بولدى. بۇل جاعداي حالىقتىڭ تۇراقتى دەموگرافيالىق وسۋىنە جانە ءتيىستى الەۋمەتتىك جانە كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ قاجەتتىلىگىنە بايلانىستى قيسىندى بولىپ تابىلادى. سونداي-اق، جىل ىشىندەگى جيىنتىق كولەمدە ساۋالناما جۇرگىزۋ بويىنشا ينتەرۆيۋەرلەردى اتاپ وتكەن ءجون، ولارعا ەڭ كوپ سۇرانىس شىلدە-قازان ايلارىندا – ۇلتتىق حالىق ساناعىن وتكىزۋ كەزەڭىندە بولدى. سونىمەن قاتار، جۇمىس ىزدەۋشىلەر اراسىندا كوبىنەسە سول اۆتوموبيل جۇرگىزۋشىلەرى، مەدبيكەلەر/مەيىرگەرلەر، بۋحگالتەرلەر مەن مال وسىرۋشىلەر تۇيىندەمەلەرىن ورنالاستىردى.
ەگەر ىزدەنۋشىلەر پۋلىنىڭ جىنىسى مەن جاس قۇرىلىمىن قاراستىراتىن بولساق، وندا وتكەن جىلى ولاردىڭ كوپشىلىگىن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردا بەلسەندى جۇمىس ىزدەگەن ايەل ادامدار قۇرادى: نۇر-سۇلتان (قالاداعى ۇسىنىستىڭ 63%-ى)، الماتى (60%) جانە شىمكەنت (59%)، ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى 35 جاسقا دەيىنگى جاس ايەلدەر. بۇل رەتتە بارلىق تۇيىندەمەلەردىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى اقتوبە (29%)، قىزىلوردا (29%)، ماڭعىستاۋ (28%)، قاراعاندى (27%) وبلىستارى مەن نۇر-سۇلتان (28%) جانە شىمكەنت (27%) قالالارىندا 16-25 جاس ارالىعىنداعى جاس ىزدەنۋشىلەردەن بولدى.
«وسىلايشا، ەەب مالىمەتتەرى بويىنشا، 2021 جىلى قازاقستاندىق ەڭبەك نارىعىنداعى سۇرانىس پەن ۇسىنىستىڭ ديناميكاسى كەرى بولدى – حالىقتىڭ جۇمىس ىزدەۋىنىڭ شىڭى ءبىرىنشى توقسانعا ءبىر جىل ىشىندە ورنالاستىرىلعان بوس ورىنداردىڭ ەڭ از سانىمەن كەلدى، ال بوس ورىندار سانىنىڭ ءوسۋى كەزەڭىندە ىزدەنۋشىلەر تۇيىندەمەلەرى سانىنىڭ تومەندەۋى بايقالدى. ءوز كەزەگىندە، ەلدىڭ سولتۇستىگى ىزدەنۋشىلەر تاراپىنان از جۇمىس ىزدەۋمەن دە، «جۇمىس قولىنا» دەگەن قاجەتتىلىكتىڭ تومەندىگىمەن دە سيپاتتالادى. ال حالىق تىعىز ورنالاسقان وڭتۇستىك ايماقتاردا ازاماتتار كوبىنە جۇمىسپەن قامتۋدى قاجەت ەتەدى»، – دەپ قورىتىندىلايدى الەكساندرا مولچانوۆسكايا.