«مولشىلىقتىڭ باسى – جاز، جازدىڭ باسى – ساراتان...». قازەكەڭ بۇرىن كوكتەمنىڭ باسىن ماۋسىم ايىنان ەسەپتەگەن
«بۇلبۇل تورعاي» جاز باسىندا بولاتىن العاشقى امال. جاز تورعايىنىڭ كەلۋىنە بايلانىستى وسىلاي اتالۋى مۇمكىن. بۇرىنعى كەزدە كوكتەمنىڭ باسىن ماۋسىم ايىنان ەسەپتەگەن. سەبەبى، الىستان كەلەتىن قۇستار وسى مەزگىلدە تۇگەل كەلىپ بولادى ەكەن. قازاقتا «جىل قۇسىنداي» دەگەن ءسوز تىركەسى بار. كلاسسيك جازۋشىمىز مۇحتار اۋەزوۆ وسى تاماشا تىركەستى ءجيى قولدانعان. قازاق ادەبيەتىنە جاستار لەك-لەگىمەن كەلە باستاعاندا «بۇل ءوزى جىل قۇسىنداي جاڭالىق بولدى» دەپ قۋانا جازعان ەدى.
ماۋسىم ايىندا امال كوپ-اق. سولاردىڭ ءبىرى وتكەن پايىمىمىزدا ءسوز ەتكەن – «ۇركەردىڭ باتۋى». ماۋسىم ايى باستالىسىمەن ۇركەر مۇلدە كورىنبەي كەتەدى. اۋا جىلي باستايدى. حالقىمىزدىڭ «ۇركەر جەرگە تۇسپەي، جەر قىزبايدى» دەگەن قاناتتى ءسوزى وسىنى مەڭزەيدى. ۇركەردىڭ كورىنبەۋىن بۇرىنعىلار «ۇركەردىڭ جەرگە ءتۇسۋى» دەپ تە اتايدى. وسى امال توڭىرەگىندە قازاقتىڭ ءار وڭىرىندە ءارتۇرلى نۇسقا بار.
«الاكۇلىك» امالى. تۇيەلەر بۇل كەزدە اعاش جاپىراعىن جەگەندە بايقاۋسىزدا جاپىراق استىنداعى «الاكۇلىك» دەگەن قۇرتتى جەپ قويادى دا جارداي بولىپ سەمىرىپ، ءجۇرىپتۇرۋى قيىندايدى، كەيدە ءولىپ قالادى، سوندىقتان مالشىلار بۇل كەزدە تۇيەلەردى الاكۇلىك قۇرتى قونبايتىن تومەنىرەك جەرگە باعادى.
قازاقتار وسى امالداردىڭ بارىنەن قاۋىپتەنىپ، ۇنەمى ساقتانىپ، قامدانىپ وتىرعان. «مولشىلىقتىڭ باسى – جاز، جازدىڭ باسى – ساراتان...».حالقىمىزدىڭ اۋزىندا جۇرگەن وسىنداي جىر جولدارى بار. دەمەك، جازدىڭ ءبىر اتاۋى وسى بولسا كەرەك. جاڭا تۋعان ايدىڭ ءتورتىنشى جاڭاسىن كوردىك. جازدىڭ العاشقى ايىنىڭ تۋىسى كوڭىلدى قۋانتتى. ۇشىن تىكتەپ، ەڭسەسىن كوتەرىپ تۇر.
ماۋسىم مامىراجاي بولىپ، شارۋاعا دا، مال-جانعا دا جايلى بولاتىن سىڭايلى. قازاقى پايىمنىڭ بۇل بولجامىن سينوپتيكتەر دە جوققا شىعارىپ وتىرعان جوق. «جازدىڭ العاشقى ايى – ماۋسىم رەسپۋبليكانىڭ باسىم بولىگىندە ىستىق بولادى دەپ كۇتىلەدى، ورتاشا اۋا تەمپەراتۋراسى رەسپۋبليكانىڭ باسىم بولىگىندە نورمادان 1-2° جوعارى، ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگىندە، سولتۇستىك-شىعىسىندا، شىعىسىندا جانە وڭتۇستىك-شىعىسىندا نورما شاماسىندا بولجانادى (نورما: رەسپۋبليكانىڭ باس ىم بولىگىندە + 18+ 23°س، ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك-باتىس جارتىسىندا +24+28°س، رەسپۋبليكانىڭ وڭتۇستىك-شىعىس، شىعىسىنداعى تاۋلى ايماقتارىندا +7+17°س)» دەپ مالىمدەدى
«قازگيدرومەت». رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك كاسىپورنىنىڭ ماماندارى (18 مامىر، 2023 ج.). قازاقتا «ۇركەر شالشىققا باتسا، جاز جاڭبىرلى بولادى، ۇركەر قۇرعاق جەرگە تۇسسە، اڭىزاق جەل كوپ بولىپ، قۋاڭشىلىق بولادى، ۇركەر تاسقا تۇسسە، شىلىڭگىر قاتتى ىستىق بولادى دەگەن، ت.ب. ناقتى بولجامدار بار. بيىل ۇركەر تاسقا تۇسەتىن سەكىلدى...
بۇگىن قولدانىستاعى كۇنتىزبە بويىنشا، ماۋسىمنىڭ 1ء-ى. اي جۇيەسى ەسەبىنشە، ايدىڭ 9-شى جاڭاس ى . قازاقشا، ماۋسىم ەندى 9 كۇننەن كەيىن باستالادى. اپتا ايدىڭ باسى مەن ورتاسىن قامتىپ تۇر. بۇل وسى مەرزىمدە اۋا رايىنىڭ ءسال دە بولسا تۇراقتى بولاتىنىنىڭ بەلگىسى بولسا كەرەك. وسى اپتادا اي تولادى. ادامداردىڭ ونىڭ نۇرىنان ساقتانعانى ابزال. وسى توڭىرەكتە بابالارىمىز ايتقان ءبىرقاتار تومەندەگىدەي تىيىلىم بار.