بىلتىرعى ەسەپكە سۇيەنسەك، ەلىمىزدە دياليز ورتالىقتارى 130-دان اسادى جانە بۇيرەك الماستىرۋشى تەراپيا الاتىن ناۋقاستاردىڭ سانى كەيىنگى ءۇش جىلدا 22،5%-عا وسكەن ( 2021 جىلى – 11320، 2022 جىلى – 12546، 2023 جىلى – 13869 ). الماتى قالاسىنىڭ وزىندە دياليز ورتالىعى 19-عا جەتىپ جىعىلادى.
جەدەل جانە سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋىنا شالدىققان ناۋقاستاردىڭ سانىنىڭ ءوسۋ سەبەبى، اۋرۋ ەرتە ساتىسىندا انىقتالمايدى. سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋىنىڭ 70%-نان استامى تەرمينالدى ساتىسىندا انىقتالىپ، شۇعىل بۇيرەك الماستىرۋشى تەراپيانى (گەمودياليز) باستاۋعا تۋرا كەلەدى.
كارديولوگيا جانە ىشكى اۋرۋلار عزي-داعى №2تەراپيا بولىمشەسىنىڭ نەفرولوگ-دارىگەرى سارسەنباي قارماقبايەۆ جەدەل جانە سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋىن الدىن الا انىقتاۋدىڭ بىرنەشە ءتاسىلىن ۇسىنادى.
ولار:
– العاشقى مەديسينالىق-سانيتارلىق كومەك ۇيىمدارىندا جالپى تاجىريبەلىك دارىگەرلەردى نەفروپروتەكسيا جانە كرەاتينين دەڭگەيى بەلگىلى ءبىر قالىپتا ەمەس، ءار ادامدا (جاسى، جىنىسى) جەكە ەسەپتەلەتىندىگى تۋرالى ارنايى وقىتۋ؛
– ەمحانا دەڭگەيىندە سكرينينگ ارقىلى ارتەريالدىق گيپەرتەنزيا، قانت ديابەتى، جۇرەك قان-تامىر اۋرۋلارى جانە وتباسىندا سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋى بار ناۋقاستاردا بۇيرەك زاقىمدانۋىن ەرتە انىقتاۋ؛
– زەرتحانادا كرەاتينين دەڭگەيىن شۋماقشانىڭ ءسۇزىلۋ جىلدامدىعىمەن بىرگە ەسەپتەپ بەرۋ؛
– ماقساتتى ارتەريالدىق قان قىسىمىنىڭ 120/80 مم سىن.باع-نان اسپاۋىن قاداعالاۋ،
– بۇيرەك بيوپسياسىن الۋدى قايتا قولعا الۋ؛
– گەنەتيكالىق تەكسەرۋلەردى جۇرگىزۋ.
بۇيرەك اۋرۋلارىنىڭ جاھاندىق ناتيجەلەرىن جاقسارتۋ باستاماسى (KDIGO) كەلىسۋ كونفەرەنسياسىنىڭ كلينيكالىق پراكتيكالىق ۇسىنىستارىن ەسكەرە وتىرىپ، كارديولوگيا جانە ىشكى اۋرۋلار عزي پروفەسسورلارى مەن نەفرولوگ دارىگەرلەرى العاشقى مەديسينالىق-سانيتارلىق كومەك دەڭگەيىندە سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋىن ەرتە انىقتاۋدىڭ ارنايى الگوريتمىن ازىرلەپ، ۇسىندى. الگوريتم بويىنشا ارتەريالدىق گيپەرتونيا، قانت ديابەتى، جۇرەك قان-تامىر اۋرۋلارى، وتباسىلىق اۋرۋ تاريحىندا سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋىمەن اۋىراتىن ناۋقاستاردىڭ قانداعى كرەاتينين دەڭگەيىن جانە زاردەگى البۋمين/كرەاتينين اراقاتىناسىن انىقتاۋ ارقىلى بۇيرەكتىڭ قىزمەتىن جانە زاقىمدانۋىن باعالاۋ قاجەت.
ەگەر زاردەگى البۋمين/كرەاتينين اراقاتىناسى >30 مگ/گ جوعارى، شۋماقشانىڭ ءسۇزىلۋ جىلدامدىعى 60 مل/مين/1،73م2 تومەن بولسا، زەرتحانالىق تالداۋدى ءۇش ايدان كەيىن قايتالاۋ كەرەك. ەگەر ءۇش ايدان كەيىن شۋماقشانىڭ ءسۇزىلۋ جىلدامدىعى ءالى تومەن بولسا، زاردەگى البۋمين/كرەاتينين اراقاتىناسىنىڭ جوعارى دەڭگەيى ساقتالسا، وندا سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋى دياگنوزى قويىلىپ، نەفرولوگ-دارىگەرگە جىبەرىلەدى. ەگەر زاردەگى البۋمين/كرەاتينين اراقاتىناسى 30 مگ/گ-عا دەيىن، شۋماقشانىڭ ءسۇزىلۋ جىلدامدىعى 60 مل/مين/1،73م2 جوعارى بولسا، تالداۋدى جىلىنا كەمىندە ءبىر رەت قايتالاپ وتىرۋ كەرەك.
«جالپى، ەمحانا دەڭگەيىندە جەدەل جانە سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋى تۋرالى ارنايى ءدارىس جۇرگىزۋ جانە جوعارىداعى ۇسىنىستاردى ىسكە اسىرۋ ارقىلى بۇيرەك الماستىرۋشى تەراپيا الاتىن ناۋقاستاردىڭ سانىن ازايتۋعا بولادى»، – دەيدى دارىگەر.