*ساتيرا ساردارىنان سارقىت
قارعا جاپالاققا ىشكەن-جەگەنىن ايتىپ، ماسايراپ وتىرعاندا، كوك اسپان ءورت قويعانداي شاتىرلاپ الا جونەلدى.
– ويباي، اسپاننان تاس قۇلاپ كەلەدى! – دەدى جاپالاق سوناۋ زەڭگىر كوكتەن زەڭبىرەكتىڭ وعىنداي سارقىراپ كەلە جاتقان قىراندى كورىپ.
– تاستان ساداعا كەتسىن، بۇركىت دەگەن قويانشىق وسى بولادى. قىرىققا كەلگەنشە قىرىققا دەيىن سان بىلمەيدى دە، ەرتەدەن قارا كەشكە دەيىن اسپان مەن جەردىڭ ارا قاشىقتىعىن ولشەيمىن دەپ اۋرە. بالا كۇنىمىزدە-اق الەمدى قاتتاپ-شوتتاپ، ەسەبىن الىپ قويعانبىز. جەر مەن كوكتىڭ اراسى پالەنباي شاقىرىم دەسەم، سەنبەيدى. كەۋدەسى سىرىلداپ، قۇيرىعى شۇرىلداعانشا كوزجەتپەس كوككە شىعادى دا، قايتا بۇرىلىپ، «ءبىر، ەكى، ءۇش...» دەپ ساناي باستاعاندا-اق باسى اينالىپ، وسىلاي دومالايدى. ءولسىن، قىزتالاق! – دەپ قارعا ءتىسىنىڭ اراسىمەن شىرت تۇكىرىپ قويدى.
وسى كەزدە جەر-الەمدى كوشىرىپ سارقىراپ كەلە جاتقان قىران قىر استىنا جايدىڭ وعىنداي شانشىلا تۇسكەن ەدى.
– ءجۇرشى، بارىپ كەلەيىك! – دەدى ولگەن، قيراعان، بۇزىلعان، جارىلعاندى قىزىق كورەتىن جاپالاق.
– قوي، قۇرىسىن، جاپەكە، بالەدەن اۋلاق! «قارعا بۇركىتتى ساباپ كەتىپتى» دەگەن سوزگە قالدىرماقسىڭ با؟ «تەك جۇرگەنىڭ تەڭگە، اعاڭ ۇيلەنسە جەڭگە» دەيدى ءبىزدىڭ قارعالار. تەڭگەڭ بولسا، جەڭگەڭ بولسا، داۋدا نەڭ بار؟ باياعى بالا كەزدە ءبىر بۇركىتتى شاپالاقپەن تارتىپ جىبەرەم دەپ، سوزگە قالعانىم بار.
قارعا قىران اتتانعانشا ىمدى بىلمەس جاپالاقتى اڭگىمەگە اينالدىرىپ، بوگەي تۇرماقشى ەدى.
– الايدا ءوز باۋىرىڭدى جامانداعانمەن، بىرەۋ ساعان جاقسى باۋىرىن بەرە مە؟ قانشا ايتقانمەن، ءتۇبىمىز ءبىر. اكەم مارقۇم توقسانعا كەلگەندە، توقالى تاۋىپ بەرگەن ەكەن وسى بۇركىتتى. توقالدان تۋعان بالا ءقايبىر وڭعان دەيسىڭ؟ ەسى بولسا، جەر مەن كوكتىڭ اراسىن ولشەگەنشە، اۋزى مەن قۇيرىعىنىڭ اراسىن ولشەپ ءبىلىپ الار ەدى. قۇداي جىندى عىپ قويعان سوڭ، نە شارا. امان بولسىن ايتەۋىر. بارىنەن بار جاقسى، – دەدى قارعا ەزۋىنە قاتقان بىردەمەسىن الىپ تاستاپ.
وسى ساتتە توياتتاعان قىران قىر استىنان قيالاي شىعىپ، اسقار تاۋلارعا قاراي بەت الدى. قارعانىڭ مانادان بەرگى يەگى قىشىپ، سارعايا كۇتىپ وتىرعان شاعى وسى ەدى.
– سىيلى قوناق كەلە قالعانداي بولسا، ولە قالعانداي بولماي، سويىپ بەرەم بە دەپ بايلاپ وتىرعان ءبىر تۋ تۇلكىم بار ەدى، جاڭاعى جەرولشەگىش قويانشىق جەپ كەتپەسە ەكەۋمىز ءبىر سورپالانايىق، ءجۇرىڭىز، جاپەكە، – دەپ قىرعا قاراي قالباڭ-قۇلباڭ ەتىپ ۇشا جونەلدى.
– باسە، ايتتىم عوي، جەپ كەتىپتى! – دەدى قارعا قاردىڭ ۇستىندە قىپ-قىزىل شيەدەي بوپ جاتقان قاندى كورىپ. – ءتۇبىمىز ءبىر دەپ وسى تەنتەك-اق تۇبىمە جەتەتىن بولدى. توقالدان تۋعان تەكسىز يت، كوك تيىن تابىسى جوق، ەكى كوزى مەنىڭ مالىمدا. قايتا قالدىرىپتى. كەل، جاپەكە، وتىرا قال دا، وبا بەر.
ەكەۋى ءالى بۋى بۇرقىراپ جاتقان سەمىز تۇلكىنىڭ قىزىلىنا تۇمسىقتى دا، تىرناقتى دا سالدى.
قىراننىڭ قالدىعىن جەپ، سارقىتىن ءىشىپ كۇن كورىپ جۇرگەن سورلى قارعا اناۋ-مىناۋ دەپ وسەكتەمەي-اق قىراندى قىران دەسە، تاعىنان تايىپ قالماس ەدى، قايتەسىڭ؟..
وسپانحان اۋباكىروۆ