ءبىز ءسوز ەتكەلى وتىرعان بۇگىنگى قوعامدىق ۇيىقتاۋ كۇنى تۋرالى كوپشىلىك بىلە قويماس. ويتكەنى بۇل ادامنىڭ ەرەكشە جاعدايدا ۇيىقتاۋعا بەيىمدىلىگىمەن بايلانىستى. بۇل مەرەكە قوعامدىق ۇيقى كۇنى نەمەسە قوعامدىق ۇيىقتاۋ كۇنى دەپ اتالادى (قوعامدىق ۇيىقتاۋ كۇنى). ول جىل سايىن 28 اقپاندا اتاپ وتىلەدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
ادامنىڭ ومىرىندە ۇيقىنىڭ قانداي ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى. سونى بىلە تۇرا، دەنەنىڭ تىنىعىپ، دەمالۋىنا دەگەن تابيعي قاجەتتىلىگىن سانالى تۇردە ەلەمەۋ قابىلەتى ادام عانا ءتان بولار. ۋاقتىلى ۇيىقتاۋ مەن ەرتە تۇرۋ جايلى بۇگىنگى كۇنى عالىمدار مەن سومنولوگتار، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانىپ، ساپالى ءومىر ءسۇرۋدى قولعا العان ءبىراز ادامدار تاراپىنان ايتىلۋ كەندە بولىپ جاتقان جوق.
قاي ەلدە بولماسىن ۇيقىعا قاتىستى ايتىلعان ماقال-ماتەلدەر مەن ناقىل سوزدەر از ەمەس. قازاق تا ۇيقىعا كەلگەندە ونىڭ از سوزبەن كوپ ماعىناعا سىيعىزعان استارى تەرەڭ ماتەلدەر مەن ماقالدار جەتىپ ارتىلادى. سولاردىڭ ءبىر پاراسىن ەسكە ءتۇسىرىپ قويايىق:
«ۇيىقتاعاندى كۇلكى الار، ۇيىقتاماعان تۇلكى الار»، «توق ادامدى ۇيقى باسادى، اش ادامنان ۇيقى قاشادى»، «ۇيقى – تىنىقتىرادى، جۇمىس - شىنىقتىرادى»، «جالقاۋدىڭ جانى - ۇيقىدا»، «ۇيقى ولىممەن تەڭ»، «ەرىنشەك تۇسكە دەيىن ۇيىقتايدى، كەشكە دەيىن ەسىنەيدى»، «جامان ايەل كوپ ۇيىقتار».
بۇل ۇيقى ءۇش ارسىزدىڭ قاتاراتىندا بار، ونىمەن قوسا، ۇيقى – جالقاۋلاردىڭ «اعاسى» دەسەك تە بولادى، ال ودان باس الماي، كوزى اشىلمايتىندا ونى «تاتتىگە» بالاپ جاتادى. بۇل تاقىرىپتى بەكەرگە قوزعاپ وتىرعان جوقپىز. سەبەبى، بۇگىن، اقپاننىڭ 28ء-ى – دۇنيەجۇزىلىك ۇيقى كۇنى، ناقتىراق ايتقاندا، قوعامدىق ۇيقى كۇنى دەگەن ءجون بولار.
ۇيقىنىڭ پايداسى مەن زيانى، سونداي-اق ۇيقىنىڭ قانباۋىنان بولاتىن زيانى جايلى كوپ ايتىلادى. ءتىپتى ادام ءومىرىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالعان ۇيقىنىڭ وزىنە ارنالعان حالىقارالىق مەرەكە بار – ول كۇن مەن كۇننىڭ تەڭەلەر شاعى، ناۋرىز ايىندا اتالىپ وتەدى.
بۇل كۇن جۇمىس ورنىندا نەمەسە جينالىستا وتىرىپ ۇيىقتايتىندارعا ارنالعان دەسە بولادى جانە ونىڭ جاپوندىق «ينەمۋري» داستۇرىمەن ۇقساستىعى بار. بۇنى جاپون تىلىنەن سوزبە-سوز اۋدارعاندا «جۇمىستا بولۋ جانە ۇيىقتاۋ» دەگەندى بىلدىرەدى. ءداستۇرلى جاپون مادەنيەتىنىڭ كوپتەگەن ەرەكشەلىكتەرى بار، ءبىراق ينەمۋريدىڭ ءمانى ۇيدەن تىس جەردە قالعىپ وتىرعان نەمەسە ۇيىقتاپ جاتقان ادامنىڭ كوپ جۇمىس اتقارىپ، شارشايتىندىعىنىڭ بەلگىسى ەكەن. بۇل ولاردا (جاپونداردا) ەڭبەكقورلىقتىڭ وزىندىك كورسەتكىشى بولىپ سانالادى.
سوندىقتان كۇنشىعىس ەلىندە ۇيىقتاۋ پراكتيكاسى قىزمەت بابىنداعى سىيلاتىق پرينسيپتەرىنە باعىناتىن جانە الەۋمەتتىك مارتەبەگە بايلانىستى جۇمىس ورىندارىندا عانا ەمەس، قوعامدىق ورىنداردا دا كەڭ تارالعان. جاپوندىقتاردىڭ بۇل ادەتى شىن مانىندە ولاردىڭ ۇيلەرىندە ۇيقىلارى قانباي، ادامداردىڭ كۇش-قۋاتىن قالپىنا كەلتىرە الماۋىنا بايلانىستى پايدا بولعان.
ۋاقىت وتە كەلە كەڭىنەن تانىلىپ كەلە جاتقان جانە حالىقارالىق سيپاتقا يە جاڭا مەرەكە، ەڭ الدىمەن، ادامنىڭ ومىرىندەگى ۇيقىنىڭ ماڭىزدىلىعىنا قوعامنىڭ نازارىن اۋدارۋعا باعىتتالعان. ول ۇيدەن تىس ورىنداردا ۇيىقتاۋ ءۇردىسىنىڭ تارالۋى قوعامعا نەمەسە جەكە الەۋمەتتىك توپتارعا پسيحوەموسيونالدى جانە فيزيكالىق كۇش ءتۇسۋ دەڭگەيىنىڭ ايقىن كورسەتكىشى ەكەنىنە نازار اۋدارادى.
وسى ەرەكشە مەرەكەگە ورايلاستىرىلعان ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋشىلار ونى اتاپ ءوتۋدىڭ ەڭ وڭاي ءادىسىن ۇسىنادى، ول - قوعامدىق جەردە نەمەسە تابيعات اياسىندا ۇيىقتاۋ، از ۋاقىت كوز ىلىندىرسە دە، وسىلايشا اعزانىڭ قالپىنا كەلۋىنە مۇمكىندىك بولاتىن كورىنەدى.