جىل سايىن 25 ساۋىردە الەمنىڭ ءارتۇرلى ەلدەرىندە گەنەتيكا مەن وسى سالادا جاسالعان عىلىمي جەتىستىكتەردىڭ ماڭىزدىلىعىن مويىنداۋ ءۇشىن ەرەكشە مەرەكە – حالىقارالىق دنق كۇنى (دنق كۇنى) اتاپ وتىلەدى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz.
مۇنداي كۇن 1953 جىلى 25 ساۋىردە Nature جۋرنالىندا عالىمدار دجەيمس ۋوتسون مەن فرەنسيس كريك موريس ۋيلكينس پەن روزاليند فرانكلينمەن بىرگە دنق مولەكۋلاسىنىڭ قۇرىلىمىن زەرتتەۋ ناتيجەلەرىن جاريالاعانىن ەسكە الدى.
ءدال 50 جىلدان كەيىن، 2003 جىلدىڭ 25 ساۋىرىندە ادام گەنومىن دەكودتاۋ جوباسى اياقتالۋعا جاقىن ەكەندىگى جاريالاندى. گەنومنىڭ كەيبىر بولىمدەرىن قوسىمشا تالداۋ ءالى اياقتالعان جوق، ءبىراق جوبانىڭ نەگىزگى جۇمىسى اياقتالدى. ادام گەندەرىنىڭ قۇرىلىمىن انىقتاۋ دەنساۋلىق ساقتاۋدى دامىتۋدىڭ ماڭىزدى قادامى بولىپ تابىلادى. دنق-دەزوكسيريبونۋكلەين قىشقىلى. ادامنىڭ گەنەتيكالىق اقپاراتى دنق-دا ساقتالادى جانە ءدال وسى تەست تۋىستىق بايلانىستاردى ورناتۋ ءۇشىن ەڭ تانىمال بولىپ تابىلادى.
ادامداردىڭ 99% گەنى سايكەس كەلەدى، ءبىراق ءبىز ءبارىمىز بىردەي ەمەسپىز جانە ءارقايسىمىزدىڭ دەنە ءبىتىمىمىز بەن دەنساۋلىق جاعدايىمىز دا ءارتۇرلى. دنق-نىڭ بار بولعانى 1-اق پايىزى ءبىر ادامدى ەكىنشىسىنەن ەرەكشەلەندىرەدى، ادامزاتتىڭ بارلىق فەنوتيپتىك ارتۇرلىلىگىن انىقتايدى، ، سونىمەن قاتار اۋرۋدىڭ دامۋ اۋىرلىعى مەن ەمدەۋدىڭ تيىمدىلىگىن انىقتايدى.
ادامنىڭ العاشقى گەنومىن رەتكە كەلتىرۋ – اسا ءىرى جوبا بولدى، ول the Human Genome Project دەپ اتالدى. بۇل جوباعا 13 جىل ۋاقىت جانە 3 ميلليارد دوللار جۇمسالدى.
گەنەتيكا - تاريحتىڭ كىلتى ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى جايت. 2013 جىلى قازاقستان تاريحشىلارى مەن گەنەتيكتەرى باس قوسقان "تاريح تولقىنىنداعى حالىق" اتتى ءپانارالىق باعدارلاما ازىرلەندى. بۇل باعدارلاما بويىنشا قازاقتاردىڭ گەنەتيكالىق كودى زەرتتەلەدى. ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارى، قازاق شەجىرەسى، مولەكۋليارلىق-گەنەتيكالىق ادىسپەن قازاقستان اۋماعىندا تۇراتىن حالىقتىڭ دنق-سىن زەرتتەلدى. بۇل جوبا قازاقتىڭ الەمدىك تاريحتاعى ماڭىزدىلىعىن تۇسىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاننىڭ كەز-كەلگەن قالاسىندا اكەلىكتى انىقتاۋ، تۋىستىقتى راستاۋ، دنق سكرينينگتەرى، ءارتۇرلى ينفەكسيالىق، پارازيتتىك، تۇقىم قۋالايتىن اۋرۋلاردىڭ دياگنوستيكاسى سياقتى دنق-عا تالداۋ جاساۋعا بولاتىن دنق ورتالىقتارى بار.
ءبىزدىڭ عالىمدارىمىزدىڭ مولەكۋليارلىق بيولوگيا جانە گەنەتيكا سالاسىنداعى عىلىمي جەتىستىكتەرى قازاقستاننان تىس جەرلەردە دە جاقسى تانىمال.