وتباسى – ادام ومىرىندەگى ەڭ ماڭىزدى تىرەكتەردىڭ ءبىرى. بۇل – جىلۋلىقتىڭ، سەنىمنىڭ، ماحاببات پەن مەيىرىمنىڭ ورداسى. وتباسى – بۇل بىرگە تۇراتىن ادامدار ەمەس، بىر-بىرىنە سەنىم ارتا الاتىن جاندار.
15 مامىر – حالىقارالىق وتباسى كۇنى. وسى اتاۋلى كۇن قارساڭىندا ءبىز بالا تاربيەسىمەن كاسىبي تۇردە اينالىسىپ جۇرگەن مامان، پەداگوگ ەلجاس ەرتايۇلىمەن سۇحباتتاسقان ەدىك. ول – ەلىمىزدە بالانى جازالاماي تاربيەلەۋگە بولاتىنىن كەڭىنەن ناسيحاتتاپ جۇرگەن از ماماننىڭ ءبىرى.
بالا تاربيەسىنە بەت بۇرعان ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
ەلجاس ەرتاي ۇلىنىڭ پەداگوگيكاعا كەلۋ جولى قىزىق: ول باستاپقىدا ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى بولعان. ءبىراق بالا تاربيەسىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ونى تەرەڭ زەرتتەۋگە جەتەلەگەن. 2016 جىلدان بەرى قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن ارالاپ، بالا تاربيەسىنە قاتىستى سەمينارلار وتكىزىپ كەلەدى.
«باسىندا 2-3 ادامعا سەمينار وتكىزىپ جۇردىك. وسىدان ون جىل بۇرىنعى جاعدايمەن سالىستىرعاندا قءازىر اتا-انالار بالانىڭ تاربيەسىنە بۇرىنعىدان كوبىرەك ءمان بەرە باستادى»، – دەيدى ول.
«مەن + مەن = ءبىز»: وتباسى فورمۋلاسى قانداي بولۋى كەرەك؟
سپيكەردىڭ ايتۋىنشا، وتباسىنىڭ باستى قۇندىلىعى – بىرلىك پەن تۇسىنىستىك.
«ۇيلەنۋ – ءبىر بولەك، ءۇي بولۋ – مۇلدە باسقا نارسە. ەگەر ەرلى-زايىپتىلار «مەن + مەن = ءبىز» بولا الماسا، وندا شىنايى وتباسى قۇرىلمايدى. ءبىز بولۋ – ءبىر-بىرىن ءتۇسىنۋ، سىيلاستىق تانىتۋ. اركىم ءوز «مەنىندە» قالىپ قويسا، ونداي وداق ءالسىز بولادى»، – دەيدى ەلجاس مىرزا.
وتباسىنداعى سەزىمدى كۇتۋ – گۇلگە سۋ قۇيعانمەن بىردەي
ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، كوپتەگەن اجىراسۋلاردىڭ تۇپكى سەبەبى – سەزىمدەردىڭ سۋىپ كەتۋى.
«سەزىم – گۇل سياقتى. ونى كۇندەلىكتى سۋارىپ، كۇتىپ، نازار اۋدارىپ وتىرۋ قاجەت. جىلى ءسوز، ءىلتيپات، ورتاق ۋاقىت – وسىنىڭ ءبارى وتباسىنىڭ بەرىكتىگىن ساقتايدى. سول ءۇشىن ەرلى-زايىپتىلاردىڭ بىر-بىرىنە ارنايتىن جەكە ۋاقىتى بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. وتباسىلىق ساعات ەنگىزۋگە بولادى. سول كەزدە وتباسىنىڭ بىرلىگى نىعايا تۇسەدى»، – دەيدى ول.
اتا-انالار ءجيى جاسايتىن قاتەلىك
كوپ اتا-انالار بالاسىنىڭ كيىمىن ءبۇتىن، قارنىن توق قىلسا – سول جەتكىلىكتى دەپ ەسەپتەيدى. مامان ەلجاس ەرتاي ۇلى بۇل رەتتە ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «پەداگوگيكا» كىتابى تاپسىرماس كومەكشى ەكەنىن تىلگە تيەك ەتەدى.
«جۇمابايەۆ بالا تاربيەسىن ەكى ءبولىپ قاراستىرادى. ول - دەنە تاربيەسى جانە جان تاربيەسى. سول تۇجىرىمدى نەگىزگە الاتىن بولساق، ماتەريالدىق قاجەتتىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ ول تەك قانا دەنە تاربيەسى بولىپ ەسەپتەلەدى. ال جان تاربيەسى ول بالانىڭ سەزىمدەرىنە كوڭىل ءبولۋ، ىشكى جان دۇنيەسىنە ءۇڭىلۋ، بۇگىندە كوپ اتا-انا بالانىڭ رۋحاني دامۋىنا ۇلەس قوسۋ ەكەنىن ەسكەرمەي جاتادى.
ماتەريالدىق قاجەتتىلىك – بۇل تەك دەنە تاربيەسى. ال بالاعا جان تاربيەسى دە قاجەت: سەزىمىنە كوڭىل ءبولۋ، ىشكى الەمىن تانۋعا تىرىسۋ. وسى جاعى بىزدە ءجيى ۇمىت قالادى»، – دەيدى ەلجاس ەرتاي ۇلى.
بالالارىمنىڭ جەكە تەلەفونى جوق
تەحنولوگيا داۋىرىندە ءبارى ەكرانعا تەلمىرىپ وتىرعان شاقتا ەلجاس مىرزا ءوز بالالارىنا جەكە تەلەفون ۇستاتپايدى.
«اپتا بويى ويىن نەمەسە مۋلتفيلم كورۋگە رۇقسات جوق. اپتانىڭ سوڭىندا عانا بەلگىلەنگەن ۋاقىتقا ساي كورەدى. مەكتەپكە باراتىن بولسا دا، ولاردىڭ جەكە تەلەفونى جوق. ورتاق پلانشەت – تەك بەلگىلى ۋاقىتقا عانا»، – دەيدى ول.
ونىڭ وزىندە بالانىڭ تانىمى ءۇشىن پايدالى بولاتىن شاحمات، دۋولينگو سياقتى قوسىمشالاردى قولدانۋدان ارى اسپايدى.
وتباسىلىق ومىرگە دايىندىق – ماڭىزدى قادام
بولاشاق وتباسىن قۇرۋشىلارعا كەڭەس سۇراعاندا، ەلجاس ەرتاي ۇلى:
«وتباسىلىق ومىرگە كوزدى جۇمىپ كەلە سالۋعا بولمايدى. سانالى ءارى ساپالى دايىندىق كەرەك. كىتاپ وقىپ، ارنايى كۋرستارعا قاتىسىپ، ءۇي بولۋعا دايىن بولعان ءجون. سوندا عانا ۇساق-تۇيەككە بولا ىدىراماي، بەرىك وتباسى قۇرۋعا مۇمكىندىك بار»، – دەپ كەڭەس بەرەدى ول.
بۇل وتباسى، بالا تاربيەسى تاقىرىبىن كۇندىز-تۇنى زەرتتەپ، ونى تاجىريبەگە ەنگىزىپ جۇرگەن ماماننىڭ جالپىلاما كەڭەستەرى. بۇدان بولەك، ول وسى سالادا قالام تەربەپ، كىتاپ جازىپ جۇرگەن جەكە اۆتور. بۇگىندە ونىڭ التى كىتابى جارىق كورگەن. ونىڭ «بالانى جازاسىز تاربيەلە» اتتى كىتابى حالىق اراسىندا بەستسەللەرگە اينالىپ ۇلگەرگەن دەسەك ارتىق بولماس. وتباسى تۋرالى اڭگىمە ەشقاشان ەسكىرمەيدى. سەبەبى بۇل تاقىرىپ قاي زاماندا دا وزەكتىلىگىن جويمايدى. وشاق قاسىنان باستالاتىن ءار وتباسى – شاعىن مەملەكەت. سول مەملەكەتتىڭ ءتۇتىنىن ءتۇزۋ ۇشىرۋ – ونى قۇرعان ەكى جاننىڭ باستى مىندەتى.