مۇنايلى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ءاربىر بەسىنشى وقۋشى ءۇش اۋىسىمدىق مەكتەپتە وقۋعا ءماجبۇر.
ال الەمدە ەكى اۋىسىمدىق وقىتۋدىڭ ءوزى شۇعىل شەشىمدى قاجەت ەتەتىن ماسەلە رەتىندە قاراستىرىلادى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz ەnergyprom.kz سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى قاڭتار نارازىلىعىنىڭ تولقىنىن باستاعان ماڭعىستاۋ وبلىسىندا شەشىمىن تاپپاعان تۇيتكىلدى ماسەلەلەر جەتكىلىكتى، سونىڭ ءبىرى – ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسى. ماسەلەن، ەلىمىزدەگى ءبىلىم سالاسىنا قۇيىلعان ينۆەستيسيانىڭ ەڭ تومەن كورسەتكىشى وسى وبلىستا بايقالادى: 2021 جىلدىڭ 12 ايىندا 4،3 ميلليارد تەڭگە عانا بولعان، ءبىر جىل بۇرىن بۇل كورسەتكىش 6،2 ميلليارد تەڭگە بولعان. بۇل رەسپۋبليكالىق كورسەتكىشتىڭ 1،5 پايىزى عانا جانە وبلىستار اراسىنداعى سوڭعى ورىندا.
بۇل رەتتە پرەزيدەنت توقايەۆ قايعىلى قاڭتاردىڭ تاعىلىمى تۋرالى ايتا وتىرىپ، ساپالى بىلىمگە قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرۋ بۇگىنگى كۇننىڭ ءابسوليۋتتى باسىمدىعى سانالاتىنىن اتاپ ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى قازاقستاننىڭ وڭىرلەرى بىركەلكى دامىپ كەلە جاتقانىن اتاپ ءوتتى. دامۋ تەڭگەرىمسىزدىگى الەۋمەتتىك جايسىزدىق پەن كوشى-قوننىڭ وسۋىنە العىشارت بولادى. سونىمەن قاتار، پرەزيدەنت دامۋدىڭ مادەني-اعارتۋشىلىق قۇرامداس بولىگىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى، ويتكەنى ءبىلىمدى ازاماتتار بۇكىل ەل بويىنشا باسەكەگە قابىلەتتى، تابىستى دا لايىقتى ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىكتەرى كوبىرەك.
وڭىرلەردىڭ دامۋىنداعى تەڭسىزدىك پەن ازاماتتاردىڭ نارازىلىعى تۋرالى ايتا كەلە، توقايەۆ شيكىزاتى بار وڭىرلەردىڭ تۇرعىندارى بيۋدجەت رەسۋرستارىن بولۋدە ءوز ايماقتارىن كوبىرەك كوڭىل بولۋگە لايىق دەپ سانايتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇل وڭىرلەر بيۋدجەتتىك دونور بولا وتىرىپ، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋدىڭ كوپتەگەن پارامەترلەرى بويىنشا ارتتا قالدى.
ەسكەرتۋ: ماڭعىستاۋ وبلىسى شىنىمەن دە ءبىلىم بەرۋگە جەرگىلىكتى بيۋدجەت شىعىندارى بويىنشا اۋتسايدەر ۇزدىك ءۇش ايماقتىڭ قاتارىنا ەندى (وتكەن جىلدىڭ 11 ايىندا 105،7 ملرد. تەڭگە).
بولىپ جاتقان جاعدايدىڭ وبلىس حالقىنىڭ سانىنىڭ ازدىعىنان ەمەس ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. ماسەلەن، حالىق سانى جونىنەن ماڭعىستاۋ وبلىسى 3 وبلىستى باسىپ وزسا، 15 جاسقا دەيىنگى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سانى جونىنەن ەلىمىزدىڭ 6 وبلىسىنان بىردەن اسىپ ءتۇستى. ونىڭ ۇستىنە وبلىس حالقى وتە «جاس»: بارلىق تۇرعىنداردىڭ 38%-عا جۋىعىن 15 جاسقا دەيىنگى بالالار قۇرايدى، بۇل ەلدەگى ەڭ جوعارى كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى. ونىڭ ۇستىنە تۋىلۋ سانى جونىنەن ماڭعىستاۋ وبلىسى بىردەن 7 وبلىستى اينالىپ ءوتىپ، رەسپۋبليكا بويىنشا 17 وبلىستىڭ ىشىندە 10-شى ورىندى يەلەندى.
ءبىلىم بەرۋدەگى ينۆەستيسيالىق بەلسەندىلىكتىڭ تومەندىگىن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ وسى سالاداعى پروبلەمالارىنىڭ شەشىمىن تابۋىمەن تۇسىندىرۋگە بولمايدى. كەرىسىنشە، مۇندا ستۋدەنتتەرگە ارنالعان ورىنداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى ماسەلەسى وتە وتكىر جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى بويىنشا ورتاشا دەڭگەيدەن الدەقايدا ناشار.
وكىنىشكە قاراي، مەكتەپتەردىڭ جاعدايى – جالپىحالىقتىق «اۋرۋ». بۇل تۋرالى پرەزيدەنت تە 2021 جىلعى قىركۇيەكتەگى جولداۋىندا: «ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ وزەكتى ماسەلەسى – مەكتەپتەردەگى ورىننىڭ جەتىسپەۋشىلىگى – 225 مىڭ ورىن تاپشىلىعى. ەگەر شۇعىل شارالار قابىلدانباسا، 2025 جىلعا قاراي ول 1 ميلليون ورىنعا جەتۋى مۇمكىن. بۇعان دەيىن مەن 2025 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن كەمىندە 800 مەكتەپ سالۋ تۋرالى تاپسىرما بەرگەن بولاتىنمىن. بۇگىن مەن بۇل كورسەتكىشتى 1000 مەكتەپكە جەتكىزۋ مىندەتىن قويدىم»، - دەگەن بولاتىن.
الايدا، ماڭعىستاۋ وڭىرىندە جاعداي مۇشكىل. ماسەلەن، 2020/2021 وقۋ جىلىنىڭ باسىندا وبلىستا 15 ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپ نەمەسە وبلىستاعى بارلىق مەكتەپتەردىڭ 9،2 پايىزى جۇمىس ىستەپ تۇردى. سونىمەن قاتار، جالپى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ءۇش اۋىسىمدا وقيتىن مەكتەپتەر جالپى مەكتەپ سانىنىڭ 2،2%-ىن عانا قۇرايدى. ودان دا سوراقىسى، مۇنداي مەكتەپتەردە بىردەن 34،3 مىڭ بالا نەمەسە وبلىستاعى جالپى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ 21،4 پايىزى ءبىلىم العان.
سالىستىرۋ ءۇشىن: جالپى قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ءۇش اۋىسىمدا وقيتىن مەكتەپتەردەگى وقۋشىلاردىڭ ۇلەسى 8 پايىزدى قۇرادى.
ونىڭ ۇستىنە، ءبىر اۋىسىمدا وقيتىن مەكتەپتەردە ماڭعىستاۋ وبلىسىندا مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ نەبارى 3%-ى (رەسپۋبليكادا – 9،6%) وقيدى.
ارينە، جالپى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا شىن مانىندە جاقسى وقۋ ورىندارى بار: نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرى، BINOM مەكتەپتەرى، رفمش جانە ت.ب. مۇنداي مەكتەپتەر جوعارى دەڭگەيلى تەحنيكالىق جاراقتاندىرۋمەن، جاڭارتىلعان وقۋ باعدارلامالارىمەن، كاسىبي پەداگوگ كادرلارىمەن ەرەكشەلەنەدى.
دەگەنمەن، بۇل بۇكىل ەل دەڭگەيىندە جەتكىلىكسىز ەكەنى انىق، مۇنى قازاقستاننىڭ ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى بارلىق جاعىنان تومەن رەيتينگى راستايدى.
دەگەنمەن، ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ءبىلىم سالاسىنداعى بارلىق ماسەلەلەردى مينيستر اسحات ايماعامبەتوۆ باقىلاۋعا الماق. اتاپ ايتقاندا، وبلىستا 24 مەكتەپ پەن بۇرىنعى مەكتەپتەرگە تاعى 11 قوسىمشا عيمارات سالىنسا، اقتاۋدا دا، جاڭاوزەن قالاسىندا جانە وبلىستىڭ باسقا دا اۋداندارىندا جاڭا ءارى زاماناۋي مەكتەپتەر سالىنادى. ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى مەكتەپ ورىندارىنىڭ تاپشىلىعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ءۇشىن جاسىرىن ەمەس، ونىڭ ۇستىنە وبلىستاعى بالا تۋۋ دەڭگەيى وتە جوعارى.
«ماسەلەن، بيىل وقۋشىلار سانى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 9،5 مىڭعا ارتتى»، - دەدى مينيستر.
بۇل جولى قولعا الىنعان شارالار شىنىمەن دە ءوز ناتيجەسىن بەرىپ، وڭىردەگى جاعداي جاقسى جاققا وزگەرەدى دەگەن ءۇمىت بار.