بەردىبەك سوقپاقبايەۆ – قازاق ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى تۇلعالارىنىڭ ءبىرى. ونىڭ شىعارمالارى شىنايىلىعىمەن، ومىرشەڭ تاقىرىپتارىمەن ەرەكشەلەنەدى.
بيىل جازۋشىنىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى يۋنەسكو كولەمىندە اتالىپ ءوتىپ، ونىڭ ادەبي مۇراسىن جاڭعىرتۋعا جانە تۇلعالىق قىرىن تانىتۋعا مۇمكىندىك بەرىلدى. وسىعان وراي ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ تۇرىكتانۋ جانە شىعىس ەلدەرىنىڭ تاريحى كافەدراسى 2024 جىلدىڭ 19 قاراشاسىندا «مەنىڭ اتىم قوجا: ەركىندىككە ۇمتىلعان جۇرەك» اتتى ادەبي-سازدى شارا ۇيىمداستىردى. ءىس-شارانى كافەدرانىڭ اعا وقىتۋشىسى، كۋراتور-ەدۆايزەر ابىلدايەۆ جەڭىسبەك اكىمبەك ۇلى 4-كۋرس ستۋدەنتتەرىمەن بىرلەسىپ وتكىزدى.
مەرەكەلىك شاراعا كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، ت.ع.ك.، دوسەنت ەگامبەردييەۆ مىرزاحان ءشارىپباي ۇلى، اعا كۋراتور-ەدۆايزەر ەسليامگارييەۆ الماس ازامات ۇلى، شاقىرىلعان پروفەسسور ساۆاش شاحين، كافەدرانىڭ پروفەسسور-وقىتۋشىلار قۇرامى، ماگيسترانتتار، دوكتورانتتار جانە ستۋدەنتتەر قاتىستى.
شىعارماشىلىق مۇراسى: بالالار ادەبيەتىنىڭ قازىناسى
بەردىبەك سوقپاقبايەۆ بالالار ادەبيەتىنىڭ شەبەرى رەتىندە تانىلعان قالامگەر. ونىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا»، «بالالىق شاققا ساياحات»، «ولگەندەر قايتىپ كەلمەيدى» شىعارمالارى بالا پسيحولوگياسىن شىنايى ءارى نازىك بەينەلەۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. اسىرەسە، «مەنىڭ اتىم قوجا» پوۆەسى – ەركىندىككە ۇمتىلعان بالانىڭ بولمىسىن، مورالدىق قۇندىلىقتارىن جانە ومىرلىك قايشىلىقتارىن نازىك يۋمورمەن جەتكىزگەن تۋىندى. بۇل شىعارما قازاق ادەبيەتىندە عانا ەمەس، الەمدىك بالالار ادەبيەتىنىڭ التىن قورىنا ەندى.
سوقپاقبايەۆتىڭ كەيىپكەرلەرى – قاراپايىم اۋىل بالالارى. ولاردىڭ قۋانىشى، مۇڭى، ارمانى مەن شىنايى بولمىسى وقىرمان جۇرەگىن جاۋلايدى. سوندىقتان دا جازۋشىنىڭ تۋىندىلارى ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسىپ، قازاق بالاسىنىڭ رۋحاني دامۋىنا ەرەكشە ىقپال ەتۋدە.
تۇلعالىق قىرى: ءوءمىردىڭ وزىنەن شىققان قالامگەر
بەردىبەك سوقپاقبايەۆ – تاعدىردىڭ ءتۇرلى سىناقتارىن جەڭىپ، ومىرلىك تاجىريبەسىن شىعارمالارىنا ارقاۋ ەتكەن جازۋشى. ول قيىندىقتاردى جەڭىپ، اۋىل ءومىرىنىڭ اۋىرتپالىعىن باستان وتكەرگەن. جازۋشى بالالىق اڭعالدىقتى، اتا-انانىڭ ماحابباتىن، تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىشتى اسەرلى بەينەلەي ءبىلدى.
جازۋشىنىڭ كوپتەگەن كەيىپكەرلەرى – ونىڭ ءوز ومىرىنەن الىنعان بەينەلەر. مىسالى، قوجا بەينەسى اۆتوردىڭ بالالىق شاعىنىڭ كورىنىسى ىسپەتتى. بۇل ءتاسىل ونىڭ شىعارمالارىنا جىلىلىق پەن شىنايىلىق سىيلادى.
ءىس-شارا بارىسى: ءادەبيەت پەن مادەنيەتتىڭ توعىسى
«مەنىڭ اتىم قوجا: ەركىندىككە ۇمتىلعان جۇرەك» اتتى ادەبي-سازدى شارادا بەردىبەك سوقپاقبايەۆتىڭ شىعارماشىلىعى تەرەڭ تالقىلاندى.
كەشتى كافەدرا مەڭگەرۋشىسى، ت.ع.ك.، دوسەنت ەگامبەردييەۆ مىرزاحان ءشارىپباي ۇلى اشىپ، جازۋشىنىڭ قازاق ادەبيەتىنە قوسقان ۇلەسى مەن «مەنىڭ اتىم قوجا» شىعارماسىنىڭ جاستار تاربيەسىندەگى ءرولى تۋرالى باياندادى. كافەدرانىڭ شاقىرىلعان پروفەسسورى ساۆاش شاحين شىعارمانىڭ تۇرىك تىلىنە اۋدارىلۋى جانە ونىڭ تۇركى الەمىندەگى ورنى تۋرالى ايتتى.
ءىس-شارا بارىسىندا ستۋدەنتتەر مەن وقىتۋشىلار ادەبي جانە مۋزىكالىق قويىلىمدار ۇسىندى. جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىق الەمىن اشاتىن بەينەروليك كورسەتىلدى. «سارجايلاۋ»، «تۋعان ەل» اندەرى ورىندالىپ، «باقىت دەگەن نە؟» اتتى پوەتيكالىق قويىلىم ساحنالاندى. سونىمەن قاتار، يۋنەسكو-داعى «مەنىڭ اتىم قوجا» ءفيلمىنىڭ كورسەتىلىمىنەن ۇزىندىلەر كورسەتىلدى.
قوعامداعى ءرولى جانە ادەبيەتتەگى ورنى
بەردىبەك سوقپاقبايەۆتىڭ شىعارمالارى – قازاق حالقىنىڭ مادەنيەتىن ناسيحاتتايتىن باعا جەتپەس مۇرا. ونىڭ كەيىپكەرلەرى ادىلدىك، ادامگەرشىلىك جانە پاتريوتيزم قۇندىلىقتارىن بويىنا سىڭىرگەن تۇلعالار. اسىرەسە، بالالار ادەبيەتى سالاسىنداعى شىعارمالارى جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدە ەرەكشە ورىن الادى.
جازۋشىنىڭ شىعارمالارى شەتەل وقىرماندارىنا دا تانىمال. «مەنىڭ اتىم قوجا» شىعارماسى بىرنەشە تىلگە اۋدارىلىپ، الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى وقىرمانداردىڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە بولەندى. بۇل – قازاق ادەبيەتىنىڭ جاھاندىق دەڭگەيدەگى جەتىستىگىنىڭ جارقىن كورىنىسى.
بەردىبەك سوقپاقبايەۆتىڭ شىعارماشىلىعى مەن ءومىرى – قازاق ادەبيەتىنىڭ اسىل قازىناسى. ونىڭ تۋىندىلارى وقىرماندى ادىلدىككە، ىزگىلىككە جەتەلەيدى. «مەنىڭ اتىم قوجا: ەركىندىككە ۇمتىلعان جۇرەك» اتتى ادەبي-سازدى شارا جازۋشىنىڭ مەرەيتويىن ۇلىقتاۋمەن قاتار، ونىڭ مۇراسىن جاستارعا جەتكىزۋدىڭ ماڭىزدى ۇلگىسى بولدى. جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىق مۇراسى ءالى دە كوپتەگەن زەرتتەۋلەر مەن ناسيحاتتاۋدى قاجەت ەتەدى.
شىعىستانۋ فاكۋلتەتى،
تۇرىكتانۋ جانە شىعىس ەلدەرىنىڭ تاريحى كافەدراسىنىڭ
اعا وقىتۋشىسى، كۋراتور-ەدۆايزەر ابىلدايەۆ جەڭىسبەك،
«جاس زەرتتەۋشى» ۇيىرمەسىنىڭ جەتەكشىسى، وقىتۋشى قايپوللا قايرات