ەلىمىزدە 20 قاراشادا كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى وتەدى. كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋى قالاي وتەدى؟ بيىلعى سايلاۋدىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟ جىلدىڭ باستى ساياسي ناۋقانىنا قاتىستى وزەكتى سۇراقتارعا «ءادىل سايلاۋ ءۇشىن» قوزعالىسى الماتى قالالىق شتابىنىڭ باسشىسى باۋىرجان ەسەنگەلدى ۇلى جاۋاپ بەردى.
– پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا كىمدەر قاتىسا الادى؟
– «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭنىڭ 55-بابىنا سايكەس، پرەزيدەنتتىككە كانديداتتار ۇسىنۋ قۇقىعى بەلگىلەنگەن تارتىپپەن تىركەلگەن رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىكتەرگە تيەسىلى. بۇل رەتتە قوعامدىق بىرلەستىك پرەزيدەنتتىككە ءبىر عانا كانديدات ۇسىنۋعا قۇقىلى. كانديدات ءوزىن ۇسىنعان رقب-دە مۇشە بولماۋعا قۇقىلى. قازاقستان پرەزيدەنتى لاۋازىمىنا كانديداتتار «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭنىڭ 33-بابىندا، 4 جانە 54-باپتارىندا ايقىندالعان مىناداي تالاپتاردى قاناعاتتاندىرۋعا ءتيىس: ارەكەتكە قابىلەتتى بولۋى، سونداي-اق سوت ۇكىمى بويىنشا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ورىندارىندا ۇستالماۋى؛ تۋعان جەرى بويىنشا قازاقستان ازاماتى بولۋى؛ 40 جاستان كىشى ەمەس؛ مەملەكەتتىك ءتىلدى ەركىن مەڭگەرۋى؛ قازاقستاندا سوڭعى 15 جىل تۇرۋى؛ جوعارى ءبىلىمى بولۋى ءتيىس؛ وتەلمەگەن نەمەسە الىنباعان سوتتىلىعى بولماۋى ءتيىس؛ سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىستار جانە قۇقىق بۇزۋشىلىقتار بويىنشا سوتتالعان بولماۋى؛ مەملەكەتتىك قىزمەتتە نەمەسە سايلانبالى مەملەكەتتىك لاۋازىمداردا كەمىندە 5 جىل جۇمىس تاجىريبەسىنىڭ بولۋى كەرەك.
– كىم قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولا الادى؟
– قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭىنىڭ 65-بابىنىڭ 2-تارماعىنا سايكەس، داۋىس بەرۋگە قاتىسقان سايلاۋشىلاردىڭ 50 پايىزىنان استام داۋىسىن العان؛ قايتا داۋىس بەرۋ كەزىندە باسقا كانديداتپەن سالىستىرعاندا داۋىس بەرۋگە قاتىسقان سايلاۋشىلار داۋىسىنىڭ كوپ سانىن العان ادام قاتىسا المايدى.
– ازاماتتار قالاي باقىلاۋشى بولا الادى؟
– «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭنىڭ 20-1-بابىنا سايكەس، باقىلاۋشى بولۋ ءۇشىن 18 جاستان اسقان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ساياسي پارتيالارىنان، وزگە دە قوعامدىق بىرلەستىكتەرىنەن، كوممەرسيالىق ەمەس ۇيىمدارىنان باقىلاۋشىنىڭ تەگى، اتى، اكەسىنىڭ اتى كورسەتىلە وتىرىپ، جازباشا نىساندا كۋالاندىرىلعان وكىلەتتىگى بولۋى ءتيىس. بۇل قۇجات باقىلاۋشىنى جىبەرگەن ۇيىمنىڭ مورىمەن راستالادى جانە باقىلاۋشى جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجاتتى كورسەتكەن كەزدە جارامدى بولادى. قۇجاتتار سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسىنا نە ونى الماستىراتىن ادامعا باقىلاۋشىنى تىركەۋ ءۇشىن ول تۋرالى دەرەكتەردى ەسەپكە الۋ جۋرنالىنا ەنگىزۋ ارقىلى ۇسىنىلادى.
– الداعى كەزەكتەن تىس پرەزيدەنتتىك سايلاۋدىڭ باقىلاۋشىسى بولۋ ءۇشىن اككرەديتاسيادان ءوتۋ كەرەك پە؟
– قوعامدىق ۇيىمدار مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردان باقىلاۋشىلاردى مىندەتتى تۇردە اككرەديتتەۋگە قاتىستى زاڭناماعا تۇزەتۋلەر ءقازىر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ قاراۋىندا جاتىر. زاڭ جوباسىندا مىندەتتى اككرەديتتەۋگە قاتىستى نورمالار رەسمي جاريالانعان كۇننەن باستاپ كۇنتىزبەلىك 60 كۇن وتكەن سوڭ قولدانىسقا ەنگىزىلەدى دەپ كوزدەلگەن.
– كەلەسى پرەزيدەنت قانشا جىلعا سايلانادى؟
– 17 قىركۇيەكتە مەملەكەت باسشىسى پرەزيدەنتتىكتىڭ مەرزىمدەرى مەن تۇزەتۋلەر ەنگىزىلگەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭىنا قول قويدى. كونستيتۋسيانىڭ 41-بابىنا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىن كونستيتۋسيالىق زاڭعا سايكەس رەسپۋبليكانىڭ كامەلەتكە تولعان ازاماتتارى جالپىعا بىردەي، تەڭ جانە تىكەلەي سايلاۋ قۇقىعى نەگىزىندە جاسىرىن داۋىس بەرۋ ارقىلى 7 جىل مەرزىمگە سايلايدى. دەمەك، 20 قاراشاداعى جالپىحالىقتىق داۋىس بەرۋ قورىتىندىسى بويىنشا جەڭىسكە جەتكەن كانديدات قازاقستاننىڭ كەلەسى پرەزيدەنتى بولىپ 7 جىل مەرزىمگە سايلانادى.
– سايلاۋ الدىنداعى ۇگىت قاشان باستالادى جانە ول قانداي مەرزىمدە وتكىزىلەدى؟
– 22 قىركۇيەكتە پرەزيدەنتتىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋىن ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى كەڭەيتىلگەن وتىرىستا ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى سايلاۋ ناۋقانى كەزەڭدەرىنىڭ ۇزاقتىعىن تانىستىردى. ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ا.ج. 22 قىركۇيەكتە № 65/538 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن كەستەگە سايكەس، سايلاۋ الدىنداعى ۇگىت 2022 جىلعى 21 قازاندا ساعات 18.00-دە باستالىپ، 2022 جىلعى 19 قاراشادا ساعات 00.00-گە دەيىن 28 كۇنگە سوزىلادى. ايتا كەتەتىن ءجايت، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭنىڭ 32-بابىنا سايكەس سايلاۋ الدىنداعى ۇگىت كانديداتتاردى تىركەۋ مەرزىمى اياقتالعان ساتتەن باستالىپ، سايلاۋ بولاتىن كۇننىڭ الدىنداعى كۇنگى جەرگىلىكتى ۋاقىت بويىنشا ءنول ساعاتتا اياقتالادى. ۇنسىزدىك كۇنى – 19 قاراشا. سايلاۋ تۋرالى زاڭنىڭ 32-بابىنىڭ 1-تارماعىنا سايكەس سايلاۋ كۇنى جانە ونىڭ قارساڭىنداعى كۇنى كەز كەلگەن سايلاۋ الدىنداعى ۇگىتكە تىيىم سالىنادى.
– پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ قورىتىندىسى قاشان شىعارىلادى؟
– ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ حاتتامالارى نەگىزىندە سايلاۋدان كەيىن 7 كۇن مەرزىمنەن كەشىكتىرمەي پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ قورىتىندىلارىن بەلگىلەيدى جانە ءتيىستى قاۋلى قابىلدايدى.
– كەزەكتەن تىس سايلاۋدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا سايلانعان پرەزيدەنتتىڭ وكىلەتتىك مەرزىمى قاي ساتتەن باستاپ ەسەپتەلەدى؟
– قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى: «قازاقستان حالقىنا ادال قىزمەت ەتۋگە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسى مەن زاڭدارىن قاتاڭ ساقتاۋعا، ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنا كەپىلدىك بەرۋگە، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ وزىمە جۇكتەلگەن مارتەبەلى مىندەتىن ادال اتقارۋعا سالتاناتتى تۇردە انت ەتەمىن»، – دەپ حالىققا انت بەرگەن ساتتەن باستاپ قىزمەتىنە كىرىسەدى.
– سۇحباتىڭىزعا كوپ راحمەت!
سۇحباتتاسقان
گۇلجانات سەمبايەۆا.