الماتىدا رەسپۋبليكالىق ءىى وڭىرلىك مەرزىمدى باسىلىمدار فورۋمى ءوتتى
الماتى تورىندە ق ر مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن رەسپۋبليكالىق ءىى وڭىرلىك مەرزىمدى باسىلىمدار فورۋمى مارەسىنە جەتتى. ايماقتاعى باق-تىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن «مەرزىمدى باسىلىمدار – حالىق ساۋاتتىلىعىنىڭ قاينار كوزى» دەگەن تاقىرىپ شەڭبەرىندە قاۋزاعان القالى جيىن ەكى كۇنگە سوزىلدى. وعان ءار وبلىس، قالادان اقپارات سالاسىن دامىتۋعا ۇلەس قوسىپ جۇرگەن 100-دەن استام مەديا مامان كەلدى.
التىن كوپىر
فورۋمنىڭ العاشقى كۇنى «باسىلىمداردا ساپالى كونتەنتتى قالىپتاستىرۋ»، «باسپا باسىلىمدارىن تانىمال ەتۋ جانە تاراتۋ: ايماقتىق قىرلارى»، سونداي-اق «سالالىق جۋرناليستيكا» تاقىرىپتارىندا پانەلدىك وتىرىستار ءوتتى.
– بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى – حالىق مەن بيلىك اراسىنداعى التىن كوپىر. سوندىقتان مەملەكەت اقپارات قۇرالدارىنىڭ ەركىن دە ساپالى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ءاردايىم قولداۋ كورسەتىپ وتىرادى. وڭىردەگى حالىقتىڭ كوڭىل كۇيىن جەتكىزەتىن تىلشىلەر بولعاندىقتان، ايماقتاعى احۋالدىڭ بەت-بەينەسى وقىرمانعا جەتكىزىلەتىن اقپاراتتىڭ ساپاسىنا بايلانىستى ەكەنى دە بەلگىلى. مەرزىمدى باسىلىم زامان تالابىنا، ءومىر اعىمىنا ساي تۇرلەنۋى كەرەك. بۇل فورۋم وڭىرلەردەن كەلگەن اقپارات وكىلدەرى ءۇشىن جەمىستى ءارى ءتيىمدى بولدى دەپ ويلايمىن، – دەدى ق ر مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى اقپارات كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى مەيىرلان راحانوۆ.
فورۋم اياسىندا سپيكەرلەر تاجىريبەلەرىمەن دە ءبولىستى. ماسەلەن، الماتى قالاسى قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ايدار ەسەنبەكوۆ جاس كادرلاردى كوپتەپ تارتۋ، جۋرناليستەردى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن «الماتى جاستارى» باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن تىلگە تيەك ەتتى.
– الماتىنى ب ا ق ورتالىعى دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى. سەبەبى، ءبىزدىڭ مەگاپوليستە مەرزىمدى باسىلىمدار كوپ شوعىرلانعان. ولاردىڭ اراسىندا تاريحى تەرەڭدە جاتقان، ءالى دە شىعىپ جاتقان، مازمۇنىن دا جوعالتپاعان گازەتتەر از ەمەس. گازەتتەردىڭ ەڭ سەنىمدى اقپارات كوزدەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. بىزدە «Alatau-اqparat» مەدياحولدينگى بار، اياسى كەڭ. ونىڭ قىزمەتكەرلەرى بۇگىندە تۇرىك ءتىلى كۋرسىن تەگىن وقىپ جاتىر. وسىلايشا ارىپتەستەرىمىزدىڭ حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەرىلۋىنە جول اشىلماق، – دەپ اتاپ ءوتتى ايدار راحىمجان ۇلى.
ال «Alatau-Aqparat» مەدياحولدينگىنىڭ باس ديرەكتورى ەرجان قالىمباي ۇلى وڭىرلىك بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا كونتەنت ساپاسىن ارتتىرۋ تۋرالى وي-پىكىرلەرىمەن ءبولىستى.
ساراپتاما «سويلەسىن»
ءيا، بۇگىنگى ءومىرىمىزدى، تىنىس-تىرشىلىگىمىزدى عالامتور تورلاپ، الەۋمەتتىك جەلىلەر بايلاپ-ماتاپ العان ينتەرنەت داۋىرىندە مەرزىمدى باسىلىمداردىڭ وقىرمانىن قايتسەك كوبەيتەمىز دەگەن ماسەلە ءالى دە وزەكتى.
فورۋمنىڭ پلەنارلىق وتىرىسىندا «جاس الاش» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى الماس ءنۇسىپ جانە «مىسل» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى اسىل ساعىمبەكوۆ ساراپتامالىق ماتەريال جازۋ ءستيلى، جۋرناليستىك زەرتتەۋ تاسىلدەرى تۋرالى ءسوز قوزعاپ، ءدال وسى جانر گازەت وقىرمانىن ۇستاپ تۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى.
ال فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى ورىناي جۇبايەۆا باسپا ءسوز بەتتەرىندە قاتە قولدانىلىپ جۇرگەن سوزدەر مەن تىركەستەر تۋرالى تارقاتتى. اسىرەسە، جاس بۋىننىڭ ءوزىمىزدىڭ قازاقى، ۇعىنىقتى سوزدەر تۇرعاندا، ورىس تىلىنەن تىكەلەي اۋدارىلعان كالكا سوزدەرگە، شەتەلدىك تەرميندەرگە اۋەستىگىن سىنعا الدى.
وقىرمان نە سۇرايدى؟
مەرزىمدى باسىلىمدا جازۋدان بولەك، بەتتەلۋى، ديزاينى، سۋرەتتەرمەن كومكەرىلۋى دە ۇلكەن ءرول اتقارادى. باسەكەگە توتەپ بەرۋدىڭ تاعى ءبىر جولى – وسى. «كۋرسيۆ» گازەتىنىڭ شەف-رەداكتورى تاتيانا نيكولايەۆا گازەتتىڭ قاتتالۋى، ماقالالاردى، ونىڭ تاقىرىپتارىن تارتىمدى، «ويناتىپ» بەرۋ ادىستەرى تۋرالى قوزعاسا، «كازاحستانسكايا پراۆدانىڭ» ءفوتوتىلشىسى يۋريي بەككەر گازەتتىڭ ماتەرالدارعا وزگەشە ءار بەرىپ، جازۋسىز-اق «سويلەتىپ» تۇراتىن سۋرەتتەردىڭ شەبەر بەرىلۋ جولدارىن، كاسىبي شەبەرلىكتىڭ ماڭىزدى قىرلارىن اڭگىمەلەدى.
«Kursiv Media» ىسكەرلىك باسىلىمىنىڭ باس رەداكتورى ميرا حالينا كەزىندە قانداي قيىندىقتارمەن بەتپە-بەت كەلگەنىن جانە ولاردى قالاي ەڭسەرگەندەرى جايىندا تارقاتتى.
– ءتۇرلى باسپالاردا جۇمىس ىستەدىك. گازەتتەر داعدارىسقا ۇشىراپ، تىم از وقىلاتىن جاعدايعا دەيىن ءتۇسىپ كەتكەن كەزدەرىمىز دە بولدى. ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن زامان اعىمىنا ساي وڭتايلاندىرۋ جولدارىن ىزدەۋگە كوشتىك. بەرىلەتىن ماقالالاردىڭ مازمۇنىن جاقسارتتىق، جارناما بەرۋشىلەردى تارتۋ ءۇشىن ءتۇرلى-تۇستى بەتتەر قوستىق. سونداي-اق، ماتەريالداردى ينفوگرافيكامەن، كوللاجدارمەن كومكەرە باستادىق. باسىلىمنىڭ وقىرمانعا جەدەل جەتۋ ماسەلەسى دە جولعا قويىلدى. جالپى، ب ا ق ءارقاشان وقىرمانعا قاراي يكەمدەلۋى كەرەك، ال وقىرمانعا كەرەگى – ناقتى، شىنايى اقپارات، – دەدى ول.
YouTube تا گازەتكە قىزمەت ەتەدى
مەديا ماماندار مەرزىمدى باسىلىمداردىڭ جۇمىسىن ىلگەرىلەتۋ، باسەكەگە قابىلەتتى ەتۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ، مەسسەندجەرلەردىڭ، تانىمال بەينەحوستينگتەردىڭ مۇمكىندىگىن پايدالانۋ ماڭىزدى دەگەندى ايتتى.
ماسەلەن، جازىلۋشىسىنىڭ سانى 275 مىڭعا جەتىپ جىعىلاتىن «سۇراۋى بار» YouTube-جوباسىنىڭ جەتەكشىسى ەربول سەيىلحان گازەت-جۋرنالدار دا ءوزىنىڭ YouTube ارناسىن اشىپ، دامىتۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
– YouTube-ارنا اشۋ وڭاي ءارى كوپ قاراجات شىعىندامايسىز. ارنانى نەعۇرلىم تەزىرەك اشساڭىز، ۇيىمنىڭ قارجىلىق كىرىسىن كوبەيتۋ مۇمكىندىگى سوعۇرلىم جوعارى بولادى. ۋنيۆەرسيتەتتەردە YouTube ارناسىن قالاي جۇرگىزۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتپەيدى، ءبارىمىز ءوزىمىز ۇيرەندىك. ماسەلەن، بەينەحوستينگتى ۇيرەنۋگە كۇنىنە ون مينۋت ۋاقىتىڭىزدى قيساڭىز، كوپ ۇزاماي ءسىز بۇل ماسەلەنى جاقسى مەڭگەرىپ شىعاسىز، – دەدى ەربول سەيىلحان.
جاس وقىرمان
ءىى وڭىرلىك مەرزىمدى باسىلىمدار فورۋمىندا جۋرناليستيكا ۇستاحاناسىندا شىققان حالىق قالاۋلىلارى – ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى نۇرتورە ءجۇسىپ، ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋاتتارى قازىبەك يسا مەن ەرمۇرات باپي دە ءسوز الدى. ولار مەرزىمدى باسپاسوزگە بيزنەس كوزى دەپ ەمەس، اقپاراتتىق ساياسات، ۇلتتىق يدەولوگيانى جۇرگىزۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالى رەتىندە قاراۋ قاجەت دەيدى. سوندىقتان بالالار باسىلىمىنا دا مەملەكەتتىك قولداۋ كەرەك دەپ وتىر.
– گازەت-جۋرنال وقىرمانىن كوبەيتۋ ءۇشىن الدىمەن بالالار باسىلىمىن دامىتۋ قاجەت. بالا جاستايىنان گازەت وقۋ مادەنيەتىنە ۇيرەنسە، بولاشاقتا وقىرمان ۇرپاق قالىپتاسادى. بۇعان مەملەكەت تاراپىنان ۇلكەن ماڭىز بەرىلۋ كەرەك. مۇنداي مىسالدار شەتەلدەردە بار. ماسەلەن، فرانسيادا 18 جاسقا دەيىنگى ازاماتتارىنا قالاۋىنا قاراي مەرزىمدى باسىلىمدارعا جازدىرتادى. سپيكەرلەر باسىلىمدار بالالار كونتەنتىن قالىپتاستىرسا دەپ جاتىر، سونىڭ يدەولوگيالىق شارتتارى مەن تەتىكتەرىن ناقتىلاۋ كەرەك دەپ ويلايمىن، – دەدى نۇرتورە ءجۇسىپ.
بالالارعا ارنالعان باسىلىمدارعا كوبىرەك كوڭىل ءبولۋ ماسەلەسىن «ايگولەك» بالالار جۋرنالىنىڭ اۆتور-رەداكتورى قىمبات ءابىلدا قىزى دا قولدادى.
سونداي-اق، پانەلدىك سەسسياعا قاتىسۋشىلار ەلدى ابىگەرگە سالىپ جاتقان سۋ تاسقىنى جايىندا بەرىلىپ جاتقان اقپاراتتاردىڭ شىنايى بولۋى، دۇرىس بەرىلۋى، وقىرمانىنا دۇرىس جەتۋى، كەيبىر بلوگەرلەر تاراتاتىن جالعان مالىمەتتەرگە مۇقيات بولۋ جايىن دا قوزعادى. گازەت-جۋرنالداردى شالعاي اۋىلدارعا ۋاقىتىندا جەتكىزۋ دە ماڭىزدى ەكەنى، كادر جەتىسپەۋشىلىگى، جەرگىلىكتى تىلشىلەردى ىنتالاندىرۋ جايىن قاراستىرۋ كەرەكتىگى دە ايتىلدى.
ۇزدىكتەر ماراپاتتالدى
وڭىرلىك مەرزىمدى باسىلىمدار فورۋمىنىڭ نۇكتەسىن قويعان ق ر پرەزيدەنتى باسپا ءسوز حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى ەرجان بايتىلەس وسىناۋ ءىس-شارانىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.
– قۇرمەتتى ارىپتەستەر! سالماقتى ماسەلەلەردى تالقىعا سالعان ەكى كۇن ءتيىمدى ءوتتى دەپ ويلايمىن. سىزدەردىڭ باق-تىڭ باعىن اشساق دەپ تالپىنعان نيەتتەرىڭىزگە، بەلسەندىلىك كورسەتىپ، وي-پىكىرلەرىڭىزبەن بولىسكەندەرىڭىزگە قۋانىشتىمىن. مەرزىمدى باسىلىمداردىڭ تارالىمىن كوبەيتۋ، كونتەنت قۇرۋ، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ىلگەرىلەتۋ سىندى وزەكتى ماسەلەلەر كوتەرىلدى. ءبىز وڭىرلىك مەرزىمدى باسىلىمدار بەدەلىن بىرگە بيىكتەتەتىن بولامىز، – دەدى ەرجان بايتىلەس.
رەسپۋبليكالىق ءىى وڭىرلىك مەرزىمدى باسىلىمدار فورۋمىندا 5 پانەلدىك سەسسيا ءوتتى. وتىزدان اسا مەديا مامانى تاجىريبەسىمەن ءبولىستى. فورۋم سوڭىندا ءار ايماقتان كەلگەن 10 جۋرناليست سالتاناتتى راۋىشتە «اقپارات سالاسىنىڭ ۇزدىگى» توسبەلگىسىمەن ماراپاتتالدى. وسى سالا ماماندارىنىڭ ەڭ جوعارى ماراپاتى بولىپ سانالاتىن توسبەلگى «Almaty aqshamy» گازەتىنىڭ «قالا تىنىسى» ءبولىمى رەداكتورى نۇرجامال الىشيەۆانىڭ دا كەۋدەسىندە جارقىرادى. ال مينيسترلىكتىڭ قۇرمەت گراموتاسىن يەلەنگەن 8 ارىپتەستىڭ ىشىندە گازەتىمىزدىڭ «اقپارات جانە جاڭالىقتار» ءبولىمىنىڭ رەداكتورى رايا ەسكەندىردىڭ دە مەرەيى ۇستەم بولدى.
