الماتىدا 3 ناۋرىزدان باستاپ بورىشكەرلەرگە بانكروتتىقتىڭ ءۇش پروسەدۋراسىنىڭ ءبىرى قولدانىلا باستايدى
الماتى قالاسى بويىنشا مكد باسشىسىنىڭ ورىنباسارى زاڭعار شىندالي وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ بريفينگىنە قاتىسىپ، جەكە تۇلعالاردىڭ بانكروتتىعى بويىنشا جاڭاشىلدىقتاردى ءتۇسىندىردى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 2022 جىلعى 30 جەلتوقساندا مەملەكەت باسشىسى ق ر «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ تولەم قابىلەتتىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە بانكروتتىق تۋرالى» زاڭىنا قول قويدى، ول بانكتەردىڭ، ميكروقارجى ۇيىمدارىنىڭ، كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەردىڭ الدىندا مەرزىمى وتكەن بەرەشەگى بار جانە جك رەتىندە تىركەلمەگەن بورىشتاردىڭ باسقا دا تۇرلەرى بويىنشا ق ر ازاماتتارىنىڭ تولەم قابىلەتسىزدىگىنە بايلانىستى تۋىنداعان قاتىناستاردى رەتتەۋدى كوزدەيدى.
«بۇل زاڭ رەسمي جاريالانعاننان كەيىن 60 كۇن وتكەن سوڭ كۇشىنە ەنەدى. بۇل دەگەنىمىز، قارىزى بار ازاماتتار 2023 جىلدىڭ 3 ە باستاپ بانكروتتىققا ءوتىنىش بەرە الادى»، - دەپ حابارلادى ز.شىندالي.
زاڭدى ىسكە اسىرۋدىڭ ماقساتى ازاماتتاردىڭ بورىشتىق جۇكتەمەسىن ازايتۋ، الەۋمەتتىك شيەلەنىستى جەڭىلدەتۋ، بورىشتار بويىنشا تولەمدەردى ىنتالاندىرۋ بولىپ تابىلادى.
ايتا كەتۋ كەرەك، زاڭنىڭ قابىلدانۋى بەرەشەك نەسيەلەرىن ەسەپتەن شىعارۋ اكسياسى ەمەس، بۇل ءبىرقاتار سالدارى بار سوڭعى شارا بولىپ تابىلادى.
بورىش سوماسىنا قاراي بورىشكەرلەرگە بانكروتتىقتىڭ ءۇش ءراسىمىنىڭ ءبىرى – سوت بانكروتتىعى، سوتتان تىس جانە تولەم قابىلەتتىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋ قولدانىلادى.
الماتى قالاسى بويىنشا مكد باسشىسىنىڭ ورىنباسارى بارلىق ءۇش پروسەدۋرانى تەك بورىشكەردىڭ ءوزى انىقتايتىنىن، ياعني نەسيە بەرۋشىنىڭ بورىشكەرگە قاتىستى اتالعان پروسەدۋرالاردى قولدانۋعا قۇقىعى جوق ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ماسەلەن، العاشقى ءتۇرى - سوتتان تىس بانكروتتى. ول بانكتەر، مقۇ جانە كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەر الدىنداعى 1600 اەك-تەن (5،5 ملن تەڭگە) اسپايتىن، 12 (قاتارىنان) اي ىشىندە وتەلمەگەن بورىشتار بويىنشا عانا قولدانىلادى. سونداي-اق كەلەسى شارتتار ساقتالادى:
- ورتاق مەنشىكتەگى مۇلىكتى قوسا العاندا، مۇلىكتىڭ مەنشىك قۇقىعىندا بولماۋى؛
- بورىشكەرگە قاتىستى ءوتىنىش بەرىلگەن كۇنى 7 جىل ىشىندە سوتتان تىس نەمەسە سوت بانكروتتىعى راسىمدەرى قولدانىلماعان؛
- بورىشكەر مەرزىمى وتكەن بەرەشەكتى رەتتەۋ بويىنشا شارالار قابىلدادى.
سوتتان تىس بانكروتتىققا 5 جىلدان استام بەرەشەگىن وتەمەگەن تۇلعالار دا جۇگىنە الادى.
بۇل رەتتە، جوعارىدا اتالعان شارتتار مۇنداي بورىشكەرگە قولدانىلمايدى.
التى اي بويى الەۋمەتتىك كومەك الۋشى بولىپ تابىلاتىن بورىشكەر وسى ءراسىمدى قولدانۋعا ءوتىنىش بەرە الادى.
سوتتان تىس بانكروتتىقتى مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارى قارايدى.
كرەديتورلار تىزبەسىن، بەرەشەك سوماسىن، سونداي-اق بانكپەن نەمەسە ميكروقارجى ۇيىمدارىمەن بورىشتى رەتتەۋ تۋرالى قۇجاتتاردى قوسا بەرە وتىرىپ، "ەلەكتروندىق ۇكىمەت" پورتالى، "E-salyg Azamat" ءموبيلدى قوسىمشاسى ارقىلى ءوتىنىش بەرۋ ارقىلى ىسكە اسىرىلادى.
اقپاراتتىق جۇيە ارقىلى بورىشكەردىڭ كىرىس كريتەرييلەرىنە سايكەستىگى تۇرعىسىنان مۇددەلى مەملەكەتتىك جانە وزگە دە ورگانداردىڭ دەرەكتەرىمەن اۆتوماتتى تۇردە سالىستىرۋ جۇرگىزىلەتىن بولادى.
ەكىنشى ءتۇرى - سوت بانكروتتىعى. ونى1600 اەك-تەن استام بورىشتار جانە قارىزدىڭ قالعان تۇرلەرى بويىنشا ازاماتتار سوت بانكروتتىعىن قولدانا الادى.
سوت بانكروتتىعىنىڭ ماقساتى بانكروتتىڭ مۇلكى ەسەبىنەن كرەديتورلاردىڭ تالاپتارىن بارىنشا قاناعاتتاندىرۋ بولىپ تابىلادى.
سوت بانكروتتىعى پروسەسىندە كرەديتوردىڭ تەك كەپىلدى مۇلىكتى، ونىڭ ىشىندە جالعىز تۇرعىن ءۇي بولىپ تابىلاتىن مۇلىكتى الىپ قويۋعا قۇقىعى بار.
وسى ءراسىمدى قولدانۋ بارىسىندا بورىشكەرگە تومەندەگىلەر تىيىم سالىنادى:
- مۇلىكتى يەلىكتەن شىعارۋ نەمەسە جاڭا مىندەتتەمەلەر قابىلداۋ بويىنشا مامىلەلەر جاساۋ (قارىزدار الۋ، كەپىلدىكتەر مەن كەپىلگەرلىكتەر بەرۋ)؛
- شەتەلگە شىعۋ.
وسى ءراسىمدى قولدانعاننان كەيىن بورىشكەرگە «بانكروت» مارتەبەسى بەرىلەدى.
بورىشكەردىڭ جوسىقسىز بەلگىلەرى بولماعان جاعدايدا (مۇلىكتى نەمەسە ول تۋرالى اقپاراتتى جاسىرۋ، جالعان اقپارات بەرۋ جانە ت.ب.) وتەلمەگەن سومانىڭ قالدىعى ەسەپتەن شىعارۋعا جاتاتىنىن اتاپ وتكەن ءجون.
سوت بانكروتتىعى ءراسىمىن جۇزەگە اسىرۋدى قارجى باسقارۋشىلارى (زاڭدى تۇلعالار مەن جك بانكروتتىق ءراسىمىن جۇزەگە اسىراتىن اكىمشىلەر؛ كاسىبي بۋحگالتەرلەر؛ زاڭ كونسۋلتانتتارى؛ اۋديتورلار) جۇرگىزەدى.
قارجى باسقارۋشىلارىنىڭ قىزمەتتەرى اقىلى جانە قىزمەتتەرگە اقى تولەۋ بورىشكەردىڭ مۇلكى ەسەبىنەن جۇرگىزىلەدى (ايىنا 1 ەتج، 2023 جىلى – بۇل 70 مىڭ تەڭگە)، مۇلكى جوق حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنا جاتاتىن ادامدار ءۇشىن قارجى باسقارۋشىلارىنىڭ قىزمەتتەرى تەگىن بولىپ تابىلادى.
ءۇشىنشى ءتۇرى - تولەم قابىلەتتىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋ، ول تۇراقتى تابىس بولعان جاعدايدا 5 جىلعا دەيىن قارىزدى ءبولىپ تولەۋ مۇمكىندىگىن كوزدەيدى.
بورىشكەر ءۇشىن جالعىز شارت - قارىز مولشەرى قارىز الۋشىعا تيەسىلى مۇلىكتىڭ قۇنىنان اسپاۋى كەرەك.
بۇل پروسەدۋرانىڭ ارتىقشىلىعى-ودان كەيىن جەكە تۇلعا «بانكروت» مارتەبەسىنە يە بولمايدى، سوندىقتان وعان بانكروت ءۇشىن كوزدەلگەن سالدارلار قولدانىلمايدى، سونداي-اق شەتەلگە شىعۋعا شەكتەۋلەر جوق.
سوت بانكروتتىعى جانە تولەم قابىلەتتىلىگىن قالپىنا كەلتىرۋ ءراسىمىن قارجى باسقارۋشىسى جۇزەگە اسىرادى جانە سوت ارقىلى ورىندالادى.
بورىشكەر تولەم قابىلەتتىلىگىن نەمەسە سوت بانكروتتىعىن قالپىنا كەلتىرۋ ءراسىمىن قولدانۋ تۋرالى ءوتىنىشتى تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا سوتقا جازباشا تۇردە نەمەسە ەلەكتروندىق قۇجات نىسانىندا بەرەدى.
سونىمەن قاتار، بانكروت دەپ تانۋعا شەشىم قابىلداعان ازاماتتاردىڭ ءبىرقاتار سالدارى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون، مىسالى:
- 5 جىل ىشىندە لومباردتاردان، ميكروكرەديتتەر باسقا قارىزدار مەن كرەديتتەر الۋدى شەكتەۋ؛
- قايتا بانكروتتىق 7 جىلدان كەيىن عانا مۇمكىن بولادى؛
- بانكروتتىقتان كەيىن 3 جىل ىشىندە بانكروتتىڭ قارجىلىق جاعدايىنا مونيتورينگ جۇرگىزۋ.
سوتتان تىس نەمەسە سوت بانكروتتىعى راسىمدەرى قولدانىلعانعا دەيىن ءۇش جىل ىشىندە مۇلىكتى جاسىرعان نەمەسە جويعان كەزدە جانە ەگەر قاساقانا بانكروتتىق فاكتىلەرى بولسا، وندا بانكروتتىق ءراسىمى اياقتالادى. ءبىراق، ءراسىمدى توقتاتۋ بورىشكەردىڭ كرەديتورلار الدىنداعى مىندەتتەمەلەرىن اياقتاۋعا اكەپ سوقپايدى.