مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىسى بار ۇيدە بالاسىنىڭ بىلىمىنە الاڭدامايتىن اتا-انا جوق شىعار. سوندىقتان دا جۇمىستان قالت ەتسە بولدى، بالاسىنىڭ ساباعىن ۇيدەن قاداعالاپ، ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداعاندا باس-كوز بولادى. ءبىراق سول ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداتۋ وڭاي شارۋا ەمەس. بالاعا ساباق وقىتۋدى وڭاي ەتۋ جولى قانداي؟
وقۋلىقتا بەرىلگەن تاپسىرما بالا تۇرماق، ۇلكەندەرگە دە تۇسىنىكسىز نەمەسە قيىن بولىپ جاتادى. كەيدە بالانىڭ وقۋعا قىزىعۋشىلىعى بولمايدى. مۇنداي جاعدايدا ەكى جاق، ياعني اتا-انا مەن بالا قالاي ارەكەت ەتۋلەرى كەرەك؟ تومەندە اتا-انالاردىڭ جۇيكە جۇيەسىن ساقتاي وتىرىپ، وقۋشىنىڭ جاقسى وقۋى ءۇشىن قاجەت ەرەجەلەردى ۇسىنامىز:
1. جەكە كەڭىستىگىن جاساڭىز
بالانىڭ ساباق وقۋىنا ىڭعايلى جەكە بۇرىشىن جاساڭىز: ۇستەل قويىپ،ونىڭ ۇستىنە شام، قاجەتتى كىتاپتار مەن داپتەرلەرىن قويىڭىز. جارىق جاقسى تۇسەتىن قولايلى جاعداي جاساۋ ماڭىزدى. ساباقتى تىنىش جەردە ورىنداۋىنا ءمان بەرىڭىز. ول ءۇشىن تەلەديداردى ءوشىرىپ، ۇيالى تەلەفوندى دا ارىرەك قويعان ءجون. جازۋ ۇستەلىندە بالانىڭ نازارىن بۇزاتىن ارتىق زاتتار: گادجەتتەر،ويىنشىقتار مەن تاتتىلەردىڭ بولماعانى دۇرىس.
2. ادەت قالىپتاستىرىڭىز
ءۇي جۇمىسىن ورىنداۋ - ءتىس تازالاۋ، توسەك-ورىندى جيناۋ سياقتى كۇندەلىكتى ادەتكە اينالعان ءىس بولۋى كەرەك. بالامەن بىرگە ساباق كەستەسىن جاساپ، ءپان ساباقتارىنىڭ بولۋ رەتىن انىقتاپ العان دۇرىس. دۇرىسى، بالانىڭ ساباعىن كۇندەلىكتى ءبىر ۋاقىتتا ورىنداۋى ماڭىزدى. ساباق وقۋ بارىسى دا بەلگىلى ءبىر داعدىعا اينالۋى كەرەك.
3. وڭايدان قيىنعا
ساباقتاردى ماجبۇرلەپ وقىتۋدىڭ قاجەتى جوق. بالانىڭ سۇيىكتى پاندەرىنەن باستاڭىز. ودان قاي ساباقتان باستاعىسى كەلەتىنىن سۇراڭىز. ەسسە، پرەزەنتاسيا، عىلىمي تاجىريبە – مۇنىڭ ءبارى بايىپتى، ويلاستىرىلعان جانە كەزەڭ-كەزەڭمەن جۇمىس جاساۋدى قاجەت ەتەدى. بالاڭىزعا كولەمدى تاپسىرمانى بولىكتەرگە بولۋگە كومەكتەسىڭىز جانە ولاردىڭ ءارقايسىسىن كەستەگە تولتىرتىڭىز. جۇكتەمەنى ءبولۋ ۇلكەن تاپسىرمالار ۇزاق، قيىن جانە قاجەتسىز دەگەن سەزىمدى جويادى. كەيبىر ساباقتاردى ويىن تۇرىندە وقىتىڭىز، مىسالى، سۋرەتتى بىرگە سالىڭىزدار، ال جاتتاۋعا بەرىلگەن ولەڭدى ساياباقتا ءجۇرىپ-اق جاتتاپ الۋعا بولادى.
4. ءوز بەتىنشە وقۋعا ۇيرەتىڭىز
بالامەن بىرگە ساباق وقۋعا وتىرعان كەزدە باسقا جۇمىستارىڭىزدى ۇمىتىڭىز. بالانى اسىقتىرماڭىز. كەيدە تاپسىرمانى ورىنداۋ بارىسىن تەزدەتۋ ءۇشىن ۇلكەندەر بالا ءۇشىن ءۇي جۇمىسىن ءوزى ورىنداي باستايدى. ولاي ىستەۋدىڭ كەرەگى جوق. بالاعا ءوز بەتىنشە ويلانىپ، ساباق ورىنداۋعا مۇمكىندىك بەرىڭىز. تاپسىرمانى ءوز بەتىنشە ورىنداۋ – بالاعا جاقسى ستيمۋل بەرەدى. بالا ءوز ناتيجەسىن كورىپ ونى ماقتانىش كەرنەيدى، وزىنە سەنىمدىلىك پايدا بولادى.
5.كوپ تۇزەتپەڭىز
ءوزىڭىزدى ءمىنسىز ادام رەتىندە كورسەتپەڭىز. ءاربىر نۇكتە مەن ۇتىرگە شۇقشيا قاراپ، جازۋىنا بولا ەسكەرتۋ جاساي بەرمەڭىز. كوپ تۇزەتپەڭىز، ەسكەرتۋدى جۇمساق جەتكىزىڭىز، تۇزەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعى نەدە ەكەنىن ءتۇسىندىرىڭىز. بالاڭىزدىڭ ءالى وقۋشى ەكەنىن ۇمىتپاڭىز، سوندىقتان باستاپقىدا قاتەلەسۋدىڭ دە قاجەت ەكەنىن ەستەن شىعارماڭىز. ءوز قاتەسىن تۇسىنگەن بالا كەلەسىدە ونى قايتالاماۋعا تىرىسادى.
6. كومەكتەسىڭىز جانە بىلمەگەنىن ايتىپ جىبەرىڭىز
ەگەر بالا قينالىپ وتىرعانىن كورسەڭىز، بالاعا ءجون سىلتەڭىز، بىلمەگەنىن ايتىپ جىبەرۋ ارقىلى كومەكتەسىڭىز. ءتىپتى ول ءۇشىن ەسەپتى ءوزىڭىز شىعارساڭىز دا، ونى قالاي جاساعانىڭىزدى بالاعا ءتۇسىندىرىپ بەرىڭىز. بالانى باقىلاڭىز. ەگەر ساباق ورىنداۋدا قينالاتىنىن بايقاساڭىز، ونى قوسىمشاعا بەرىڭىز.
7. ءوي-ورىسىن دامىتىڭىز
بالاعا سوزدىكتى، انىقتامالىقتاردى پايدالانۋدى، وزدىگىنەن ىزدەنۋدى ۇيرەتىڭىز. ءبىرىنشى كۇننەن كالكۋلياتور مەن ونلاين سوزدىككە ۇيرەتپەڭىز. عالامتوردان دايىن شىعارمالاردى كوشىرىپ الۋعا رۇقسات بەرمەڭىز.
8. قىسقا ۇزىلىستەر جاساۋ كەرەك
ساعاتتاپ ۇستەل باسىندا وتىرۋ زيان. 30-50 مينۋت ساباق وقىعاننان كەيىن ازداعان ءۇزىلىس جاساعان ءجون. بالا ءسال بولسا دا دەمالىپ، جۇرەك جالعاپ، ءتىپتى بولماسا، سەرۋەندەپ العان سوڭ، ءوزى-اق جاڭا دەممەن قايتا ساباق وقۋعا كىرىسەدى.
9. نەگاتيۆتى كوڭىل-كۇي باقىلاۋدا بولۋى كەرەك
بالانى كوبىرەك ماقتاپ، موتيۆاسيا بەرگەن دۇرىس. بالاڭىزدىڭ ءسىز ءۇشىن ەڭ ۇزدىك ەكەنىن ۇمىتپاڭىز. ساتسىزدىكتەرى ءۇشىن ۇرسىپ-ۇرۋدىڭ قاجەتى جوق. ونى باسقا بالالارمەن سالىستىرماڭىز، "باسقا بالا ودان جاقسىراق" دەگەندى مۇلدە ايتپاڭىز. «جاتتاساڭ، كونفەت بەرەمىن» دەگەن سىڭايدا بالانى ساتىپ الۋدىڭ قاجەتى جوق. ول ساباقتى كونفەت جەۋ ءۇشىن ەمەس، ءوزى ءۇشىن وقۋى كەرەك ەكەنىن ەستەن شىعارماۋى ءتيىس. بالاعا كىنالاۋ سەزىمىن ارتپاڭىز.
10. شەكتەن تىس كوپ ءىس جۇكتەمەڭىز
بالانى بىتپەيتىن ۇيىرمەلەر مەن قوسىمشالارعا جازا بەرۋدىڭ دە كەرەگى جوق. بۇدان بالانىڭ فيزيكالىق تۇردە ءارى ءمورالدى تۇرعىدا دا شارشايتىنىن ءتۇسىنىڭىز. سول ءۇشىن بالاعا تەك قاجەتتىسىن بەرىڭىز، ال وزىنە كەرەك جولدى ول ءوزى تاڭدايدى.