قازاقستاندا بالالاردى قورعاۋ كۇنى جىل سايىن 1 ماۋسىمدا اتاپ وتىلەدى. 2025 جىلى بۇل كۇن جەكسەنبىگە سايكەس كەلءىپ تۇر.
بۇل مەرەكەنى قازاقستاننان بولەك، رەسەي، ۆەتنام، ەستونيا، بولگاريا، لاتۆيا، ارمەنيا جانە جۇڭگو ەلدەرى دە اتاپ وتەدى.
ال كوپتەگەن ەۋروپا ەلدەرى بۇكىلالەمدىك بالا قۇقىقتارى كۇنىن 20 قاراشادا تويلايدى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
تاريحى
• 1925 جىلى جەنيەۆادا وتكەن بۇكىلالەمدىك كونفەرەنسيادا بالالاردى قورعاۋ كۇنى تۋرالى باستاما كوتەرىلدى.
• ءبىر نۇسقا بويىنشا، سول جىلى اقش-تاعى جۇڭگو باس كونسۋلى جەتىم بالالارعا ارناپ «دۋان-ۋ سزە» اتتى مەرەكە وتكىزگەن. بۇل — ايداھار قايىقتارىنىڭ فەستيۆالى، سول كۇنى جەنيەۆادا كونفەرەنسيا دا بولعان.
• تاعى ءبىر نۇسقا بويىنشا، 1857 جىلى امەريكالىق پاستور چارلز لەونارد بالالارعا ارناپ شىركەۋ قىزمەتىن ۇيىمداستىرعان. بۇل كۇن كەيىن «بالالاردى قورعاۋ كۇنىنە» اينالدى.
• 1950 جىلى بالالاردى قورعاۋ كۇنى العاش رەت رەسمي تۇردە اتاپ ءوتىلدى. وعان 51 مەملەكەت قوسىلدى.
مەرەكەنىڭ ماقساتى
بۇل كۇننىڭ باستى ماقساتى — قوعام نازارىن بالالاردىڭ قۇقىعى مەن ءال-اۋقاتىنا اۋدارۋ.
ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن بالالاردىڭ دەنساۋلىعى مەن قاۋىپسىزدىگى باستى ماسەلەگە اينالدى.
1949 جىلى پاريجدە وتكەن ايەلدەر كونگرەسى مەن ماسكەۋدەگى حالىقارالىق سەسسيادا بالالاردى قورعاۋ كۇنىن بەكىتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.
بالا قۇقىقتارى
1959 جىلى بۇۇ باس اسسامبلەياسى بالا قۇقىقتارى دەكلاراسياسىن قابىلدادى. وندا ءار بالانىڭ:
• تەڭ قۇقىققا يە بولۋى؛
• كەمسىتۋشىلىكتەن قورعالۋى؛
• اتا-انالار مەن قوعام تاراپىنان قولداۋ الۋى — مىندەتتى دەپ كورسەتىلگەن.
قازىرگى بالا ماسەلەلەرى
بۇگىنگى كۇنى بالالار كوپتەگەن قيىندىقتارعا تاپ بولۋدا:
• اشتىق پەن كەدەيلىك
• سوعىس قاقتىعىستارى
• ءماجبۇرلى ەڭبەك پەن قۇلدىق
• بىلىمسىزدىك پەن ينتەرنەتتىڭ تەرىس اسەرى
تاريحي ۇلەس
1919 جىلى بريتاندىق قايىرىمدى جان ەگلانتاين دجەبب اشتىق پەن جوقشىلىقپەن كۇرەسۋ ءۇشىن بالالاردى قۇتقارۋ قورىن قۇرعان.
ول 1924 جىلى العاشقى بالا قۇقىقتارى دەكلاراسياسىن دايىنداپ، مىناداي 5 قاعيدانى ۇسىنعان:
1. بالا تولىق دامۋى ءۇشىن قاجەتتى جاعدايمەن قامتاماسىز ەتىلۋى كەرەك.
2. اش بالا تويدىرىلۋى، جەتىم مەن پاناسىز بالا قورعالۋى ءتيىس.
3. قيىن ساتتە ءبىرىنشى بولىپ كومەك الۋى ءتيىس — بالا.
4. ەڭبەكتەنۋ قۇقىعى بولۋى مۇمكىن، ءبىراق قاناۋعا ەش جول بەرىلمەۋى كەرەك.
5. بالا ءوز قابىلەتىن جاقسىلىققا باعىتتاپ، قوعامعا پايدا كەلتىرە ءبىلۋى قاجەت.
بالالاردى قورعاۋ — ءار قوعامنىڭ بولاشاعىنا دەگەن قامقورلىق.
1 ماۋسىم — بۇل جاي عانا مەرەكە ەمەس، ءار بالا باقىتتى بولۋعا لايىق ەكەنىن ەسكە سالاتىن ماڭىزدى كۇن.