ءۇي تاپسىرماسىن بالامەن بىرگە ورىنداعان دۇرىس پا، جوق پا؟ اتا-انا بالانى ءوز بەتىمەن ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋعا قالاي ىنتالاندىرۋى كەرەك؟
وقۋ جىلىنىڭ العاشقى توقسانىن ورتالاپ قالعان تۇستا وقىرمانعا كومەك بولار دەگەن نيەتتە بالالار پسيحولوگى، رەسەيلىك مامان سۆەتلانا سميرنوۆانىڭ ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋعا قاتىستى كەڭەستەرىن ۇسىنامىز.
ءۇي تاپسىرماسى قانداي كەزەڭدەردەن تۇرادى؟
ورىنداۋ ۋاقىتىن انىقتاۋ
كەي اتا-انا ءۇي تاپسىرماسىن مەكتەپتەن كەلگەننەن كەيىن بىردەن ورىنداعان دۇرىس دەپ سانايدى. "بۇگىنگى جۇمىستى ەرتەڭگە قالدىرما" دەگەن ءسوز ۇلكەندەردىڭ لوگيكاسىنان حابار بەرەدى. ءبىراق بالالار باسقاشا ويلايدى، سوندىقتان ءسىز دە ولاردىڭ كوزقاراسىمەن، جاعدايىمەن ساناسۋىڭىز كەرەك. شارشاعان بالانىڭ ساباقتان كەيىن تەك دەمالۋدى قالايتىنىن ءتۇسىنىڭىز. وعان ساباق وقۋ ءۇشىن قاي ۋاقىت وڭتايلى بولاتىنىن سۇراپ، بىرنەشە كۇن بويى وسى كەستەنى ۇستانۋعا تىرىسىڭىز نەمەسە كەستەنىڭ ءار ءتۇرلى نۇسقالارىن ۇسىنىڭىز.
مىسالى، ءبىر اپتا ءۇي تاپسىرماسىن تەك كەشكى ۋاقىتتا ورىنداۋ كەرەك، سودان سوڭ - ساباقتان كەيىن بىردەن، ال ءۇشىنشى اپتادا 1،5 ساعات دەمالىستان كەيىن ءۇي تاپسىرماسىن باستاۋ كەرەك. ءار اپتانىڭ سوڭىندا بالاڭىزبەن وسى كەستەنىڭ قايسىسى وعان قانشالىقتى سايكەس كەلەتىنىن تالقىلاپ، سوڭىندا ەڭ قولايلىسىن تاڭداۋ ماڭىزدى.
ساباقتى بالاعا وڭاي كورىنەتىن پاننەن باستاۋ
اتا-انالار كوبىنە بالالارىنا ەڭ قيىن پاننەن باستاۋدى ۇسىنادى، ال بالالار، كەرىسىنشە، ءوزى ءۇشىن وڭايىراق نارسەدەن باستاعاندى قالايدى جانە بۇل ۇستانىم دۇرىسىراق. راسىمەن بۇلاي ەتۋ بالانىڭ بويىندا جەتىستىككە جەتۋ سەزىمىن قالىپتاستىرادى جانە بەيسانالى تۇردە ءارى قاراي وقۋعا بەيىمدەلەدى. سوندىقتان، ەگەر بالاڭىز وسى تاكتيكانى ۇستانسا، ونى ۇگىتتەپ كوندىرۋدىڭ قاجەتى جوق.
ورىنداۋ الگوريتمىن قۇرۋعا كومەكتەسۋ
ساباققا كومەكتەسۋ بالانىڭ ورنىنا ءوزىڭ ورىنداپ بەرۋ دەگەندى بىلدىرمەيدى. ەگەر اتا-انا بالاعا ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋ قيىن ەكەنىن كورسە، وعان باعىت-باعدار بەرۋى جەتكىلىكتى. مىسالى، ساباقتىڭ الگوريتمىن قۇرۋعا كومەكتەسىڭىز.
بالاعا قولىنان كەلمەيتىن نارسەنى جەڭۋگە كومەكتەسۋ ءۇشىن الدىمەن نەلىكتەن وسى جاتتىعۋدى ورىنداي الماعانىن سابىرلى تۇردە تالقىلاپ، سودان كەيىن تاپسىرمانى بىرگە تەرەڭدەتۋ كەرەك. بالاڭىزدىڭ ورنىنا تاپسىرما ورىنداۋدىڭ قاجەتى جوق. تاپسىرمانى ءوز بەتىمەن ورىنداعان كەزدە تەكسەرۋ ءۇشىن داپتەرىن اكەلۋىن سۇراعان دۇرىس. وقۋشى ءوزىنىڭ شەشىم تابا العانىن سەزىنۋى كەرەك. دەمەك، ۋاقىت وتە كەلە، ول قيىندىقتاردان قورقىپ قاشپايتىن بولادى.
سىزگە تەكسەرتۋگە اكەلگەن ساباقتارىندا قاتە بولماسا، تەكسەرۋدى كۇندە جالعاستىرۋدىڭ قاجەتى جوق. بالاعا ەندى ءوزىن-وزى تەكسەرە الاتىنىن ايتقان دۇرىس. بۇل ونى جاۋاپكەرشىلىككە ۇيرەتەدى.
اپتانىڭ قورىتىندىسى جانە ماقتاۋ
اپتانىڭ قورىتىندىسىن شىعارۋ - ماڭىزدى ءسات. بالانىڭ وسى اپتادا جەتكەن جەتىستىكتەرىنەن باستاۋ كەرەك. بارلىق بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ماڭىزدى. مىسالى، وتكەن اپتادا بالانىڭ ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋعا قولايلى ۋاقىتتى ءوز بەتىنشە انىقتاعانىن، جۇكتەمەنى دۇرىس بولگەنىن جانە بۇرىن قيىندىق تۋدىرعان كەيبىر تاقىرىپتاردى ءتۇسىنىپ العانىن اتاپ وتۋگە بولادى.
بۇل تاجىريبە بالادا جاعىمدى ەموسيالار تۋدىرادى: ول بىرتە-بىرتە بارلىق تاپسىرمالاردى ورىنداي الاتىنىن، اتا-اناسىنىڭ ونى قولدايتىنىن، سونداي-اق شەشىمدەرى مەن ىس-ارەكەتى ءۇشىن ءوزىن قۇرمەتتەيتىنىن تۇسىنەدى.
نەنىڭ ءساتتى ورىندالعانىن ايتقاننان كەيىن كەلەسى اپتانىڭ مىندەتتەرىن تالقىلاۋعا بولادى. بۇل تەك قانا اتا-انانىڭ يدەيالارى بولماۋى كەرەك. بالادان قانداي ماقساتتارعا قول جەتكىزگىسى كەلەتىنىن، ول ءۇشىن نە ماڭىزدى ەكەنىن سۇراڭىز. شەشىمدەردى تۇپكىلىكتى ەمەس، ديالوگ ارقىلى قابىلداڭىز. سونداي-اق بالاعا اتا-اناسىنىڭ كومەگى قاجەت بولسا، ول ءارقاشان وعان ارقا سۇيەي الاتىنىن ايتۋ كەرەك.
بالانىڭ ءوزى ءۇي تاپسىرماسىن جاۋاپكەرشىلىكپەن ورىنداعىسى كەلۋى ءتيىس دەپ ويلايتىن اتا-انالار قاتەلەسەدى. جاۋاپكەرشىلىك تە باسقا داعدىلار سياقتى بىرتە-بىرتە داميدى. ايعايلاۋ، سوگۋ، باسقا بىرەۋمەن سالىستىرۋ جاعدايدى ودان سايىن ۋشىقتىرادى – بالا ءۇي تاپسىرماسىن تۇسىنگىسى كەلگەندىكتەن ەمەس، قورىققاننان ورىندايتىن بولادى. ۋاقىت وتە كەلە قورقىنىش جانجال تۋدىراتىن نارسەدەن جيىركەنىشتىلىككە جانە باس تارتۋعا اكەلەدى. بۇل تەك ساباققا عانا قاتىستى ەمەس.
تابىسقا جەتۋ جولىندا
بالا ساباقتى نەعۇرلىم ەرتەرەك ءوز بەتىمەن وقي باستاسا، سوعۇرلىم وقۋ ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەدى جانە ونى اۋىرتپالىق پەن ازاپتاۋ ەمەس، ءوز ءومىرىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە قابىلدايدى. اتا-اناسى ۇنەمى قاسىندا، بارلىعىن باقىلاپ وتىرسا، بالادا، ءبىر جاعىنان، نارازىلىق پايدا بولادى، ويتكەنى ەشكىم ۇنەمى باقىلاۋدا بولعاندى ۇناتپايدى، ال، ەكىنشى جاعىنان، السىزدىك پەن ينفانتيليزم قالىپتاسادى، ويتكەنى وقۋشى اناسى نەمەسە اكەسى ارالاسپايىنشا، ءوز بەتىمەن بىردەڭە ىستەۋگە ۇيرەنبەيدى.
اتا-انا بالانىڭ ءوزىن تاۋەلسىز تۇلعا رەتىندە سەزىنەتىندەي جاعداي جاساۋى كەرەك جانە وقۋ پروسەسىندە تۋىندايتىن قاتەلىكتەر مەن قيىندىقتار ءومىردىڭ سوڭى ەمەس جانە بالاڭىزدىڭ ناشار باعاسى وتباسىنىڭ بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەتىن ۇيات نارسە ەمەس، قالىپتى جاعداي ەكەنىن ءتۇسىنۋى ءتيىس.