جايدارلى جاز – ويىنعا تويمايتىن بالالاردىڭ سۇيىكتى مەزگىلى. ولار كوپ ۋاقىتىن سىرتتا، كوشەدە، ويىن الاڭدارىندا، ساياباقتا، اشىق اسپان استىندا، تابيعات اياسىندا، سۋ قويمالارىندا وتكىزەتىنى ءسوزسىز.
ارينە، تاپجىلماستان ءتورت قابىرعاعا تاڭىلىپ، گادجەتكە شۇقشيىپ وتىرعاننان دەنەسى قيمىلداپ ويناعانى وتە دۇرىس. ءبىراق ويىن بالاسىنىڭ ەڭبەكتەپ، جۇگىرىپ، ويناپ، اۋناپ، سەكىرىپ، شومىلىپ ءجۇرىپ تە جاراقات الىپ قالاتىن جاعدايلارى از ەمەس.
بۇل جاعدايدا اسىرەسە، مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارعا اتا-اناسىنىڭ باقىلاۋى، قامقورلىعى اۋاداي قاجەت. كىشكەنتاي بالدىرعاندار كوبىنە اسفيكسيادان (تيىنداردى، تۇيمەلەردى جانە ت.ب. ۇساق زاتتاردى جۇتىپ قويۋى)، ۋلانۋدان (دارى-دارمەكتەردى، ءارتۇرلى تۇرمىستىق حيميكاتتاردى اۋزىنا سالۋى)، ەلەكتر توگىنىڭ سوعۋىنان زارداپ شەگىپ، ءارتۇرلى كۇيىكتەر الادى.
ال 5-10 جاس ارالىعىنداعى بالالار كوبىنە اعاشتان، بيىك قورشاۋلاردان قۇلاپ، اياق-قولىن سىندىرىپ الىپ جاتادى. ال ودان ەرەسەكتەۋلەرى بىر-بىرىمەن ويناپ كۇرەسىپ نەمەسە بىر-بىرىنە ءتۇرلى ادىس-تاسىلدەردى كورسەتەمىن دەپ ءجيى جاراقاتتانادى.
بالالار تراۆماتولوگتارى بۇرىن بالالاردىڭ ۆەلوسيپەدتەن، روللەربوردتان، سكەيتبوردتان قۇلاپ جاراقاتتانۋ وقيعالارى كوپ بولاتىن دەيدى. ال ءقازىر گيروسكۋتەردەن تايىپ جىعىلىپ، قول-اياعىن سىندىرىپ الىپ جاتقان بالا كوپ كورىنەدى. ەلەكتروساموكات، موپەدتەن جاراقات الىپ جاتقان بالالار جايى الاڭداتىپ وتىر دەيدى ماماندار. مۇنىڭ ءبارى كىشكەنتاي دوستارىمىزدىڭ جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن بىلمەۋى، جىلدامدىق رەجيمىن ساقتاماۋى سالدارىنان بولىپ جاتىر. سوندىقتان اتا-انالار بالاعا موپەد نەمەسە ۆەلوسيپەد ساتىپ الىپ بەرمەس بۇرىن، وعان جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن ۇعىندىرىپ، ءتۇسىندىرۋ كەرەك. سونداي-اق، كەشكىلىك اپاق-ساپاقتا كوشەدە جۇرۋگە رۇقسات بەرمەگەنى دۇرىس.
وسى ورايدا №2 قالالىق بالالار كلينيكالىق اۋرۋحاناسىنىڭ تراۆماتولوگيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ەرلان ءسادىرباليننىڭ اتا-انالارعا ايتار كەڭەسى بار.
- بۇل ورايدا بالاعا ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە اتا-انا جاۋاپتى. اسىرەسە، ءالى اقىل-ەسى توقتاي قويماعان بالانى كوزدەن تاسا ەتپەگەن ابزال. ماسەلەن، بالاعا ءقاۋىپتى جەرلەردە ورمەلەۋگە رۇقسات بەرمەڭىز. باسپالداقتارعا، تەرەزە جاقتاۋلارىنا جانە بالكوندارعا قورشاۋ ورناتقان ءجون. ۇيدەگى جيھازدار مۇمكىندىگىنشە تەرەزەدەن الىستاۋ ورنالاسقان دۇرىس.
- تەرەزەلەرگە مەتالل تورلار ورناتىلسا ءتىپتى جاقسى. ءبىراق ءار بولمەدە كەم دەگەندە ءبىر تەرەزەدە كۇتپەگەن توسىن جاعداي نەمەسە ءورت كەزىندە جىلدام اشىلاتىن تور بولۋى كەرەك.
- ۆەلوسيپەدپەن جۇرگەندە بالا باسىنا دۋلىعا كيگەنى ابزال. وعان روليكتى كونكي ساتىپ العاندا، ولاردىڭ ۇستىندە تۇرۋدى جانە قوزعالۋدى ۇيرەتىڭىز.
- اسۇيدەگى پىشاقتار، ۇيدەگى قايشىلار بالالاردىڭ قولى جەتپەيتىن جەرلەردە تۇرۋى كەرەك. ۇلكەندەۋ بالاعا بۇل زاتتاردى قالاي دۇرىس پايدالانۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتكەن دۇرىس. ۇيدەگى ۇلكەن بالالاردى كىشىلەرىنە قاراۋعا ۇيرەتكەن جاقسى.
- بالانى شومىلۋ كەزىندە، ءتىپتى جۋىناتىن بولمەنىڭ وزىندە دە ءبىر مينۋت تا قاراۋسىز قالدىرۋعا بولمايدى. قۇدىقتاردىڭ، سۋ تولى شەلەكتەردىڭ اۋزى جابىلعانى دۇرىس.
- بالالاردى ىستىق پەشكە، ۇتىككە، اشىق وتقا جاقىنداتۋعا بولمايدى. ولاردى بەنزين، كەروسين سياقتى جانعىش سۇيىقتىقتاردان، سونداي-اق سىرىڭكەلەردەن، شامداردان، وتتىقتاردان قورعاڭىز.
- ءسابيدى توسەكتە جاتىپ ەمىزبەگەن دۇرىس. ونى ەرەسەك ادامنىڭ كورپەسىمەن جامىلدىرماڭىز، اۋىر كورپەگە تۇنشىعىپ قالۋى مۇمكىن.
- بالا بىتكەن تەسىك كورسە ساۋساعىن تىعىپ كورەتىنى زاڭدىلىق. سوندىقتان ەلەكتر روزەتكالارىنىڭ بەتىن بىتەپ قويعان ءجون. ەلەكتر سىمدارى اشى-شاشىق جاتپاۋىن دا ەسكەرۋ قاجەت.
P.S.
مۇنىڭ ءبارى بالانىڭ باس اماندىعى، وتباسىنىڭ شاتتىعى ءۇشىن اۋاداي كەرەك قاراپايىم تۇرمىستىق ءھام قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى.