اۋەدە سامعايتىن ونەر

الەمنىڭ ۇزدىك ارتىستەرى الماتىنىڭ سيرك كۇمبەزىنىڭ استىنا جينالادى

كورەرمەندى قىزىقتىرۋ، تاڭقالدىرۋدىڭ نەگىزگى تەتىگى – ەشقانداي ساقتاندىرۋسىز ءقاۋىپتى جاعدايدا ونەر كورسەتۋ. بۇل ونەردە قاتەلەسۋگە بولمايدى. سيركتە جىبەرگەن قاتەلىكتى قايتا تۇزەۋگە مۇمكىندىك جوق. ءار ءنومىر ءبىر-اق رەت كورسەتىلەدى. قاتەلىك جىبەرسە، جاراقات الۋى مۇمكىن نەمەسە ومىرىنە دە ءقاۋىپ ءتونۋى عاجاپ ەمەس. سوندىقتان سيرك – فالشتەن تازا، فونوگراممادان ادا ونەر. مۇندا كينوداعىداي ەكىنشى دۋبل دەگەن جوق. سيرك – تاۋەكەل مەن ءقاۋىپ-قا­تەرى كوپ ەرەكشە ونەر. وسىناۋ تاڭعاجا­يىپقا تولى بۇل ونەر بالالارعا عانا ەمەس، ۇلكەندەر ءۇشىن دە قىزىقتى ءارى اسەرلى.

سيرك كۇنىنە وراي بۇگىنگى قازاق مەملە­كەتتىك سيركىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن ءبىلىپ، الداعى باعدارى مەن جوسپارىن انىقتاۋ ماقساتىندا اتالعان ونەر ورداسىنىڭ ديرەكتورى ماقسات جايىقوۆپەن سۇح­باتتاسقان ەدىك.

قازاق مەملەكەتتىك سيركى

ماقسات جايىقوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە اتاق-ابىرويى اسپانداپ تۇرعان قازاق مەملەكەتتىك سيركىنىڭ الەمدىك ارەنا­داعى بەدەلى جوعارى. سونىمەن قاتار، عالامتور، الەۋمەتتىك جەلى، قالا بەردى، الەمدى ابىگەرگە سالعان ىندەت قازاق سيركىنىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى كەلتىرگەن ەمەس. ونىڭ ايتۋىنشا، سيرك ەشقاشان كورەرمەنسىز قالعان ەمەس ءارى سيرككە كەلۋشىلەردىڭ قاتارى سيرەگەن جوق.

– قازاق سيركى – الەمدىك سيرك ونەرىندە سان قىرلىلىعى­مەن، جاڭاشىلدىعىمەن وزىندىك ورنىن ايشىقتى تۇردە بەلگى­لەگەن ونەر ورداسى. سان ءتۇرلى ونەردىڭ ىشىندە سيرك ونەرى، سيرك مادەنيەتىنىڭ ورنى ءبىر توبە. سيرك – قيىن سالا. ولاي دەيتىن سەبەبىمىز - ءارتىس ساحنادا، كورەرمەننىڭ كوز الدىندا ونەر كور­سەتۋى ءتيىس. كورەرمەنگە ءتۇرلى ەموسيانى تىكەلەي سەزىندىرە الۋى كەرەك، – دەيدى سيرك ديرەكتورى.

بارىنە توقتالماي، كەيىنگى جىلداردى عانا قامتيتىن بول­ساق، سيرك ۇجىمى ءتۇرلى حالىقارالىق بايقاۋلاردا قانجىعا­سىن مايلاپ، ەلىمىزدىڭ مەرەيىن ۇستەم ەتۋدە. جالپى العاندا، سيركتىڭ جەتىستىگى از ەمەس.

– ءبىزدىڭ سيرك حالىقارالىق فەستيۆالدەرگە ۇنەمى قاتىسا­دى. بۇل دا قازاق سيركىنىڭ الەمدىك دەڭگەيدە وتە جوعارى باعا­لاناتىنىن بىلدىرەدى. ويتكەنى، مۇنداي فەستيۆالدەرگە شا­قىرتۋ الۋدىڭ ءوزى وڭاي شارۋا ەمەس. ماسەلەن، 2022 جىلى ءبىز حالىقارالىق دارەجەدەگى ءۇش فەستيۆالگە قاتىستىق. سونىڭ ءبىرى – استانا قالاسىندا وتكەن جىل سايىنعى «ازيا جاڭعىرى­عى» XIII سيرك ونەرىنىڭ فەستيۆالى. وندا الەمنىڭ 13 مەملەكەتى­نەن سەكسەنگە جۋىق قاتىسۋشى ونەر كورسەتتى. ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى قۇرمانعالي دوسباتىروۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن بەلدىكتەگى اۋە دۋەتى «جاڭبىرمەن كوككە سامعاۋ» ءنومىرى 2-ورىن الىپ، كۇمىس مەدالعا جانە تاجىك مەملەكەتتىك سيركىنىڭ ار­نايى سىيلىعىنا يە بولدى. راۆيل سەيدگارييەۆتىڭ جە­تەكشىلىگىمەن «دارشىلار» ءنومىرى التىن مەدالدى – 1-ورىندى جەڭىپ الدى!

سونداي-اق، وتكەن جىلى كۇز ايىندا ساراتوۆ قالاسىندا «پرينسەسسا سيركا» حالىقارالىق فەستيۆالى ءوتتى. وعان دا ونشاقتى مەملەكەتتەن جۇزدەن استام قاتىسۋشى كەلدى. تەك قىزدار عانا قاتىسقان فەستيۆالدە اناستاسيا دەميدوۆا دە­گەن قىزىمىز قولا ءتاجىن الدى. بۇل قازاق سيرك ونەرىنىڭ ۇلكەن مەكتەبىنىڭ قالىپتاسقانىن بىلدىرەدى. حالىقارالىق ارەنادا ءوزىمىزدىڭ شەگەلەپ قويعان ورنىمىز بار، – دەيدى م.جايىقوۆ.

بۇدان وزگە، جىل سايىن قازاق مەملەكەتتىك سيركىنىڭ ءارتىس­تەرى مونتە كارلودا، جيرونا، جۇڭگو ەلىنە جانە الەمنىڭ تاعى باسقا مەملەكەتتەرىنە ساپارلاپ، ونەر كورسەتەدى. ءقازىردىڭ وزىندە سيركتىڭ ءبىر توپ ءارتىسى ءبىر جىلدىق كەلىسىمشارتپەن انگليادا ونەر كورسەتىپ ءجۇر ەكەن. بۇل دا ۇلكەن جەتىستىك.

– سيرك ونەرى كوبىنە كوشپەلى داستۇرمەن داميتىندىقتان، قازاق مەملەكەتتىك سيركى جىل بويى باسقا ەلدەرگە بارىپ، اۆتورلىق باعدارلاماسىن كورسەتىپ، شەتەلدىك سيرك ماماندا­رىنىڭ تاجىريبەسىن ۇيرەنىپ كەلۋگە تىرىسادى. جىلىنا ون­شاقتى شاقىرتۋ الامىز. پورتۋگاليا، يسپانيادا جۇمىس ءىس­تەپ كەلدى. كەلىسىمشارت، مەموراندۋم بويىنشا الماتىعا دا باسقا ەلدەردەن ءتۇرلى سيرك ۇجىمى كەلىپ، ونەر كورسەتەدى، – دەيدى ماقسات جايىقوۆ.

كەرەك دەرەك

• سيركتىڭ كاسىبي ۇجىمىنىڭ تۇڭعىش قويىلىمى 1970 جىلدىڭ 24 شىلدەسىندە ساراتوۆ سيرك مانەجىندە قازاق ۇلتتىق «مەدەۋ» باعدارلاماسىمەن اشىلعان ەدى.


• قازاق مەملەكەتتىك سيركىنىڭ ارتىستەرى الەمگە ايگىلى مونتە-كارلو (موناكو)، ماسكەۋ، يجيەۆسك (رەسەي)، ۋحان جانە ۋچاو (قحر)، استانا، ريگا (لاتۆيا)، لاتين (يتاليا)، ياكۋتسك (ساحا رەسپۋبليكاسى)، فيگەيروس (يسپانيا)، پاريج (فرانسيا) قالالارىندا وتكەن ءتۇرلى بەدەلدى حالىقارالىق سيرك بايقاۋلارىنىڭ بىرنەشە دۇركىن جەڭىمپازى.


• ەلىمىزدە رەسمي تۇردە تىركەلگەن ءتورت سيرك (الماتى، استانا، شىمكەنت، قاراعاندى) بار. ونىڭ ۇشەۋىندە عانا شتات بار. ال قاراعاندىداعى سيرك شتاتىندا ارتيست جوق، ءبىراق سيرك الاڭى بار ەكەن.

كورەرمەنگە بەرەرى كوپ ۇجىم

تالاي اسۋلار مەن بيىكتەردى باعىندىرعان سيرك ۇجىمى اركەز شىعارماشىلىق ىزدەنىس ۇستىندە ەكەنىن تىلگە تيەك ەتكەن سيرك ديرەكتورى تاعى ءبىر جاعىمدى جاڭالىعىمەن ءبولىستى. بيىل شىلدە ايىندا قازاق مەملەكەتتىك سيركى حالىقارالىق دەڭگەيدە فەستيۆال ۇيىمداستىرۋدى جوسپارلاپ وتىر.

– شىلدەنىڭ 24ء-ى – قازاق مەملەكەتتىك سيركىنىڭ تۋعان كۇنى. سول كۇنگە ورايلاستىرىپ ۇلكەن فەستيۆال ۇيىمداستىرۋدى قولعا الدىق. دايىندىق جۇمىستارى باستالىپ كەتتى. ءتورت كۇنگە سوزىلاتىن فەستيۆالگە 15 مەملەكەتتىڭ ونەرپازدارى قاتىسادى. ياعني الەمنىڭ ۇزدىك ارتىستەرى الماتىنىڭ سيرك كۇمبەزىنىڭ استىنا جينالادى. 10 مەملەكەتتەن ەكسپەرتتەر كەلەدى. ۆەنگريا، بولگاريا، فرانسيا، يتاليا، رەسەي جانە ورتا ازيا ەلدەرى سيرك ونەرىنىڭ مايتالماندارى قاتىسادى.

فەستيۆالدىڭ اتاۋى ازىرگە بەلگىسىز. ءبىراق بۇل اتاۋ الما­تىنىڭ ۆيزيت كارتوچكاسى بولاتىنداي اتاۋ بولسا ەكەن دەگەن نيەت بار. بۇل شارانى ۇيىمداستىرۋداعى ماقساتىمىز – حا­لىق اراسىندا سيرك ونەرىن ناسيحاتتاۋ، تاجىريبە الماسۋ جانە حالىقارالىق بايلانىستاردى دامىتۋ، – دەيدى ديرەكتور.

بۇل فەستيۆالگە قازاق سيركىنىڭ ۇجىمى دا قاتىسىپ، ب ا ق سىنايدى.

– ەۋروپادان كەلەتىن قازىلار القاسىن ارنايى تەحنيكا، ەففەكت نەمەسە داڭعازا مۋزىكامەن تاڭقالدىرا المايسىڭ. ولارعا قازاقتىڭ ەتنو، ءسالت-داستۇرى قىزىعىراق. بۇل فەستي­ۆالگە Nomad Stunts اتتى-اكروباتيكالىق توبى ارنايى باع­دارلاما دايىنداپ جاتىر. ەلىمىزدىڭ وزىندىك ورنەگىنىڭ، ۇلتتىق بوياۋىنىڭ بارىن كورسەتۋگە تىرىسادى. ۇلتتىق اۋەنمەن ساح­نالانعان قويىلىم قويىلادى، – دەدى ماقسات جايىقوۆ.

راسىمەن، الەمدە نەشە ءتۇرلى سيرك بار بولسا دا، قازاق سيركىنىڭ دارالىعىن Nomad Stunts توبى ەرەكشەلەيتىنىن ەرەك­شە اتاپ وتكەن ءجون. بيىل ناۋرىز ايىندا مەملەكەت باسشىسى Nomad Stunts توبىنىڭ جەتەكشىسى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ءسىڭىر­گەن قايراتكەرى جايداربەك كۇنعوجينوۆكە ەر-توقىم سىيلاعان ەكەن. سونداي-اق، Nomad Stunts توبى دۇنيەجۇزiلiك كاسكادەر­لەر اكادەمياسىنىڭ Taurus World Stunt Awards (اقش) سىي­لىعىنىڭ يەگەرى. بۇگىندە بۇل توپتىڭ جارتىسى وزبەكستاندا نەتفليكس كومپانياسىمەن بىرلەسىپ، كينو ءتۇسىرىپ جاتىر. وعان دەيىن گولليۆۋدتا جۇمىس ىستەپ كەلدى.

ءسوز سوڭىندا بۇگىندە قازاق سيرك ونەرى جاڭعىرۋ جولىندا ەكەنىن تىلگە تيەك ەتكەن ماقسات جايىقوۆ بۇل ونەردى جاڭاشىل يدەيالار مەن جوعارى كاسىبي شەبەرلىكتىڭ كومەگىمەن جاقسار­تىپ وتىرۋدى كوزدەيدى.

ءيا، كوڭىل كۇيىڭىزدى كوتەرگىڭىز كەلسە، سيرككە بارىڭىز. ءاربىر قويىلىم­نىڭ بيلەت قۇنى سونشالىقتى قىم­بات ەمەس. الايدا، ونىڭ ىشىندەگى ونەردىڭ باعاسى قىمبات. ودان جان-دۇنيەڭىز تىنىعىپ، بالاشا قۋانىپ، ءبىر سەرگىپ قالارىڭىز ءسوزسىز.  ال ءسىز سيرككە سوڭعى رەت قاشان باردىڭىز؟!