2024 جىلعى 28 تامىزدا ۇكىمەتتىڭ رەسمي پورتالىندا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ جوعارى دەڭگەيدە وڭدەلگەن ءونىم شىعاراتىن كلاستەرلەردى قۇرۋ جونىندەگى جولداۋىن ىسكە اسىرۋ شەڭبەرىندە 17 ءىرى جوبانىڭ تىزبەسى بەكىتىلگەنى تۋرالى حابارلاندى. كلاستەر دەگەنىمىز نە، ونىڭ ايماقتارعا اسەرى جانە يدەيا مەن ىسكە اسىرۋداعى ايىرماشىلىق تۋرالى Taspanews.kz رەداكسياسىنا قارجى اناليتيگى جانە ەكونوميست ارمان بەيسەمبايەۆ ءتۇسىندىردى.
ارمان بەيسەمبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، «كلاستەر – بۇل ءبىر-بىرىن تولىقتىراتىن كاسىپورىنداردىڭ بايلانىسقان تىزبەگى». ەكونوميست كلاستەرلىك دامۋدى دۇرىس ءتاسىل دەپ سانايدى: ونىڭ كومەگىمەن وڭتۇستىك كورەيا العا جىلجىدى، جۇڭگو مەن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى دە وسىلاي دامۋ ۇستىندە.
«ەركىن ەكونوميكالىق ايماق (ەەا) – بۇل جاي عانا بەلگىلى ءبىر اۋماق، وندا زاڭناما بۇكىل مەملەكەتكە قاراعاندا ءبىرشاما وزگەشە. بۇل ايماقتا ءوز ءوندىرىسىڭىزدى لوكاليزاسيالاي الاسىز جانە زاڭ بويىنشا ءبىرقاتار جەڭىلدىكتەر الۋعا مۇمكىندىك بار»، - دەپ تۇسىندىرەدى ساراپشى.
كلاستەرلەر بەلگىلى ءبىر ايماقتا، ياعني بەلگىلى ءبىر سالانى نەمەسە نيشانى دامىتۋ ءۇشىن ەڭ قولايلى ايماق رەتىندە انىقتالعان كەزدە قۇرىلادى. مىسالى، امەريكا قۇراما شتاتتارىنداعى سيليكون القابى جانە رەسەيدىڭ سكولكوۆو يننوۆاسيالىق ورتالىعى IT كلاستەرلەردىڭ تيپتىك مىسالدارى رەتىندە قاراستىرىلۋى مۇمكىن.
كلاستەرلەردىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ولاردىڭ قۇرامىنداعى كاسىپورىندار ءبىر-بىرىن تولىقتىرىپ، قولداۋى قاجەت. مىسالى، بولات قۇيۋ زاۋىتىنىڭ جانىندا وعان قاجەتتى ينفراقۇرىلىم بولۋى كەرەك: جول، بايلانىس، سۋ جانە ت.ب. مۇنداي كاسىپورىندار تىزبەگى بىر-بىرىمەن ىنتىماقتاسا وتىرىپ، ورتاق ماقساتقا قىزمەت ەتەدى.
ارمان بەيسەمبايەۆ قازاقستاننىڭ ءارتۇرلى ايماقتارىنداعى كلاستەرلەردىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن تالقىلاي كەلە، بەلگىلى ءبىر ايماقتا بەلگىلى ءبىر كلاستەردى قۇرۋدىڭ ماڭىزى بار ما دەگەن سۇراقتى قويادى. مىسالى، قازاقستاننىڭ باتىسىندا مال شارۋاشىلىق كلاستەرىن قۇرۋدىڭ ءمانى جوق، سەبەبى بۇل ايماقتىڭ جاعدايى قۇرعاقشىلىققا بەيىم.
ەكونوميست جوعارى دەڭگەيدە وڭدەلگەن ءونىم شىعاراتىن كلاستەرلەردى قۇرۋدىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن تەك مۇناي ءوندىرۋ جەتكىلىكسىز ەكەنىن اتاپ وتەدى، ونى قايتا وڭدەۋ قاجەت.
ارمان بەيسەمبايەۆ كلاستەرلەردى دامىتۋدىڭ ارتىقشىلىقتارىن اتاپ وتكەنمەن، ولاردىڭ ىسكە اسىرىلۋىنا قاتىستى كۇمانىن بىلدىرەدى. اقشانىڭ «نەگىزسىز» جۇمسالۋى مۇمكىن ەكەنىن، ال ناقتى ءوندىرىسسىز ەسەپتەر بەرىلۋى ىقتيمال ەكەنىن ەسكەرتەدى.
ەكونوميست اقتاۋداعى «Caspiy Electronics» زاۋىتىنىڭ جاعدايىن مىسالعا كەلتىردى، وندا پلانشەت شىعارۋ جوسپارلانعانىمەن، ناتيجەسىندە بۇل ونىمدەر قىتايدان اكەلىنگەن.
ارمان بەيسەمبايەۆتىڭ پىكىرىنشە، كلاستەرلەردىڭ دامۋى جاقسى يدەيا بولعانىمەن، ونىڭ ىسكە اسىرىلۋىندا كوزبوياۋشىلىق ورناتپاۋ ماڭىزدى. شىنايى ءوندىرىس پەن ەكونوميكالىق ءوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن كلاستەرلەر ناقتى تۇردە جۇمىس ىستەۋى ءتيىس.