كۇزدىڭ سوڭعى كۇنىندە الماتىنىڭ ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا «كوشپەندىلەر» تاقىرىبىندا كورمە ءوتتى.
سۋرەتشى نۋريا ابدولوۆا سالعان ءار سۋرەتىنە جانىنىڭ ءبىر بولشەگىن بەرە، ۇلكەن ونەر تۋدىرعان. كىرەبەرىستە «شەجىرە» سۋرەتى قارسى الدى. «گۇلايىم» كارتيناسىنداعى بۇرىمدى قىز وجەتتىك پەن قايسارلىقتىڭ سيمۆولى ىسپەتتى. ال «ماحاببات» كارتيناسى بوزبالا مەن بويجەتكەن اراسىنداعى پاك سەزىمگە سۇيسىنە قاراتتى. نۋريانىڭ سۋرەتتەرى تىكەلەي ماحاباتقا، وتباسىلىق قۇندىلىقتارعا، ايەلدىڭ جان دۇنيەسىنە، ادەت-عۇرىپ پەن اڭىزدارعا جەتەلەيدى. كورمە ۋاقىتى ۇزاققا سوزىلعان جوق. ءبىراق ءبىز سۋرەتشىمەن از-كەم لەبىزدەسىپ ۇلگەردىك.
– نۋريا، ءسىز قانشا جاسىڭىزدان باستاپ سۋرەت سالا باستادىڭىز؟
– مەن 3 جاسىمنان باستاپ سۋرەت سالا باستادىم. اتا-انام تالانتىمدى بالا كەزىمنەن-اق بايقادى. اكەم جۇمىسىنان رۋللون قىلىپ وراپ، ۇلكەن A3 پاراقتار اكەلدى. مەن ءبىر كۇننىڭ ىشىندە تۇگەل تولتىرىپ سۋرەت سالىپ تاستايتىنمىن. ەكىنشى كۇنى اكەم تاعى اكەلىپ بەرەتىن.
– ءسىزدىڭ ۇلگى تۇتاتىن سۋرەتشىڭىز؟
– ماركەتينگ جاعىنان الىپ قاراسام، سالۆادور ءداليدى ۇلگى تۇتامىن. ول سۋرەتتەرىنە جاڭا دەم بەرىپ، زامان ىرعاعىنا سالدى. سۋرەتتەرىن برەندكە اينالدىردى. ال وزىمە جاقىن سانايتىنىم – كلود مونە. ەگەر قاتەلەسپەسەم، ءقازىر الماتىدا ونىڭ كورمەسى ءوتىپ جاتقان بولۋى كەرەك.
– سىزگە شابىت بەرگەن 1 قازاق سۋرەتشىسىنىڭ، 1 شەتەل سۋرەتشىسىنىڭ كارتيناسىن ايتساڭىز؟
– ەگەر شەت ەلدىكى بولسا، وندا تاعى دا ايتارىم – كلود مونەنىڭ «كۋۆشينكي» سۋرەتى. ول مەنى ءوزىنىڭ تەرەڭدىگىمەن، قانىق تۇستەرىمەن مەنى باۋراپ الادى. ال قازاق كارتينالارىنان ا.اقانايەۆتىڭ «ساۋكەلە» كارتيناسى. بۇل سۋرەتتەن مەن شابىت الامىن جانە سالىنۋ تەحنيكاسى ۇنايدى. سۋرەت شىنايى كورىنەدى جانە بۇل تەحنيكانى ءالى كۇنگە دەيىن كوپ ادامدار قايتالاي المايدى.
– كىم ۇزدىك سۋرەتشى: ابدولوۆا نۋريا ما الدە ونىڭ ۇلى
ما؟
– قانداي قىزىق سۇراق! مەنىڭ ويىمشا، مەنىڭ ۇلىم. سەبەبى ونىڭ بۇل الەمگە دەگەن كوزقاراسى ەندى قالىپتاسىپ كەلە جاتىر جانە مەن ۇلىمنىڭ سۋرەتكە دەگەن كوزقاراسى ەرەكشە بولاتىنىنا سەنەمىن.
– سۋرەت سالار الدىندا ريتۋالدارىڭىز بار ما؟
– ەرەكشە ريتۋال جوق. جاي دەم الىپ، ويىمدى جيناقتايمىن. سۋرەت سالىپ جاتقاندا ۋاقىت وتپەيتىندەي بولادى، سوسىن ءبىر بۇرىلىپ تەرەزەگە قاراسام، كۇننىڭ قالاي تەز ءوتىپ كەتكەنىن دە سەزبەي قالامىن. بايقاعاندارىڭىزداي، مەن نوبايىن سالمايمىن، ناتيجەسى وزىمە قىزىق. ءار سالعان سۋرەتىمنىڭ ءوزى – مەن ءۇشىن ساياحات.
– سالىپ وتىرعان سۋرەتىڭىز ۇناماعان كەز بولدى ما؟ ونداي جاعدايدا نە ىستەيسىز؟ ءبارىن ءوشىرىپ قايتا سالاسىز با؟
– جو-جوق، سىزىپ تاستاپ، لاقتىرعان حولستىم بىردە-بىر رەت بولعان جوق.
– سۋرەتتەرىڭىزگە تاريحي جانە ەتنواڭىزداردى قايدان الاسىز؟
– قازىرگى ۋاقىتتا جەكە كىتاپحانامدى جيناپ جاتىرمىن. مەندە سەرىكبول قوندىبايدىڭ ءجيى تابىلا بەرمەيتىن ميفولوگيالىق كىتاپتارى بار. ول – ومىردەن ەرتە وزعان جازۋشىلاردىڭ ءبىرى. ەتنوگرافتاردىڭ ەڭبەگىن جاقسى كورەمىن. مۇنى سىزدەر كارتيناداعى قۇپيا ماعىنا قالدىرعان ويۋ-ورنەكتەردەن بايقارسىزدار.
– كارتينالارىڭىزدا ءجيى كورىنەتىن انار – قانداي اسسوسياسيا؟
– ماڭگى ءومىر مەن اقىلدىڭ سيمۆولى. ءسىز كورگەن «قورقىت» كارتيناسى. اڭىز بويىنشا، ول ماڭگى جاسايمىن دەپ مۋزىكامەن اينالىسقان. جالپى، كارتينا ماقساتى وتكەن اڭىزدى جاس بۋىنعا جاڭاشا فورماتتا جەتكىزۋ بولاتىن.
– كارتينالارىڭىزدى «قىمبات» دەگەن ادامدارعا قانداي جاۋاپ قايتاراسىز؟
– ءيا، قىمبات دەپ ايتۋشىلار بار، ءبىراق كوپ ەمەس. ماعان جاقىندا عانا ءبىر كىسى كارتينامدى ماقتاپ، «قۇنىنا ەشتەڭە جەتپەيتىن، كەرەمەت كارتينانىڭ ءبىرى» دەپ حابارلاما جازدى. ونەرىم كەز كەلگەن ادامنىڭ قولىندا بولعانىن قالامايمىن. ونى تۇسىنەتىن، جاقسى كورەتىن ادامنىڭ قولىنا تابىستاعىم كەلەدى.
– باسقا قانداي اۋىر سوزدەر ەستىدىڭىز؟
– «نە ىستەيسىڭ، سۋرەت سالىنادى قالادى، ساعان ازىق بولمايدى، ەشكىم ساتىپ المايدى» دەگەندى ءجيى ەستىدىم.
– كەلەشەكتە قازاق روماندارىن ءسىزدىڭ كارتينالارىڭىزدان تابا الامىز با؟
– وتە قىزىق ۇسىنىس! نەگىزى، قارسى ەمەسپىن. نەگە بايقاپ، باعىمدى سىناپ كورمەسكە! جالپى، سۋرەتشىلەرگە ۇسىنىستار ءجيى كەلىپ تۇسەدى. الماتىداعى كورمە كەزىندە ماعان ءبىر اكادەميك كەلىپ « مەن تاريحپەن، جىلقىلاردى زەرتتەۋمەن اينالىسامىن. ءسىزدىڭ سۋرەتتەرىڭىز جازعان جۇمىستارىما ەرەكشە ءسان بەرەتىن سياقتى. ەگەر رۇقسات بولسا بىرەۋىن الىپ، كىتابىما ورنالاستىرايىن دەپ ەدىم» دەگەن. مۇنداي ۇسىنىستاردى قابىلدايمىن.
– سىزگە شابىت بەرەتىن قالالار؟
– سەۋل قالاسى ۇنايدى. ول تەحنولوگيالىق قىرىنان وتە جاقسى دامىعان. ازيالىق مادەنيەت پەن زاماناۋي جاڭا تەحنولوگيالار بالانس بولىپ ۇيلەسە الادى. ولار العا جىلجىپ كەتسە دە ءتول مادەنيەتىن ۇمىتپاي، كۇندەلىكتى ومىردە بارشاعا كورسەتىپ ءجۇر
سوسىن الماتى. «مىڭ بوياۋلى قالا» دەيسىزدەر عوي، ول راس، كەلىسەمىن. اسىرەسە ارحيتەكتۋراسى ماعان شابىت بەرەدى. كەڭەس زامانىنان قالىپ قالعان ۇيلەر جانە جاڭادان سالىنىپ جاتقان بيىك عيماراتتار، ونىڭ ءبارى كوز تارتادى. باسقا قالالار الماتى سەكىلدى كونتراست ۇستاي المايدى.
– سۋرەتشى رەتىندە الدىعا قويعان 2 جوسپارىڭىز؟
ءبىرىنشى جوسپارىم، شەت ەلدە كورمە ۇيىمداستىرۋ، كارتينالارىمدى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ. ەكىنشى جوسپار، گالەرەيامدى اشقىم كەلەدى. قازاقستاندا سۋرەتپەن بايلانىستى گالەرەيالار وتە از. الماتى مەن استانانى ساناماعاندا، باسقا قالالاردا گالەرەيا جوقتىڭ قاسى. ال ەلىمىزدە تالانتتى سۋرەتشىلەر كوپ. ەگەر مەنىمەن جۇمىس ىستەۋگە دايىن ادام تابىلسا جاقسى بولار ەدى، جاڭاشىل يدەيالارىم كوپ.